واژه‌های تدفینی در دین زردشتی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

هدف مقالۀ حاضر بررسی وا‌ژه‌هایی است که به سازۀ تدفین در سنت زردشتی اشاره دارند. در دین زردشتی، طهارت در همۀ وجوه از اصول اعتقادی به‌شمار می‌رود که در مبحث حاضر، یعنی دفن، مبتنی بر پرهیز از آلودن آب و زمین، با آلودگی‌هایی چون جسد مرده یا نساست، که اهریمنی و مرتبط است به دیو نسو؛ ازاین‌رو، به‌سبب حفظ قداست زمین و آب، تدفین نخست به‌صورت هواسپاری، یعنی نهادن جسد در فضای باز و خالی از سکنه و بعد انتقال استخوان‌ها به مدفن، صورت می‌گرفته است. در بررسی آثار کتیبه‌ای و متنی برای این نوع مدفن و سازه، وا‌ژه‌های مختلفی به‌کار رفته است، ازجمله دخمه، استودان، اشور و گور. در دو مورد دیگر، در برج رادکان غربی و لاجیم در مازندران، به دو زبان عربی و فارسی میانه، برابرنهاد صورت عربی به فارسی میانۀ واژۀ گنبد آمده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Sasanian Pahlavi Inscription in Kanheri Caves in India

نویسنده [English]

  • Cyrus Nasrollahzadeh
......................
چکیده [English]

The present article focuses on one of the private and monumental inscriptions in the Sasanian Pahlavi script and language in India. The Buddhist Kanheri Caves have been located at the suburbs of Mumbai. There exist six inscriptions in cursive Pahlavi script that date back to the 11th century A.D. (1009-1021 A.D.). These inscriptions have been written down by a number of Zoroastrian merchants who travelled to India and visited the caves. They are the earliest evidence proving the presence of Zoroastrian merchants in India. The earliest inscription belongs to 378 Yazdgirdi (1009 A.D.) and the second one belongs to the same year but has been written 45 days after the first one. Both inscriptions bear the same names. The third inscription dates back to 390 Yazdgirdi (1021 A.D.) bearing different names and the fourth one also belongs to 390 Yazdgirdi (1021 A.D.) and bear the name of a visitor. The fifth inscription is illegible and the last one bears the proper name “Ābān Āzargušnasb son of Farrox. It has been mentioned in the third inscription that the Zoroastrians

کلیدواژه‌ها [English]

  • 'Private inscriptions"
  • "Sasanian"
  • "Zoroastrians"
  • "India"
  • "Kanheri Caves"
آساتوریان، گارنیک (1390). هومبابا یا فرهنگ گویش‌های مرکزی ایران. انتشارات سفیر اردهال.
بلر، شیلا (1394). نخستین کتیبه‌ها در معماری دوران اسلامی ایران زمین. ترجمۀ مهدی گلچین‌عارفی، تهران: موسسۀ تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری و فرهنگستان هنر.
بویس، مری (1374). تاریخ کیش زردشتی. سه جلد، تهران: انتشارات توس.
بویس، مری (1377). چکیدۀ تاریخ کیش زردشتی. ترجمۀ همایون صنعتی‌زاده، تهران: انتشارات صفی‌علیشاه.
پورداوود، ابراهیم (1377). یشت‌ها. ج1، تهران: اساطیر.
بویس، مری (1386). زردشتیان، باورها و آداب دینی آن‌ها. ترجمۀ عسکر بهرامی، تهران: ققنوس.
حسن‌دوست، محمد (1393). فرهنگ ریشه‌شناختی زبان فارسی. 5جلد، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
راشدمحصل، محمدتقی (1385). وزیدگی‌های زادسپرم: نگارش فارسی، آوانویسی، یادداشت‌ها، واژه‌نامه، تصحیح متن. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
راشدمحصل، محمدتقی (1389). دینکرد هفتم: تصحیح متن، آوانویسی، نگارش فارسی، واژه‌نامه و یادداشت‌ها. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
رضایی باغ‌بیدی، حسن (1384). روایت آدُرفرنبغ (رساله‌ای در فقه زردشتی منسوب به سدۀ سوم هجری): آوانوشت، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه. تهران: مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
سروشیان، جمشیدسروش (1370). فرهنگ بهدینان. با مقدمۀ استاد ابراهیم پورداوود، به‌کوشش منوچهر ستوده. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
شاکد، شائول (1386). تحول ثنویت، تنوع آرای دینی در عصر ساسانی، ترجمه سید احمدرضا قائم‌مقامی، نشر ماهی.
شهبازی، علیرضا شاپور (1389) تاریخ ساسانیان، ترجمۀ بخش ساسانیان از کتاب تاریخ طبری و مقایسۀ آن با تاریخ بلعمی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
صددر نثر و صددر بندهش (1909). ویراستۀ دابار، بمبئی.
غیبی، بیژن (1395). «ماه فروردین روز خرداد»، دوازده متن باستانی، تهران: انتشارات موقوفه محمود افشار و انتشارات سخن، صص. 94- 122.
فره‌وشی، بهرام (1378). کارنامۀ اردشیر بابکان، با متن پهلوی، آوانویسی، ترجمۀ فارسی و واژه‌نامه. تهران: دانشگاه تهران.
فره‌وشی، بهرام (1381). فرهنگ زبان پهلوی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
قریب، بدرالزمان (1374). فرهنگ سغدی (سغدی، فارسی، انگلیسی). تهران: انتشارات فرهنگان.
مالاندرا، و. ویلیام (1391). مقدمه‌ای بر دین ایران باستان. ترجمۀ خسرو قلی‌زاده، تهران: هزارۀ دنیای باستان، بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.
مزداپور، کتایون (1378). بررسی دستنویس م. او. 29، داستان گرشاسب، تهمورث و جمشید گلشاه و متن‌های دیگر، آوانویسی و ترجمه از متن پهلوی. تهران: انتشارات آگه.
مکنزی، نیل دیوید (1373). فرهنگ کوچک زبان پهلوی. ترجمۀ مهشید میرفخرایی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
میرفخرایی، مهشید (1390). روایت پهلوی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
نصراله‌زاده، سیروس و عمادالدین شیخ‌الحکمایی (1391). «گورنوشتۀ پهلوی سنگ زین (کازرون ۱۶)». ویژه‌نامۀ نامه‌ فرهنگستان: زبان‌ها و گویش‌های ایرانی. دورۀ جدید، ش1، 74-67.
نصراله‌زاده، سیروس (1398). کتیبه‌های خصوصی فارسی میانه ساسانی و پساساسانی (گورنوشته و یادبودی). جلد اول: متن، جلد دوم: تصویر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
هنینگ، والتر برونو (1379). زرتشت، سیاستمدار یا جادوگر. ترجمۀ کامران فانی، تهران: کتاب پرواز.