آهنگ ساخت‌های ندایی در زبان فارسی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

2 فارغ التحصیل زبانشناسی رایانشی/ دانشگاه صنعتی شریف

چکیده

در این پژوهش درصدد بازنمایی واجیِ ساخت ندایی زبان فارسی در چارچوب نظریۀ واج‌‏شناسی لایه‌‏ای هستیم. تکیۀ زیروبمی در این نظریه ناظر به برجستگی در سطح پاره‌‏گفتار است. قرارگرفتنِ تکیه‌‏های زیروبمی روی هجای تکیه‌‏برِ واژگانی مشخصۀ زبان-ویژه در زبان فارسی است؛ با وجود این پژوهشگران پیشین ادعا کرده‌‏اند که تغییر جایگاه تکیه به هجای اول در اسم‌‏ها، موجب ندایی‌‏شدنِ اسم می‌‏شود. برخلاف دیدگاه‌‏های پیشین، در این پژوهش وجود تکیۀ زیروبمی در هجای اول در اسم‌‏های منادا مورد تردید جدی قرار می‌‏گیرد. این پژوهش الگوی آهنگ ^H +X* H-(L%/H%) را برای ساخت‌‏های ندایی پیشنهاد می‌‏کند که در آن تکیۀ زیروبمی (*) روی هجای آخر اسم منادا قرار می‌‏گیرد و X نشانهٔ انواع تکیهٔ زیروبمی است که در تأکید کلی از نوع H* و در تأکید جزئی از نوع L+H* است. ^H بیانگر وقوع پیش‏قله قبل از هجای تکیه‌‏بر واژگانی است و نواخت گروه H- نشانۀ جاری بودن کلام از سوی گوینده و انتظار پاسخ از شنونده و ادامۀ گفتار است. معمولاً پس از اسم منادا گفتار جریان دارد و پایان اسم منادا پایان واحد آهنگ نیست و به‌‏همین دلیل، نواخت مرزنمای بالا (H%) یا پایین (L%) را داخل پرانتز قرار داده‌‏ایم که اگر واحد آهنگ فقط به اسم منادا محدود بود، نواخت مرزنما برچسب لازم را داشته باشد. شواهد آکوستیکی و آزمایش‏‌های درکی ادعای پژوهش حاضر را تأیید می‌‏کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Intonation of vocatives in Persian

نویسندگان [English]

  • Moharram Eslami 1
  • Nasimeh بهمنیان 2
1 Department of Persian Language & Literature, faculty of Humanities, University of Zanjan, Iran
2 Computational linguistics graduate, Sharif university of technology
چکیده [English]

Present study tries to investigate the phonological representation of vocatives in Persian in the framework of Auto-segmental Metrical Phonology. Despite the fact that the alignment of pitch accents with lexically stressed syllables is a language specific property in Persian, previous studies have claimed that the changing the stressed syllables in nouns from last to first syllable is the only reason to turn the nouns to vocative case. Contrary to the literature, this study rejects the occurrence of pitch accent on first syllable. The intonation pattern of ^H +X* H-(L%&H%) is suggested for vocatives in Persian in which pitch accent (*) is aligned with last lexically stressed syllable in nouns and X stands for different types of picth accents which is H* in broad focus and L+H* in narrow focus. ^H represents an early peak prior to the pitch accent and high phrase tone H- represents the incompleteness of the utterance by the speaker. Normally, vocative nouns are not ended to boundary tones; therefore, the boundary tones (L% &H%) are in parenthesis to be used, if a vocative noun is an intonational unit in itself. Acoustic analyses and perceptual tests support the findings of this study.

کلیدواژه‌ها [English]

  • phonological representation
  • intonation
  • vocative structure
  • early peak
  • Persian
اسلامی، محرم (1379). شناخت نوای گفتار زبان فارسی و کاربرد آن در بازسازی و بازشناسی رایانه‏ای. پایان‏نامهٔ دکتری در زبان‏شناسی همگانی، دانشگاه تهران.#اسلامی، محرم (1384). واج شناسی: تحلیل نظام آهنگ زبان فارسی، تهران: سمت.#اسلامی، محرم (1396). «شواهد زبانی در تمایز واژه‏بست‏ها از وندهای تصریفی در زبان فارسی». جشن‏نامهٔ دکتر محمد دبیرمقدم: مجموعه مقالات زبان‏شناختی. صص 107-118، به‏کوشش محمدرضا رضوی و مرضیه صناعتی، تهران: کتاب بهار.#بی‏جن‏خان، محمود و وحیده ابوالحسنی‏زاده (1390). «دیرکرد قلۀ هجا در ساخت نوایی واژه‏بست‏های فارسی». دوفصل‏نامۀ علمی-پژوهشی زبان‏پژوهی. صص 51-69، س3، ش5، #وحیدیان کامیار، تقی (1347-1348). تکیه در زبان فارسی. پایان‏نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.#وحیدیان کامیار، تقی (1357). نوای گفتار در زبان فارسی. اهواز: دانشگاه جندی‏شاپور.#Baumann, S., M. Grice, & R. Benzmüller (2000). „GToBI: a phonological system for the transcription of German intonation”, Prosody, pp.21-28, 69, 2000.#Boersma, P., & D. Weenink (2010). PRAAT: doing phonetics by computer, from http://www.praat.org/.#Bruce, G. (1977). Swedish word accents in sentence perspective. Lund: Gleerup.#Eslami, M. (2006). “PToBI: A phonological system in transcribing the intonation of Persian”, Proceedings of the 17th Conference of Electronic Speech Signal Processing (ESSV2006). Studientext zur Sprachkommunikation. Bd 42, 45-53, Freiberg: TUpress.#Ferguson, C. A. (1957). “Word stress in Persian”. Language. 33(2), 123-135.#Hodge, C. T. (1957). “Some aspects of Persian style”. Language. 33(3), 355-369.#Kahnemuyipour, A. (2003). “Syntactic categories and Persian stress”. Natural Language and Linguistic Theory. 21(2), 333-379.#Kohler, K. J. (1977). Einführung in die Phonetik des Deutschen. (Revised 2nd edition 1995), Berlin: Erich Schmidt.#Ladd, D. R. (1996). Intonational Phonology. Cambridge University Press.#Lambton, Ann K. S. (1957). Persian grammar. Cambridge University Press.#Liberman, M. (1975). The intonational system of English, doctoral dissertation, MIT, distributed 1978 by Indiana University Linguistics Club.#Pierrehumbert, J. B. (1980). The phonology and phonetics of English intonation. Doctoral dissertation, MIT.#Rathcke, T., & J. Harrington (2010). “The variability of early accent peaks in Standard German”. Laboratory Phonology. 10, 533-555.#Sadat-Tehrani, N. (2007). The intonational grammar of Persian. Doctoral dissertation, Canada: University of Manitoba.#Samareh, Y. (1977). A course in Colloquial Farsi. Tehran University Press.#Towhidi, J. (1974). Studies in the phonetics and phonology of modern Persian: intonation and related features. Hamburg: Buske.###