چندمعناییِ واژۀ «بیان» در قرآن کریم: نگرش چندمعنایی نظام‏مند

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

یکی از مناقشات اصلی در بحث‌های زبان‌گذر (cross-linguistic)، بحث قابلیتِ ترجمه از زبانی به زبان دیگر است. در این پژوهش به بررسیِ ترجمه‌های صورت‌گرفته از واژۀ «بیان» ازسوی مترجمان و مفسران قرآن پرداخته شده است. نگاهی به این ترجمه‌ها و تفاسیر مؤید چندمعناییِ واژۀ «بیان» نزد این افراد است. هدف از انجامِ این تحقیق، تعیینِ معنای مرکزیِ واژۀ «بیان» در قرآن کریم است؛ زیرا اعتقادِ نگارندگان بر این است که دانستنِ معنای مرکزیِ این واژه ما را در تعیینِ ترجمه‌ای دقیق‌تر از این واژه یاری خواهد کرد. به‌منظورِ پاسخگویی به پرسشِ پژوهش درزمینۀ معنای مرکزیِ واژۀ «بیان»، تمامی مواردِ کاربردِ واژۀ «بیان» در قرآن استخراج شد و سپس واژۀ مذکور به‌عنوانِ نمونه‌ای از واژه‌های چندمعنا، در چارچوبِ چندمعناییِ نظام‌مندِ معرفی‌شده توسط تایلر و ایوانز در چارچوب معنی‌شناسیِ شناختی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایجِ حاصل از تحلیل داده‌ها مؤید این واقعیت است که واژۀ «بیان» در قرآن به‌عنوانِ اصطلاحی پوششی برای اشاره به هرگونه آشکارساختنِ مافی‌الضمیر به‌کار رفته است. نگارندگان معتقدند اگرچه این آشکارساختن می‌تواند ازطریقِ زبان نیز صورت پذیرد، اما با توجه به این واقعیت که انسان از طرق دیگر نیز قادر به آشکارساختنِ مافی‌الضمیر است، برابردانستنِ «بیان» با زبان در ترجمۀ این واژه (آن‌گونه که در برخی از ترجمه‌ها و تفاسیر شاهد هستیم) ترجمۀ دقیقی نیست و بهترین برابرنهاد برای این واژه همانا پرده‌برداری از مافی‌الضمیر است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Will be added

نویسندگان [English]

  • Sahar Bahrami -Khorshid 1
  • Arsalan Golfam 1
  • Ali Malmir 2
1 Tarbiat Modares University
2 Linguistics PHD University-Tarbiat Modares University
چکیده [English]

Will be added

کلیدواژه‌ها [English]

  • Will be added
آیتی، عبدالمحمد (1374). قرآن مجید. تهران: سروش.
افراشی، آزیتا و سجاد صامت جوکندان (1393). «چندمعنایی نظام‌مند با رویکردی شناختی؛ تحلیل چندمعنایی فعل حسی «شنیدن» در زبان فارسی». ادب‌پژوهی. س8، ش30، 59-29.
الهی قمشه­ای، مهدی (1380). ترجمه فارسی قرآن کریم. قم: فاطمه الزهرا.
چپمن، شیوان (1385). از فلسفه به زبان­شناسی. مترجم: حسین صافی. تهران: گام نو.
خرمدل، مصطفی (1384). تفسیر نور. تهران: احسان.
خرمشاهی، بهاءالدین (1386). ترجمه قرآن کریم. تهران: اطلاعات.
راسخ‌مهند، محمد (1394). درآمدی بر زبان‌شناسی شناختی. تهران: سمت.
رهنما، زین­العابدین (1354). ترجمه و تفسیر قرآن مجید. تهران: سازمان اوقاف.
سبزواری، مهدی (1397). «بررسی انواع چندمعنایی در فارسی معیار با رویکردی شناختی». جستارهای زبانی. س9، ش3 (پیاپی 45)، 271-251.
طباطبائی، محمد حسین (1378). المیزان فی تفسیر القرآن. مترجم: محمد باقر موسوی. قم: انتشارات اسلامی.
عموزاده، محمد (1395). «ابعاد معنایی مکان‌واژۀ «زیر» براساس مدل چندمعنایی قاعده‌مند». جستارهای زبانی. ش6 (پیاپی 34)، 443-415.
فرهنگ قرآنی المعانی، قابل دسترس در:
نرم‌افزار قرآنی قاموس نور، فرهنگ جامع زبان عربی، قم، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
فولادوند، محمدمهدی (1376). ترجمه پارسی قرآن کریم. تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
قرشی، علی اکبر (1352). قاموس قرآن. ارومیه: دارالکتب الاسلامیه.
مجتبوی، سید جلال­الدین (1371). القرآن الکریم. تهران: حکمت.
مکارم شیرازی، ناصر (1380). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب اسلامیه.
ناتل خانلری، پرویز (1369). تاریخ زبان فارسی. تهران: نشر نو.
نورد، کریستین (1396). ترجمه، فعالیتی هدفمند. مترجم: مژگان سلیمانی. تهران: انتشارات اسم.
Evans V. & M. Green (2006). Cognitive Linguistics, An Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press
Lakoff, G., & M. Johnson (1980). Metaphors We Live by. Chicago: University of Chicago Press.
Langacker, R. W. (1987). Foundations of Cognitive Grammar. Vol. 1. Stanford, CA: Stanford University Press.
Lee, D. (2001). Cognitive Linguistics: An introduction. Oxford: Oxford University Press.
Nord, Ch. (2016). “Meaning, Sense, Function-What is transferred?”. Procedia- social and behavioral sciences. Volume 231, 3-10.
Taylor, J. R. (1995), Linguistic Categorization, Prototypes in Linguistic Theory, Cambridge: Cambridge University Press.
Tyler, A. & V. Evans (2001). “Reconsidering Prepositional Polysemy Network: The Case of over”. Language 77. 4: 724-765.
Tyler, A. & V. Evans. (2003). The Semantics of English Prepositions: Spatial Scenes, Embodied Meaning and Cognition. Cambridge: Cambridge University Press.