نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

• سحر بهرامی خورشید

دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

از میان ساخت‏‌های متعددِ چندبندی در زبان فارسی، در این پژوهش ساخت موصولی در چارچوبِ انگارۀ دستورِ شناختی مورد مطالعه قرار گرفته است. بند موصولی در زبان فارسی ساختاری ترکیبی دارد که متشکل از سه ساختار مؤلفه‏ای (گروه اسمی – حرف ربط «که» - بند موصولی) است. در قالب انگارۀ دستور شناختی این ساخت را می‏توان واحدی زبانی درنظر گرفت که در آن قطب واجی با قطب معنایی رابطه‏ای نمادین دارد. در این پژوهش، ساخت موصولیِ زبان فارسی در قالب دو پرسش مورد بررسی قرار گرفت: 1) چگونگیِ سازه‏بندیِ این ساخت‏ها؛ و 2) انواع وابستگی در بند موصولی و چگونگیِ تبیین آن. برای پاسخگویی به این پرسش‏ها، ابتدا آن مفاهیم و ابزارهای نظریِ دستورِ شناختی که در پاسخ به این پرسش‏ها کارآمد هستند، معرفی شد و سپس ساخت موصولیِ زبان فارسی در چارچوب این دو پرسش بررسی شد. نتایج پژوهش نشان می‏دهد از میان عوامل مؤثر در شکل‏گیریِ یک ساخت، دو عاملِ انطباق و نمابرداری نقش بسزایی در مفهوم‏سازیِ ساختِ موصولی دارند. ماهیت وابستۀ بند موصولی نیز به‏کمکِ نمابرداری و جهت گسترش در این ساخت مشخص می‏شود. رابطۀ بین بند پایه و پیرو در این ساخت از نوع «هسته – توصیف‏کننده» است، که در آن بند پایه هسته و بند پیرو توصیف‏کننده است. رابطۀ دیگری نیز در این ساخت وجود دارد و آن رابطۀ «هسته – متمم» است، این رابطه بین گروه اسمی و بند موصولیِ توصیف‏کنندۀ آن است.

کلیدواژه‌ها

• ساخت موصولی
• دستور شناختی
• انطباق
• نمابرداری
• خودایستاییِ مفهومی
• وابستگیِ مفهومی

عنوان مقاله [English]

A New View on Relative Clause in Persian from the Viewpoint of Cognitive Grammar

نویسنده [English]

• Sahar Bahrami Khorshid

Tarbiat Modares University

چکیده [English]

Among the multi-clausal constructions in Persian, in this research the relative clause has been studied within the framework of Cognitive Grammar. Relative clause in Persian is a compositional structure consisting of three component structure (noun phrase – the connector 'ke' – relative clause). On the basis of CG principles this construction is a linguistic unit in which the semantic pole relates to the phonological pole symbolically. Regarding the relative clause, this paper considered two main questions: 1) how it is conceptualized, and 2) the types of dependency and the way, it is accounted. Having introduced the theoretical meta-language of CG which relates to these questions, the author tried to answer the questions. The results indicate that the main role of the conceptualization of relative clauses is on the shoulder of two constructs: correspondence and profiling. The dependent nature of relatives is characterized by profiling and the direction of elaboration. The relation between main clause and subordinate clause is "head-modifier" whereas the one between the noun phrase and the relative clause is "head-complement".

کلیدواژه‌ها [English]

• Relative Clause
• Cognitive Grammar
• Correspondence
• Profiling
• Conceptual Autonomy
• Conceptual Dependency