نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• فرزانه گشتاسب
• نادیا حاجی پور

گروه فرهنگ و زبانهای باستانی/ پژوهشکده زبانشناسی/ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

ساخت فعل در فارسی میانه بر پایه دو ماده ماضی و مضارع بوده است. ماده مضارع برای ساختن فعل‌های مضارع و امر به کار می‌رود و ماده ماضی که برابر اسم مفعول است برای ساخت فعل‌های ماضی به کار می‌رود. در دستور زبان فارسی به این گونه افعال، اصلی گفته می‌شود. در فارسی میانه نوع دیگری از ساخت فعل وجود دارد که به آن جعلی گفته می‌شود. ساخت این افعال طبق قاعده‌ای معین انجام می‌شود و ساختمانی زایا و رایج در زبان پهلوی است. هدف این پژوهش بررسی آماری کاربرد هر یک از مقوله‌های دستوری اسم، صفت، حرف اضافه، قید، ضمیر و پیشوند برای ساخت فعل جعلی است. پرسشی که این پژوهش قصد دارد به آن پاسخ دهد این است که برای ساخت افعال جعلی کدامیک از مقوله‌های دستوری بیشتر به کار رفته است؛ کدام ساخت و صرف فعلی بسامد بیشتری دارد و این نوع فعل در کدامیک از متون فارسی میانه بیشتر دیده می‌شود. داده‌های این پژوهش از پیکره‌ای مشتمل بر 12 متن پهلوی و 46570 واژه گرداوری شده است. نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل داده‌ها نشان داد، مقوله دستوری اسم و صفت بیشترین کاربرد را در ساخت این نوع از فعل داشتند، اگر چه از مقوله‌های دیگر مانند قید، حرف اضافه و ضمیر نیز فعل جعلی ساخته شده است. ساخت ماضی متعدی بیشترین ساختی است که در متن‌ها به کار رفته است و نیز این نوع افعال در متون تالیفی بر اساس زند اوستا مانند گزیده‌های زادسپرم بیشتر به کار رفته‌اند.

کلیدواژه‌ها

• افعال جعلی
• افعال تبدیلی
• متون فارسی میانه
• زبان پهلوی
• تحلیل پیکره بنیان

عنوان مقاله [English]

Denominative verbs in Zoroastrian Middle Persian texts (statistical and corpus-based analysis)

نویسندگان [English]

• Farzaneh Goshtasb
• Nadia Hajipour

Faculty of Linguistics/ nstitute for Humanities and Cultural Studies

چکیده [English]

The construction of the verbs is based on two stems, past and present. The present stem is used to make present and imperative verbs, and the past stem, which is the ancient Iranian past participle, is used to make past tense verbs. In Persian grammar, such verbs are called main verbs. In Middle Persian, there is another type of verb construction, which is called denominative verbs. These verbs are constructed according to a certain rule and are common constructions in Pahlavi language. This research is aimed at statistical investigating of the use of different grammatical categories such as noun, adjective, preposition, adverb, pronoun, and prefix to create a denominative verb. This research tries to answer the following questions: which grammatical categories are used more frequently in the construction of denominative verbs; which conjugation has more frequency and in which Middle Persian texts occurs more often. The data is gathered from a corpus of 12 Pahlavi texts with 46,570 words. The results of the data analysis showed that most of the denominative verbs were constructed using noun and adjective, although these verbs were also made from other categories such as adverbs, prepositions, and pronouns. The transitive past tense is the most used construction in the texts, and is more frequent in the texts based on the Zend of Avesta, such as the Wizīdagīhā ī Zādsparam.

کلیدواژه‌ها [English]

• Denominative verbs
• Middle Persian texts. Pahlavi language
• Corpus-based Analysis