نگرش فلسفی- اسلامی به مساله معناداری زبان دین

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

با ظهور فلسفه های زبانی با آراء راسل و ویتگنشتاین، مسالة معناداری گزاره ها محور توجه قرار گرفت. با نوع نگاه تجربیِ آنها، معناداری گزاره های دینی، اخلاقی، هنری و مابعدالطبیعی محل تردید شد. پس از ایشان، پزیتیویست های منطقی همچون آیر، گزاره های دینی را با ملاک تحقیق پذیری و سپس ابطال پذیری، بی معنا (نه کاذب) دانستند. در این مقاله به طرح شبهة معناداری گزاره های دینی توسط آنتونی فلو و پاسخ های ریچارد هیر، بازیل میچل، جان هیک و یان کرومبی پرداخته می شود. سپس سعی خواهد شد از منظری دیگر، شبهه و پاسخ ها ارزیابی گردد و در نهایت، پاسخی جدید به شبهه از منظر فلسفیِ اسلامی ارائه گردد. در این پاسخ، به برداشت های غلط از رابطة خدا و عالم و صفات او که منشا این نگاهها شده است و تعمیم نابجای تجربه گرایی پرداخته می شود. در پایان، دیدگاه تصحیح شده ارائه خواهد گردید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Philosophical-Islamic Viewpoint to the Problem of Meaninglessness of Religious Statements

نویسنده [English]

  • Hamidreza Ayatollahy
چکیده [English]

The viewpoints of Russell and Wittgenstein in the beginning of twentieth century made philosophy of language in the center of philosophical attitudes. The meaningfulness of statements was the core of attention. They made the meaningfulness of statements in ethics, religion, aesthetics and metaphysics in doubt. The logical positivists, after them, like A.J.Ayer, accounted religious statements meaningless (not untrue) by their criteria of verifiability and falsification for meaningful statements.
In this paper, the problem of meaninglessness of religious statements which is posed by Anthony Flew and the solutions in the views of Richard Hare, Basil Mitchell, John Hick and Ian Crombie will be examined. Then the problem and solutions will be evaluated. At the end, a new answer to the problem from an Islamic philosophical viewpoint will be introduced with a clarification of some problematical account of religious beliefs.
 

به فایل پی دی اف مراجعه شود.

پوپر، کارل ریموند. (1370) منطق اکتشاف علمی. ترجمه احمد آرام. تهران. انتشارات سروش
چالمرز، آلن اف. (1378) چیستی علم. ترجمه سعید زیبا کلام. تهران. انتشارات سمت
 علی زمانی، امیر عباس. (1375) زبان دین. قم. مرکز انتشارات دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم
علی زمانی، امیر عباس. (1381) خدا، زبان و معنا. قم. آیت عشق.
لاکوست، ژان. (1375) فلسفه در قرن بیستم. ترجمه دکتر رضا داوری اردکانی. تهران. سمت
هارتناک، یوستوس. (1356) ویتگنشتاین. ترجمه منوچهر بزرگمهر. تهران. انتشارات خوارزمی
هیک، جان. (1372) فلسفه دین. ترجمه بهرام راد. تهران. انتشارات بین المللی الهدی
قائمی نیا، علیرضا. (1380) تجربه دینی و گوهر دین. قم. بوستان کتاب قم
 
 
Ayer, Alfred Jules. (1936) Language, Truth and Logic. London, V. Gollancz Ltd.
Ayer, Alfred Jules. (1959) Logical Positivism. Glencoe, Free Press.
Crombie, I.M., (1971). "The Possibility of Theological Statement" in Basil Mitchell (ed.). The Philosophy of Religion. (pp. 23-53) Oxford. Oxford.
Flew, Anthony & MacIntyr, Alasdair (eds.). (1963). New Essays in Philosophical Theology. New York. Macmillan Publishing Company.
Flew, Anthony; Hare, Richard and Mitchell, Basil. (1971) "theology and Falsification" in Basil Mitchell (ed.). The Philosophy of Religion. (pp. 1-13) Oxford. Oxford
Geisler, Norman L. (1974) Philosophy of Religion, Michigan. The Zondervan Corporation Grand Rapids.
Hick, John. (1971). "Theology and Verification" in Basil Mitchell (ed.). The Philosophy of Religion. (pp. 53-72) Oxford. Oxford.
Hick, John. (1990). Classical and Contemporary Readings in the Philosophy of Religion. (3rd edition). New Jersey. Prentice Hall, Englewood Cliffs
Hick, John. (June 1977). "Eschatological Verification Reconsidered". Religious Studies. Vol. 13, No. 2. 189-202.
Hudson, William Donald. (1968). Ludwig Wittgenstein. John Knox Press.
Mitchell, Basil (ed.). (1957) Faith and Logic. London. George Allen and Unwin.
Sell, Alan P.F. (1988) The Philosophy of Religion 1875-1980. New York. Croom Helm.
Stiver, Dan R. (1996) The Philosophy of Religious Language: Sign, Symbol and Story. Oxford. Blackwell Publishers.
Wisdom, John. (1944). "Gods" in Proceedings of the Aristotelian Society, XLV. (185-206).