نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• یوسف آرام ¹
• شهلا توکلی یکتا ²

¹ گروه زبان شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

² خیابان مهدیه، کوچه حق گویان، همدان، ایران

چکیده

گفتمان‌نماها، به عنوان هدایت‌کنندگان و یکپارچه‌کنندگان گفتمان، از عناصر مهم زبانی در نظام زبان به شمار رفته و مطالعة آنها از مباحث مهم و جدید در زبان‌شناسی است. این واحدهای زبانی به کلمات و گروه‌هایی اشاره دارد که به تنهایی بدون معنی و فاقد نقش نحوی می‌باشند و نقش‌شان در جمله معمولاً ایجاد ترابط در میان پاره‌گفتارها بوده و نشان دهندة وجود یک رابطة کلامی اند. این کلمات که معمولاً از نظر نحوی، قید یا حرف ربط می‌باشند، نقش‌های متفاوتی را در نظام زبان ایفا می‌کنند. از آنجا که نقش اصلی گفتمان‌نماها در سطح گفتمان، یعنی در توالی پاره‌گفتارها است نه در سطح پاره‌گفتارها یا جملات، بر همین اساس، مستقل از نحو محسوب می‌شوند. در این بررسی، نقش‌های تقابلی، تأکیدی و تأییدی گفتمان‌ها مطمح نظر قرار گرفته‌اند. از این رو، در این پژوهش، بررسی سیر تحوّل درزمانی نقش‌های واژة فارسی «راستی» از قرون متقدم تا قرن معاصر در کانون توجه قرار گرفته است. ازآنجایی‌که این پژوهش ماهیتاً پیکره‌بنیاد و اسنادی است، پیکره‌ای متشکل از 22 اثر نوشتاری مربوط به دورة متقدم و 58 اثر نوشتاری مربوط به دورة متأخر برگزیده شده است. بر بنیاد یافته‌های پژوهش حاضر، واژة «راستی» در قرون متقدم عموماً به صورت اسم، اسم مصدر، صفت و قید به کار رفته است، امّا با گذشت زمان از رهگذر کاربردی‌شدگی، این عنصر زبانی به جایگاه آغازین منتقل شده و به گفتمان‌نما تبدیل شده است. در بررسی تطبیقی با مشخصه‌های گفتمان‌نمایی اسکوراپ (1999) و هاینه (2013) اثبات شد که در زبان فارسی، واژة «راستی» یک گفتمان‌نما محسوب می‌شود. همچنین مشخص شد که نقش‌هایی که گفتمان‌نمای «راستی» در زبان فارسی می‌پذیرد، با سبک‌های تقابلی نورویکواُ آنودرا (2004) و نقش‌های معنایی تراگوت (1982) مطابقت داشته است. از سوی دیگر، مشخص شد که با نقش‌های تأکیدی و تأییدی برینتون (1996) همسانی دارد. بر اساس یافته-های این پژوهش، گفتمان‌نمای «راستی» در نقش تأکیدی بسامد بیشتری داشت.

کلیدواژه‌ها

• "گفتمان‌نما"
• "تقابلی"
• "تأکیدی"
• "تأییدی"
• "کاربردی‌شدگی"

عنوان مقاله [English]

The Emergence of the Discourse Marker "Râsti" in Persian

نویسندگان [English]

• Yousef Aram ¹
• Shahla Tavakoli Yekta ²

¹ Department of Linguistics, Faculty of Humanities, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran

² Mahdieh Str., Haghgooyan Alley, Hamedan, Iran

چکیده [English]

Discourse markers, as guides and integrators of discourse, are considered as important linguistic elements in the language system and their study is one of the important and new topics in linguistics. These linguistic units refer to words and phrases that alone have no meaning and no syntactic role, and their role in the sentence is usually to create a connection between the parts of speech and indicate the existence of a verbal relationship. These words, which are usually syntactically adverbs or connectors, play different roles in the language system. Since their main function is at the level of discourse (sequences of utterances) rather than at the level of utterances or sentences, discourse markers are relatively syntax-independent. In this study, contrastive, emphasizing and confirming functions of discourse markers have been considered. Therefore, The aim of this paper is the diachronic study of emergence of different functions of Persian word “Râsti”(truth), from old era to recent era. Since this research is inherently a documental and a corpus-based study, a corpus consisting of 22 written works related to the early period and 58 written works related to the late period has been selected. Based on the findings of the present study, the word “Râsti” in the earlier centuries was generally used as a noun, infinitive, adjective and adverb, but over time, through the pragmaticalization, it was transferred to initial place and changes to discourse marker. According to Schourup (1999) and Heine’s (2013) discourse marker’s features, the word “Râsti” has been proved to be a discourse marker. It was also found that the functions that the discourse marker “Râsti” accepts in Persian corresponded to the contrastive function presented by Noriko O Onodera (2004)) and to the semantic functions presented by Tragot (1982). On the other hand, it was found that the word “Râsti” is consistent with the emphasizing and confirming functions presented by Brinton (1996). Based on the findings of this study, the discourse marker “Râsti” had a higher frequency in its emphasizing role.

کلیدواژه‌ها [English]

• Discourse Marker
• Contrastive
• Emphasizing
• Confirming
• Pragmaticalization