بررسی فرایندهای واژه‏سازی در شعر نو، شعر مدرن وشعر پست‏مدرن: مطالعۀ موردی نیما، شاملو و براهنی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه الزهرا

2 دانشجوی دکترای زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه الزهرا

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی فرایند‏های واژه‏سازی در نمونه‏هایی از اشعار نیما، شاملو و براهنی به‏عنوان پیشگامان شعر نو، مدرن و پست‏مدرن می‏پردازد. واژه‏های حاصل از انواع فرایندهای واژه‏سازی، و نیز واژه‏هایی که ویژۀ زبانِ این شاعران بودند شمارش شدند. یافته‌های این پژوهش نشان داد که در شعر نیما فرایند ترکیب با 57.97%، در شعر شاملو فرایند اشتقاق با 46.92% و در شعر براهنی هر دو فرایند با 38.27% پرکاربردترین فرایندهای واژه‏سازی هستند. در شعر نیما 23.71%، در شعر شاملو 36.61% و در شعر براهنی 22.5% از مجموع واژه‏ها متعلق به زبانِ شعر آنان است و به این ترتیب واژه‏سازی در شعر مدرن شاملو بیشتر از شعر نوی نیما و شعر پست‏مدرن براهنی است. علاوه‏بر‏این، تنوع واژگانی در شعر شاملو بیشتر است، از مجموع واژه‏های ویژۀ شعرِ او 20% اسم، 53.07% صفت و 26.92% قیدند، در‏حالی‏که 76.81% از واژه‏های ویژۀ شعر نیما و 64.19% از واژه‏های ویژۀ شعر براهنی، یعنی بخش عمده‏ای از مجموع واژه‏ها، صفت‏اند و با توجه به ویژگی‏های سبکیِ شعر نو، شعر مدرن و شعر پست مدرن، می‏توان گفت که این تفاوت نتیجۀ تفاوت نگرش این سه شاعر است، یعنی در حالی که برای نیما و براهنی کنش‏گر کانون توجه است، شاملو به کنش و ویژگی‏های آن نیز توجه ویژه دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The study of word formation processes in new, modern, and postmodern poetry: A case study of Nima, Shamlu, and Baraheni

نویسندگان [English]

  • Fariba Ghatreh 1
  • Hajar AghaEbrahimi 2
چکیده [English]

This article is devoted to the study of word formation processes in Nima, Shamlu, and Baraheni’s poems, as the pioneers of new, modern, and post-modern poetry. All the complex words in their selected poems were counted, including their coined and novel words. The results showed that the most frequently used process in Nima’s poems was compounding (%57.97derivation), while in Shamlu’s poems it was derivation (with %46.92), and in Baraheni’s poems both derivation and compounding were used equally (%38.27). %23.71 of complex words in Nima’s poems, %36.61 in Shamlu’s poems, and %22.50 in Baraheni’s poems are their own special coined and novel words. Therefore, there is more word formation in Shamlu’s modern poetry than Nima’s new poetry and Baraheni’s post-modern one. Moreover, there is more lexical varieties in Shamlu’s poems, and %20 of his own coined and novel words are nouns, %53.07 are adjectives, and %26.92 are adverbs, while %76.81 of Nima’s special words, and %64.19 of Baraheni’s special words are adjectives. Based on the stylistic differences among new, modern, and post-modern poetry, we can say this lexical difference is due to the different attitudes of these three poets; while Nima and Baraheni concentrate more on agents, Shamlu’s focus is both on agents and on action and its properties.

کلیدواژه‌ها [English]

  • word formation
  • compounding
  • derivation
  • Nima Yushij
  • Ahmad Shamlu
  • Reza Baraheni

فایل پی دی اف را دریافت نماایید

براهنی، رضا (1374). خطاب به پروانه‏ها و چرا من دیگر شاعر نیمایی نیستم. تهران: مرکز.
تسلیمی، علی (1388). نقد ادبی (نظریه‏های ادبی و کاربرد آنها در ادبیات فارسی). تهران: کتاب آمه.
رهنما، تورج (1379). شعر، رهایی است. تهران: ققنوس.
شاملو، احمد (1390). گزینۀ اشعار. تهران: مروارید.
شقاقی، ویدا (1386). مبانی صرف. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‏ها (سمت).
شمیسا، سیروس (1381). سبک‏شناسیِ شعر. تهران: انتشارات فردوس.
طاهباز، سیروس (1375). مجموعۀ کامل اشعار نیما یوشیج. تهران: نگاه.
یاحقی، محمد‏جعفر (1380). جویبار لحظه‏ها. تهران: جامی.

Beard, R. (1998). “Derivation”. In: Andrew Spencer and Arnold M. Zwicky )eds.).the handbook of Morphology. Oxford: Blackwell, 66-88.
Booij, G. (2007). The Grammar of Words: An Introduction to Linguistic Morphology, 2nd ed. Oxford: Oxford University Press.
Katamba, F. and Stonham, J. (2006).Morphology, 2nded.Houndmills: MacMillan.
Hassan, I. (1987). Toward a Concept of Postmodernism.available at:
http://www.mariabuszek.com/kcai/PoMoSeminar/Readings/HssnPoMo.pdf.

براهنی، رضا خطاب به پروانه‏ها و چرا من دیگر شاعر نیمایی نیستم تسلیمی، علی نقد ادبی (نظریه‏های ادبی و کاربرد آنها در ادبیات فارسی) رهنما، تورج شعر، رهایی است شاملو، احمد گزینۀ اشعار شقاقی، ویدا مبانی صرف شمیسا، سیروس سبک‏ شناسیِ شعر طاهباز، سیروس مجموعۀ کامل اشعار نیما یوشیج یاحقی، محمد‏جعفر جویبار لحظه‏ها Beard, R. “Derivation” Booij, G. The Grammar of Words: An Introduction to Linguistic Morphology Katamba, F. and Stonham, J. Morphology Hassan, I. Toward a Concept of Postmodernism