پیچیدگی ساختاری و تنوع واژگانیِ گفتار بیماران زبان‌پریشِ روان و ناروان

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

2 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

3 دانشگاه علوم بهزیستی وتوانبخشی

چکیده

زبان‌پریشی به‌عنوانِ اختلالی که مستقیماً بر تواناییِ زبانیِ فرد تأثیر می‌گذارد، به کاهشِ تعاملِ فرد با اعضای خانواده و جامعه منجر می‌شود. شناخت هرچه دقیق‌ترِ ویژگی‌های شناختی و زبانیِ این افراد برای تدوینِ برنامۀ مناسبِ مداخله‌ایِ درمانی از اهمیت بسیاری برخوردار است. پژوهش حاضر که از نوعِ توصیفی-تحلیلی است، با هدفِ بررسیِ پیچیدگیِ ساختاری و تنوعِ واژگانیِ گفتارِ پیوستۀ بیمارانِ زبان‌پریش انجام شده است. پیچیدگیِ ساختاری با بررسیِ چهار مشخصۀ زبانیِ کاربردِ حرفِ ربطِ هم‌پایه، ناهم‌پایه، قید و عبارتِ اسمیِ گسترده و مقایسۀ آن با افراد سالم در گروهِ کنترل بررسی شده است. پیچیدگیِ بند با بررسیِ میانگینِ طولِ پاره‌گفتار و تنوعِ واژگانی با مقایسۀ نسبتِ نوع به نمونه در گفتارِ این افراد با استفاده از نرم‌افزار ورداسمیت (Wordsmith 6.0) صورت می‌گیرد. آزمودنی‌ها، شامل 20 بیمارِ زبان‌پریش (11 روان و 9 ناروان) و 10 فرد عادی به‌عنوان گروه کنترل هستند. آزمودنی‌ها به‌روشِ نمونه‌گیریِ دردسترس و با حضور در مراکزِ درمانیِ این بیماران صورت گرفته است. برای گردآوریِ داده از داستانِ مصورِ «قورباغه کجایی» (مِیِر، 1969) استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهند که عملکردِ بیمارانِ زبان‌پریش، درمقایسه با گروه کنترل، در تمام مشخصه‌های زبانیِ مورد بررسی ضعیف‌تر بوده است. بیمارانِ زبان‌پریشِ ناروان در تمامی مقوله‌ها ضعیف‌ترین عملکرد را نسبت به دو گروهِ دیگر داشته‌اند. نتایج نشان می‌دهند که تفاوتِ رخدادِ حروفِ هم‌پایۀ «ولی»، «یا»، «و» و «بعد» بین گروه کنترل و زبان‌پریشِ ناروان و رخدادِ «ولی»، «یا» و «و» بین گروه کنترل و زبان‌پریشِ روان به‌لحاظِ آماری معنادار و در دو گروهِ زبان‌پریش کمتر از گروه عادی است. مقایسۀ دو گروهِ روان و ناروان حاکی از آن است که حروفِ «و» و «بعد» معنادار و در گروه روان بیشتر است. تفاوتِ رخدادِ حروفِ ربط ناهم‌پایه «که و وقتی‌که» بین گروه کنترل و زبان‌پریشِ ناروان و روان معنادار و در گروه کنترل بیشتر است. بین دو گروهِ آزمودنی در کاربردِ حرفِ ربطِ ناهم‌پایه، قید و عبارتِ اسمیِ گسترده تفاوتِ معناداری مشاهده نمی‌شود. میانگینِ طولِ پاره‌گفتار در گروهِ ناروان به‌طورِ قابل‌ملاحظه‌ای کمتر از دو گروهِ دیگر است. با این حال، روایت‌های این گروه، درمقایسه با بیماران زبان‌پریشِ روان، از تنوعِ واژگانیِ بیشتری برخوردار است که می‌تواند ناشی از حذفِ واژه‌های نقشی در روایت‌های گروه ناروان باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Will be added

نویسندگان [English]

  • Atoosa Rostambeik 1
  • Mohammad Aref Amiri 2
  • Morteza Farazi 3
1 IHCS
2 Linguistics PHD Student - IHCS
3 University of social welfare and rehabilitation sciences
چکیده [English]

Will be added

کلیدواژه‌ها [English]

  • Will be added
آریایی، رابعه، رضا نیلی‌پور و حسن عشایری (1380). «آسیب‌پذیریِ افتراقیِ اسم و فعل در بیماران زبان‌پریش». روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران. 1(7)، 99-92.
بازیار، مهدی (1391). تحلیل فرایندهای موجود در گفتمان افراد زبان‌پریش فارسی‌زبان در چارچوب زبان‌شناسی نقش‌گرای نظام‌مند. رسالۀ دکترای تخصصی رشته زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه علامه طباطبایی.
بلور، مریل و توماس بلور (1390). مقدمه‌ای بر روند تحلیل گفتمان انتقادی. ترجمۀ علی رحیمی و امیرحسین شاه بالا، تهران: جنگل.
پارادی، میشل و همکاران (1987). آزمون دوزبانۀ زبان‌پریشی (نسخه‌های فارسی- آذری و کردی). طرح مشترک در گروه زبان‌شناسی دانشگاه مک‌گیل کانادا.
تفرجی یگانه، مریم (1389). بررسی اختلالات مقولات نقشی در بیماران زبان‌پریش دوزبانۀ کردی-فارسی. پایان‌نامۀ دکترای تخصصی، دانشگاه علامه طباطبایی.
رستم‌بیک، آتوسا، امین حاجی‌رضایی، سیدمصطفی عاصی و مهسا پهلوان‌زاده (1395). «رشد ابزارهای انسجام دستوری در گفتمان نوشتاری دانش‌آموزان فارسی‌زبان». زبان و زبان‌شناسی. ش24، 72-45.
روحی، الناز، بهروز عزبدفتری و حسن عشایری (1395). «بررسی تنوع واژگان و روانی زبان اول و دوم در دوزبانه‌های آذری-فارسیِ مبتلا به زبان‌پریشی». س7، ش6 (پیاپی 34)، ویژه نامه پاییز، آذر و دی 1395،  389-371.
سلیمی خورشیدی، علی، مسعود محمودی، محسن اکبری و منا کلبادی‌نژاد (1395). «بررسی کاربرد تکواژهای دستوری در گفتار بیمار دستورپریش». کنفرانس بین‌المللی روان‌شناسی، علوم تربیتی و رفتاری. قابل دسترس در:
www.academia.edu/27940897//بررسی_کاربرد_تکواژ_های_دستوری_در_گفتار_بیمار_دستورپریش
فلاحی، محمدهادی و لیلا کریمی (1395). «گزارشی از چگونگی اختلالات گفتاری یک بیمار سه‌زبانۀ مبتلا به زبان‌پریشی بروکا (با انجام ازمون BAT)». زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان. ش15، 93-75.
قریشی، زهراسادات، بهروز محمودی بختیاری، امیر شیانی و شریفه یونسیان (۱۳۹۱). « گزارش یک بیمار فارسی‌زبانِ راست‌دست با زبان‌پریشیِ متقاطع (CAD): شواهدی از علائم دستورپریشی در اثر آسیب نیمکره راست». توانبخشی. ش۴۷، 24-18.
کریمی فیض‌آبادی، راحله (1388). بررسی اختلالات گفتاری چند بیمار مبتلا به زبان‌پریشی بروکا بر اساس دو متغیر سن و جنس. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
کنگرلو، مهرنوش، بلقیس روشن و حسین دلاور کسمائی (1393). «بررسی اختلالات گفتاری-زبانی در بیماران مبتلا به سکته مغزی». مجله علمی سازمان نظان پزشکی جمهوری اسلامی ایران. س32، ش3، 238-232.
گلفام، ارسلان (۱۳۸۵). اصول دستور زبان، تهران: سمت.
مهری، آذر، بهنوش طحان‌زاده و یونس جهانی (1389). «بررسی کاربرد زمان‌های مختلف افعال فارسی در بیماران مبتلا به زبان‌پریشی بروکای بی‌دستور». شنوایی‌شناسی. س19، ش1، 85-79.
نیلی‌پور، رضا (1380). زبان‌شناسی و آسیب‌شناسی زبان. تهران: هرمس.
نیلی‌پور، رضا (1384الف). آزمون زبان‌پریشی نامیدن فارسی. تهران: انتشارات دانشگاه علوم توان بخشی تهران.
نیلی‌پور، رضا (1384ب). آزمون زبان‌پریشی اختلال ویژۀ زبانی. تهران: انتشارات دانشگاه علوم توان بخشی تهران.
نیلی‌پور، رضا (1390). آزمون زبان‌پریشی فارسی (نسخۀ تجدیدنظرشده)، تهران: انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی تهران.
 
Andreetta, S., & A. Marini (2015). "The effect of lexical deficits on narrative disturbances in fluent aphasia". Aphasiology. 29(6), 705-723.
Andreetta, S., A. Cantagallo, & A. Marini (2012). "Narrative discourse in anomic aphasia". Neuropsychologia. 50(8), 1787-1793.
Ash, S., et al. (2006). "Trying to tell a tale: Discourse impairments in progressive aphasia and frontotemporal dementia". Neurology. 66(9), 1405-1413.
Benson, D. F. (1967). "Fluency in aphasia: correlation with radioactive scan localization". Cortex. 3(4), 373-394.
Bird, H., & S. Franklin (1996). "Cinderella revisited: A comparison of fluent and non-fluent aphasic speech". Journal of Neurolinguistics. 9(3), 187-206.
Coelho, C. A., B. Grela, M. Corso, A. Gamble, & R. Feinn (2005). "Microlinguistic deficits in the narrative discourse of adults with traumatic brain injury". Brain Injury. 19(13), 1139-1145.
Conroy, P., K. Sage, & M. L. Ralph (2009). "Improved vocabulary production after naming therapy in aphasia: Can gains in picture naming generalise to connected speech?". International Journal of Language & Communication Disorders. 44(6), 1036-1062.
Damasio, A. R. (1998). "Signs of aphasia". Acquired aphasia. M. T. Sarno (Ed.), San Diego, CA: Academic Press, 25-42.
Davis, G. A. (1993). A survey of adult aphasia and related language disorders. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
Davis, G. A. (2007). Aphasiology: Disorders and clinical practice (2nd ed.). Boston, MA: Allyn & Bacon.
Edwards, S. U. S. A. N. (2002). "Grammar and fluent aphasia". Clinical linguistics theory and applications in speech pathology and therapy. E. Fava (Ed.), 249-266.
Eisenberg, S. L., et al. (2008). "Noun phrase elaboration in children’s spoken stories". Language, Speech, and Hearing Services in Schools. Vol. 39, 145–157.
Fraser, K. C., et al. (2014). "Automated classification of primary progressive aphasia subtypes from narrative speech transcripts". Cortex. 55, 43-60.
Gleason, J. B., et al. (1980). "Narrative strategies of aphasic and normal-speaking subjects". Journal of Speech, Language, and Hearing Research. 23(2), 370-382.
Goodglass H & Kaplan E (1972). The Assessment of Aphasia and Related Disorders. Lea & Febiger, Philadelphia, PA, USA. 
Goodglass, H., & E. Kaplan (1983). Boston Diagnostic Aphasia Examination Record Booklet. 2nd ed, Philadelphia: Lea & Febiger.
Greenhalgh, K. S., & C. J. Strong (2001). "Literate language features in spoken narratives of children with typical language and children with language impairments". Language, Speech, and Hearing Services in Schools. 32, 114–125.
Loban, W. (1976). Language development: Kindergarten through grade twelve. Urbana, IL: National Council of Teachers of English.
Mayer, M. (1969). Frog, where are you?. New York: Dial Press.
Meltzer-Asscher, A., & C. K. Thompson (2014). "The forgotten grammatical category: Adjective use in agrammatic aphasia". Journal of neurolinguistics. 30, 48-68.
Menyuk, P. (1969). Sentences children use. Cambridge, MA: MIT Press.
Nilipour, R., et al. (2012). "Neuropsychological double dissociation between linguistic levels: Clinical linguistic evidence from Iranian aphasic patients". Basic and Clinical Neuroscience, 3(3), 5-15.
Schiff, H. G., et al. (1983). "Aphemia: Clinical anatomic correlations". Archives of Neurology (Chicago). 40, 720-727.
Thompson, C. K. (2003). "Unaccusative verb production in agrammatic aphasia: The argument structure complexity hypothesis". Journal of neurolinguistics. 16(2-3), 151-167.