جستاری در دگرگونی مفهوم و مصداق پازند

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

بخش چشمگیری از میراث فکری مزدیسنا متن‌های پازند هستند. پاره‌ای از متون پهلوی که از سدۀ 12م به بعد به خط اوستایی نقل شده‌اند، پازند گفته می‌شوند. پازندها ازجمله نخستین متن‌هایی بودند که مورد توجه و اقبال ایران‌شناسان قرار گرفتند و در سدۀ 19 م مطالعات ارزشمندی پیرامون آنها صورت پذیرفت. اما در سدۀ 20م به‌دلایل مختلف رها شدند و مطالعۀ چندانی دربارۀ آنها انجام نشد.
پازند به‌عنوان فرایند تغییر خط پهلوی به خط اوستایی پدیده‌ای متأخر و جدید است ولیخود مفهوم پازند قدیم است و رد آن را در اوستا هم می‌توانیم بینیم. دگرگونی معنایی و مصداقی پازند و پازندنویسی از روزگار باستان تا سدۀ 19م و چیستی و چگونگی این تحولات در بستر حیات کیش زردشتی در ایران و هند موضوع اصلی این مقاله است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining the transformation of Pazand concepts and examples

نویسنده [English]

  • fffffffffffffffff fffffffffffffff
.............................................................................
چکیده [English]

A large part of the Mazdayasnan's written heritage is the texts of Pazand. Some of the Pahlavi texts that have been transformed into the Avestan script since the 12th century are called Pazand. Pazands were among the first texts that were noticed by Europeans and in the 19th century, valuable studies were conducted around them. But in the 20th century, they were abandoned for various reasons and not much study was done about them.
Pazand as the process of changing Pahlavi script to Avesta script is a late and new phenomenon, But the concept of Pazand itself is old and traces of it can be seen in Avesta. The main topic of this article is the transformation of meaning and reference of pazand and pazand writing from ancient times to the 19th century and what and how these developments are in the context of life of Zoroastrian religion in Iran and India.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Old Iranian languages
  • pazand
  • Zoroastrians
  • script change
  • ancient scripts
آموزگار، ژاله (1386). «گزارشی از پازند».زبان فرهنگ اسطوره. تهران: معین، 96-91.
آموزگار، ژاله (1395). «زند».دانشنامه جهان اسلام. ج21، تهران: بنیاد دانشنامه جهان اسلام، 672-669.
ابن ندیم (1381). الفهرست. ترجمۀ رضا تجدد، تهران: اساطیر.
بویس، مری (1389). زردشتیان. ترجمۀ عسکر بهرامی، تهران: ققنوس.
پورداود، ابراهیم (1386). خرده‌اوستا، ، تهران: اساطیر.
تاواردیا، جهانگیر (1355). زبان و ادبیات پهلوی. ترجمه سیف‌الدین نجم‌آبادی، تهران: دانشگاه تهران.
تفضلی، احمد (1376). تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام. به‌کوشش ژاله آموزگار، تهران: سخن
دابار (1909). صددرنثر صددر بندهش. بمبی.
داراب (1922). روایات داراب هرمزدیار. چاپ اونوالا: بمبی.
دالوند حمیدرضا (1399الف). تاریخ و سنت زردشتی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
دالوند حمیدرضا (1399ب). متون فارسی زردشتی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
راشد محصل، محمدتقی (1364). درآمدی بر دستور زبان اوستایی. تهران: انتشارات کاریان.
راشد محصل، محمدتقی (1385). زند بهمن یسن. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
شهزادی، رستم (1386). واژه‌نامه پازند. تهران: فروهر.
عریان، سعید (1378). «آفرین پیمان پهلوی یا پیمان کدخدایی».فصلنامه زبان و ادب پارسی. ش9و10، 60-48.
گشتاسب، فرزانه و نادیا حاجی‌پور (1397) .فرهنگ اویم ایوک. تهران:پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
گشتاسب، فرزانه (1396). «واژه‌های پازند در فرهنگ اویم». زبان‌ها و گویش‌های ایرانی. دوره 2، ش7، 48-27.
مزداپور، کتایون (1369). شایست ناشایست. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
مسعودی (1365). التنبیه و الاشراف. ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
المسعودی (1991). مروج الذهب و معادن الجواهر. الجزءالاول، شرحه عبدالامیر مهنا، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
معین، محمد (1326). مزدیسنا و تأثیر آن در ادبیات پارسی. تهران: دانشگاه تهران.
نیبرگ (1359). دین‌های ایران باستان. ترجمۀ س. نجم‌آبادی، تهران: مطالعه فرهنگ‌ها.
هدایت، صادق (1322). چهارباب از کتاب گزارش گمان شکن. تهران: انتشارات جاویدان.