اصطلاحات خویشاوندی و خطاب‌واژه‌های تالشی مرکزی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان

2 گروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان

چکیده

تالشی مرکزی ازنظر جغرافیایی، شامل بخش اسالم شهرستان تالش و بخش پره‏سر شهرستان رضوانشهر است که بین حوضۀ رودهای ناورود در شمال، و شفارود در جنوب قرار گرفته ‌است. در پژوهش حاضر، کاربرد اصطلاحات خویشاوندی و خطاب‌واژه‌‏های تالشیِ گونة مرکزی بررسی و تحلیل شده است. داده‌‏های پژوهش به‌روش میدانی و در گفت‏وگو با گویشورانِ منطقه گردآوری، و در چهار بخش تحلیل شده‌‏اند: اصطلاحات خویشاوندی نَسبی، اصطلاحات خویشاوندی سَببی، اصطلاحات خویشاوندی رضاعی و پیمان دوستی، و خطاب‌واژه‌‏های مربوط به غیرخویشاوندان. این تحقیق نشان می‌‏دهد که اصطلاحات خویشاوندی و خطاب‌واژه‌‏های گویش تالشیِ مرکزی ضمن تنوع و گستردگی، بر اثر تحوّل در مناسبات و ارتباطات خانوادگی و اجتماعی، مهاجرت به شهرها، و دو یا چندزبانگیِ نسل جدید، کاربرد اندک پیدا کرده و احیاناً فروپاشیده‌اند و در مواردی معادل‌های رایج فارسی جایگزین آنها شده که این رخداد، از تحول زبان‌ها و گویش‌های ایرانی به‌سوی همسان‌سازی با زبان رسمی و غالب حکایت می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Kinship Terms and Terms of Address in Central Taleshi

نویسندگان [English]

  • Moharram Rezayati Kishekhaleh 1
  • Ebrahim Khademi Arde 2
1 Department of Persian Language and Literature, University of Gilan
2 Department of Persian Language and Literature, Gilan University
چکیده [English]

Geographically, central Talashi includes the Asalem part of Talesh city and the Peresar part of Razvanshahr city which is located between the Navrood river basin in the north and Shafarood river in the south. In the present research, the use of kinship terms and central type of address words have been investigated and analyzed. The research data were collected by field method and in conversation with the speakers of the region, and analyzed in four sections: terms of relative kinship, terms of causal kinship, terms of foster kinship and friendship pact, and terms of address related to non-relatives. This research shows that the terms of kinship and address words of the central Taleshi while being diverse and extensive, have found little use and may have collapsed due to changes in family and social relationships, migration to cities,and bilingualism of the new generation and in some cases, they have been replaced by common Persian equivalents, which indicates the evolution of Iranian languages ​​and dialects towards assimilation with the official and dominant language.

کلیدواژه‌ها [English]

  • central Taleshi
  • kinship terms
  • terms of address
  • terms of referece

مراجع

احمدی، مهران و محمدصدیق زاهدی (1397). «بررسی نظام خویشاوندی کردی میانی و مقایسۀ آن با فارسی و انگلیسی». مطالعات زبان‏ها و گویش‏های غرب ایران. س6، ش21، 1-19.
استاجی، اعظم (1394). «بررسی اصطلاحات خویشاوندی در زبان فارسی». زبان‌شناسی و گویش‏های خراسان. س7، ش13، 1-19.
امینی، رضا (1399). «اصطلاحات خویشاوندی و خطاب‌واژه‏های گویش نَنَجّی». جستارهای زبانی. س11، ش4، پیاپی 58، 639-667.
باطنی، محمدرضا (1354). مسایل زبان‌شناسی نوین، تهران: آگاه.
حجتی اشرفی، غلامرضا (1385). قانون مدنی با آخرین اصلاحات و الحاقات. تهران: کتابخانۀ گنجِ دانش.
رضایتی کیشه‌خاله، محرم (1386). زبان تالشی: توصیف گویش مرکزی. رشت: انتشارات فرهنگ ایلیا.
رضایتی کیشه‌خاله، محرم و رضا چراغی (1387). «واژه‌شناسی اجتماعی گویش گیلکی» (مطالعۀ موردی: اصطلاحات خویشاوندی و جنسیّت). جستارهای نوین ادبی. 160، 95-110.
رضایتی کیشه‌خاله، مُحرم و ابراهیم خادمی ارده (1387). فرهنگ موضوعی تالشی به فارسی. رشت: انتشارات دانشگاه گیلان.
زاهدی، کیوان و محمدعلی شمس (1388). «خویشاوندی و جنسیت در خانواده و بازتاب آن‏ها در زبان». خانواده‌پژوهی. س5، ش19، 282-309.
شریفی، گلفام (1386). «ریشه‌شناسی دو واژه از نسبت‏های خویشاوندی در زبان‏های هندواروپایی». مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. ش184، 129-146.
صفایی، سیدحسین و اسدالله امامی (1391). مختصر حقوق خانواده. تهران: بنیاد حقوقی میزان.
عباسی، بیستون و کریستین کزازی (1392). «بررسی واژگان خویشاوندی هورامی براساسِ معیارهای مورداک». مطالعات زبان و گویش‏های غرب ایران. س1، ش2، 31-55.
منصوری، مهرزاد و شفق رحمانی (1394). « نظام واژه‌ها و اصطلاحات خویشاوندی در زبان‌ها و گویش‌های ایرانی»، دورة 5، ش 10، 157-175.
نصرتی سیاهمزگی، علی (1396). «ساخت واژگان خویشاوندی تالشی با رویکرد اجتماعی». زبان فارسی و گویش‌های ایرانی. س2، ش3، 125-145.
 
Morgan, L. H. (1871). Systems of Consanguinity and Affinity of the Human Family. Washington: The Smithsonian institution.
Murdock, G. P. (1949). Social Structure. New York: The Macmillan Company.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار