نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

• علی رضا قلی فامیان

دانشگاه پیام نور

چکیده

چشم‌انداز زبانی حوزه‌ای در زبان‌شناسی اجتماعی است که به بررسی تمام نشانه‌های زبانیِ قابل مشاهده در یک محدودۀ جغرافیایی می‌پردازد. در این پژوهش، ابتدا خیابان ولیعصر تهران به سه ناحیه تقسیم شد: ناحیۀ یک (میدان تجریش تا تقاطع بزرگراه شهیدچمران)، ناحیۀ دو (میدان ونک تا تقاطع خیابان شهیدبهشتی) و ناحیۀ سه (میدان راه‌آهن تا میدان منیریه). سپس در هفتۀ پایانیِ اسفند 1395، از تمام نشانه‌های زبانی نواحی مذکور یادداشت‌برداری و عکس‌برداری شد. در مجموع، 3180 دادۀ زبانی (اعم از بنرهای بزرگ و آگهی‌های بسیار کوچک) از محدوده مطالعۀ حاضر استخراج شد که از این میان، حدود 72 درصد در قالب الگوی یک‌زبانۀ فارسی می‌گنجند و 20 درصد در قالب الگوی دوزبانۀ فارسی-اروپایی جای می‌گیرند. الگوی یک‌زبانۀ اروپایی و الگوی دوزبانۀ اروپایی-فارسی نیز به‌ترتیب 7/5 درصد و 2/2 درصد از کل داده‌ها را به خود اختصاص می‌دهند. بنابراین، چشم‌انداز زبانیِ خیابان ولیعصر تهران به‌طور عمده به زبان فارسی است، هرچند سهم نشانه‌های زبانیِ غیرفارسی در سه ناحیۀ پژوهش برابر نیست، به‌طوری که در نواحی شمالیِ این خیابان، میزان استفاده از نشانه‌های زبانیِ غیرفارسی بیش از ناحیۀ جنوبی است و این امر دوگانۀ شمال-جنوب را که ناظر بر نوعی شکاف اقتصادی و اجتماعی است تقویت می‌کند. از این گذشته، تفاوت در شیوۀ انتقالِ پیام –برای مثال بازنمایی رویداد ملی نوروز- در چشم‌انداز زبانیِ نواحی شمالی و جنوبی این خیابان را نیز می‌توان تقویت‌کنندۀ دوگانۀ شمال-جنوب دانست. درحالی‌که در ناحیۀ 3 شاهد استفاده از پیام‌های شادباش نوروری صرفاً به زبان فارسی هستیم، این قبیل پیام‌ها در ناحیۀ 1 و 2 به زبان‌های فارسی و البته انگلیسی هستند. تنوع زبانی و نیز صوری پیام‌های تبریک سال نو نیز به‌نوبۀ خود، دوگانۀ شمال-جنوبِ مطرح‌شده در این پژوهش را القا می‌کند. در بررسی داده‌ها به‌تفکیک اصناف نیز مشخص شد که کنش‌گران برخی کسب‌و کارها مانند بوتیک، دکوراسیون داخلی و خدمات سفر از نشانه‌های زبانیِ غیرفارسی بیشتر استفاده می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

• چشم‌انداز زبانی
• خیابان ولیعصر تهران
• دوگانۀ شمال-جنوب
• زبان فارسی

عنوان مقاله [English]

Linguistic landscape of Tehran's Valiasr Street; North-South Divide Revisited

نویسنده [English]

• Ali Reza Gholi Famian

Payame Noor University

چکیده [English]

 
Linguistic landscape is a research area in sociolinguistics which deals with all observable linguistic data in a geographical area. In this study, first Valiasr Street in Tehran is divided into three districts: District 1 (from Tajrish Square to Chamran Highway); District 2 (from Vanak Square to Motahhari Street); and District 3 (Rah Ahan Square to Moniriye Square). Next, at the final week of the Iranian year, notetaking and photography of the locations have been conducted. Totally, 3180 linguistic data (including huge banners as well as very small stickers) have been collected from which 72 percent are monolingual Persian and almost 20 percent are bilingual Persian-European. The monolingual European and bilingual European-Persian patterns constitute 5.7 and 2.2 percent of the data respectively. Therefore, it is revealed that the most are of linguistic landscape of Valiasr Street in Tehran is in Persian, although the share of non-Persian signs across three demarcated districts is not similar. In the northern districts the share of non-Persian signs is higher than that of the southern district, and the difference highlights the north-south divide. Likewise, the difference in rendering the messages related to the coming year stresses the mentioned divide. The analysis of data related to various businesses also indicate that some businesses such as boutiques, interior decoration firms and travel agencies employ more non-Persian signs.

کلیدواژه‌ها [English]

• linguistic landscape
• Tehran's Valiasr Street
• North-West Divide
• Persian