از فرهنگساز دیروز تا اطلس امروز: مروری بر فعالیت‌های گویش‌شناختی در ایران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. پژوهشکده زبان

چکیده

پژوهش‌های گویش‌شناختی همواره از حوزه‌های مهم مطالعاتی متخصصان علم زبان‌شناسی است. گرچه در تعریف مفهوم «گویش» اختلاف نظر در بین زبان‌شناسان دیده می‌شود، ولی پیرامون اهمیت مطالعات نظام‌مند در این حوزه اتفاق نظر وجود دارد. تقریباً در تمام دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی که در حوزۀ زبان‌شناسی فعال هستند، آثار پژوهشی‌ای با موضوعات مرتبط با گویش توسط استادان و دانشجویان این رشته انجام می‌شود. با این حال دستاوردهای عمده در این حوزه از پژوهش‌هایی با دامنۀ گسترده‌تر و مشارکت گروهی به‌دست می‌آید. در این مقاله سعی داریم نگاهی بیندازیم به فعالیت‌های نظام‌مند گویش‌شناختی در ایران که با تأسیس فرهنگستان دوم (فرهنگستان زبان ایران، 1357-1349) آغاز شد و پس از انقلاب اسلامی توسط نهادهای دیگری چون سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، فرهنگستان سوم (فرهنگستان زبان و ادب فارسی، 1369 تا امروز)، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و دایره‌المعارف بزرگ اسلامی ادامه پیدا کرد. در انتها نیز نگاهی داریم به فعالیت‌های پراکندۀ گویش‌شناختی در حوزۀ مقالات، پایان‌نامه‌ها و کتاب‌های مرتبط.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

From Farhangsaz to Language Atlas: A review on dialect studies in Iran

نویسنده [English]

  • fateme tabari
institute for humanities and cultural studies
چکیده [English]

Linguistic research has always been an important field of study for linguists. Although there is disagreement among linguists in defining the concept of "dialect", there is a consensus on the importance of systematic studies in this area. In almost all universities and higher education centers active in the field of linguistics, research works on topics related to dialect are done by professors and students in this field. However, major achievements in this area come from broader research and group participation. In this article, we try to take a look at the systematic activities of dialectology in Iran, which began with the establishment of the Second Academy (Iranian Language Academy, 1359-1349) and after the Islamic Revolution by other institutions such as the Cultural Heritage and Tourism Organization, The third academy (Academy of Persian Language and Literature, 1990 to present), the Institute of Humanities and Cultural Studies and the great Islamic encyclopedia continued. Finally, we look at the scattered dialectical activities in the field of related articles, dissertations and books.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dialect
  • linguistic atlas
  • geographical dialect
  • typology
  • descriptive studies
افراشی، آزیتا و امید طبیب‌زاده (1398). جشن‌نامه استاد سیدمصطفی عاصی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
بی‌نام (1400). «تدوین اطلس زبانی؛ آوانویسی و بارگذاری آوانوشته‌های زبانی ایران». ایرنا. 8 خرداد، کد خبرنگار: 2487.
دبیرمقدم، محمد (1392). رده‌شناسی زبان‌های ایرانی. تهران: سمت.
صفارمقدم، احمد (1374). «آغاز و فرجام کار فرهنگستان». نامه فرهنگستان. ش2، 172-158.
عاصی، سیدمصطفی (1397). گزارش سه طرح پژوهشی درباره برنامه‌ریزی زبانی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
فراهانی‌جم، فرانک (1387). «اطلس زبانی ایران». روزنامه جام‌جم. تهران، 15 اسفند.
وب‌گاه رسمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران: www.irandoc.ac.ir
وب‌گاه رسمی پژوهشگاه میراث فرهنگی: www.richt.ir
وب‌گاه رسمی دایره‌المعارف بزرگ اسلامی: www.cgie.org
وب‌گاه رسمی شبکه جامع کتاب گیسوم: www.gisoom.com
وب‌گاه رسمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی: www.apll.ir