زبان و زبان‌شناسی

بررسیِ نواییِ ناحیۀ پس‌کانونی در زبان فارسی: تکیه‌زدایی یا کاهش دامنۀ زیروبمی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه امام خمینی قزوین

2 کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه امام خمینی قزوین

چکیده

در این مقاله به بررسیِ ساخت نواییِ سازه‌های پس‌کانونی در زبان فارسی پرداخته‌ایم. انگیزة اصلیِ انجام پژوهش، پاسخگویی به این پرسش اساسی بود که آیا تکیه‌های زیروبمی بعد از کانون اطلاعی در جملات فارسی به‌کلی ازبین می‌روند یا اینکه فقط دامنة زیروبمی آنها کاهش می‌یابد؟ برای این منظور، در یک آزمایش تولیدی، دو دسته جمله شامل فعل‌های دوموضوعه و یک‌موضوعه با ساخت نحوی Dir.Obj+(Ind.Obj)+V طراحی شد که در آنها مفعول مستقیم یک بار با خوانش طبیعی و بار دیگر با خوانش کانونی توسط تعداد 10 گویشور فارسی معیار خوانده شد. مقادیر دامنة خیز و دامنة اُفت، مقادیرF0 بیشینه و F0 کمینه و فاصلة زمانی بین قله‌ها و دره‌های زیروبمی در تمامی سازه‌ها در محرک‌های صوتیِ ضبط‌شده اندازه‌گیری شد. نتایجِ به‌دست‌آمده نشان داد دامنة خیز و دامنة اُفتِ زیروبمی برای تمامی سازه‌های پس‌کانونی از میزان 3 هرتز بالاتر است؛ مقدار F0 کمینة بعد از قلة زیروبمی سازة کانونی از مقدار F0 در پایان پاره‌گفتار بیشتر است؛ و سطح ارتفاع قله‌های زیروبمیِ سازه‌های بعد از کانون به‌طور متوالی یکی پس از دیگری به‌صورت تابعی از ارتفاع قلة تکیة زیروبمی قبل کاهش می‌یابد. این نتایج درحقیقت نشان داد دامنة زیروبمیِ سازه‌های پس‌کانونی به‌طور قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌یابد ولی نه در اندازه‌ای که باعث حذف کامل تکیه‌های زیروبمی شود. بر این اساس، سازه‌های پس‌کانونی در زبان فارسی حاوی درجاتی از برجستگی نوایی است و گروه‌های واجی در ناحیة پس‌کانونی با وجود کاهش دامنة زیروبمی‌شان همچنان در ساخت آهنگ گفتار حضور دارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Will be Added

نویسندگان [English]

  • Vahid Sadeghi 1
  • Zahra Sabzali 2

1 Imam Khomeini International University

2 Linguistics MA Student - Imam Khomeini University

چکیده [English]

Will be Added

کلیدواژه‌ها [English]

  • Will be Added
چنگیزی، احسان (1397). «نقش‌های معنایی حرف اضافة «از» در زبان فارسی». مطالعات ایرانی. ش 33، 95-75.
چنگیزی، احسان و سپیده عبدالکریمی (1396). «روند دستوری‌شدگیِ حرف اضافة «از» در زبان فارسی». پژوهش‌های زبانی. س8، ش2، 38-21.
خطیب رهبر، خلیل (1367). دستور زبان فارسی: کتاب حروف اضافه و ربط. تهران: سعدی.
رسولی، محمدصادق، منوچهر کوهستانی، امیرسعید مولودی (1393). پیکرۀ نحوی زبان فارسی: پژوهشی بر اساس دستور وابستگی. تهران: دبیرخانه شورای عالی اطلاع‌رسانی.
زاهدی، کیوان و عاطفه محمدی زیارتی (1390). «شبکۀ معناییِ حرفِ اضافۀ فارسیِ «از» در چارچوب معنی‌شناسی شناختی». تازه های علوم شناختی. ش49، 80-67.
گلفام، ارسلان، مصطفی عاصی، فردوس آقاگل‌زاده و فاطمه یوسفی‌راد (1388). «بررسی حرف اضافۀ (از) در چارچوب معناشناسی شناختی و مقایسۀ آن با رویکرد سنتی». زبان و زبان‌شناسی. س5،ش10، 80-69.
میرزائی، آزاده و امیرسعید مولودی (1393). «نخستین پیکرۀ نقش‌های معنایی زبان فارسی». علم زبان. س2، ش3، 48-29.
همایونفرخ، عبدالرحیم (1364). دستور جامع زبان فارسی. تهران: انتشارات علمی.
 
Erteschik-Shir, N. (2007). Information structure: The syntax-discourse interface (Vol. 3). Oxford University Press.
Kipper K. et al. (2006). "Extending VerbNet with Novel Verb Classes". Fifth International Conference on Language Resources and Evaluation.Genoa, Italy.
Kipper, K., T. D. Hoa, & M. Palmer (2000). "Class-Based Construction of a Verb Lexicon". AAAI/IAAI, 691–69
Levin, B. (1993). Verb Semantic Classes: a Preliminary Investigation. Chicago University Press.
Mirzaei, A. & A. Moloodi (2016). "Persian proposition Bank". Proceedings of the 10th International Language Resources and Evaluation. Portorož (Slovenia), 3828-3835.
Rasooli, M.‎ S.‎, et al.‎ (2011)‎.‎ "A Syntactic Valency Lexicon for Persian Verbs: The First Steps towards Persian Dependency Treebank".‎ 5th Language & Technology Conference (LTC): Human Language Technologies as a Challenge for Computer Science and Linguistics. Poznań, Poland, 227–231.
Rasooli, M.‎ S.‎, et al.‎ ‎ (2013)‎.‎ Development of a Persian Syntactic Dependency Treebank.‎ In The 2013 Conference of the North American Chapter of the Association for Computational Linguistics: Human Language Technologies (NAACL HLT), Atlanta, USA.
Saint-Dizier, P. (2006). "Introduction to the syntax and semantics of prepositions". In P. Saint-Dizier (ed.), Syntax and semantics of prepositions. Dordrecht: Springer, 1-25.
Van Valin, R. D., Jr. (2005). Exploring the Syntax–Semantics Interface. Cambridge University Press.
زبان و زبان‌شناسی
دوره 15، شماره 29 - شماره پیاپی 29
خرداد 1398
صفحه 39-64