زبان و زبان‌شناسی

بررسی کاربردی-معنایی Ɂæra// در کردی از دیدگاه شناختی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه کردستان

2 دانشجوی دکتری زبانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه

چکیده

هدف از پژوهش حاضر بررسی جایگاه Ɂæra// و چندمعنایی آن در کردی (گویش کلهری)، براساس انگارۀ چندمعناییِ اصول‌مند (الگوی چما) (تایلر و ایوانز،­2001 و 2003؛ ایوانز و تایلرa، 2004؛­b،­2004؛­ایوانز،­2004، 2006) است که معیارهای اساسی و کاربردی‌ برای شناخت معانی مجزا و معنای سرنمون حروف اضافه ارائه می‌دهد. با بهره‌گیری از این انگاره، ماهیت روش انجام این پژوهشِ کیفی، توصیفی-تحلیلی و نوع روش داده-بنیاد است. داده‌های انتخاب‌شده از مصاحبه با گویشوران کردیِ کلهری به‌دست آمده و صحت آنها نیز کاملاً مورد تأیید گویشوران بومی است که در این بررسی، به‌دلیل محدودیت حجم مقاله، به ذکر نمونه‌هایی از هر مفهوم بسنده کرده‌ایم. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که /Ɂæra/ به‌عنوان پرسش‌واژه در جایگاه ابتدای جمله یا در جای اصلی آن قبل از مقولۀ فعل، «چرایی و علت» را مورد پرسش قرار می‌دهد و همچنین در جایگاه قبل از اسم یا گروه اسمی، به‌عنوان حرف اضافه شامل هشت معنای مجزا و دو خوشۀ معنایی است که معنای سرنمون آن «برای» است. نگارنده برای واکاویِ معانیِ متمایزِ این حرف اضافه، آنها را جداگانه در یک شبکۀ معنایی ترسیم کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Semantic-Pragmatic Study of /Ɂæra/ in Kurdish : a Cognitive Perspective

نویسندگان [English]

  • Massod Dehghan 1
  • Behnaz Afshari 2

1

2

چکیده [English]

The aim of this study was to investigate the place of /Ɂæra/ and its polysemy in Kalhori Kurdish based on the principled-polysemy approach ( Tylor & Evanz 2001,2003; Evanz & Tylor 2004a, 2004b; Evanz 2005,2004,2006), which presents basic and applied criteria for identifying different and primary meanings of prepositions. The study is analytic-descriptive and data-based. The data was collected from interviews with Kalhori speakers, and their originality was verified by native speakers. This study focused only on some samples for each distinct meaning due to the limitation of time and space. The research findings show that /Ɂæra/ questions the causality, as a wh-word in the initial position of a sentence or wh-in-situ and before a verb. The findings as well show that it has eight meanings and two semantic clusters, and that in the initial position, its meaning is “for”, and that when placed before a noun or noun phrase, it functions as a preposition.  A semantic network presented shows the distinct meanings of /Ɂæra/ as a preposition.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cognitive semantics
  • principled-polysemy approach
  • semantic network
  • Kalhori Kurdish

فایل پی دی اف را دریافت نمایید

اسدی، نصیر (1389). چندمعنایی قاعده‌مند: مطالعۀ موردیِ حرف اضافۀ «روی» در زبانِ فارسی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه تهران.
دبیرمقدم، محمد (1383). زبان‌شناسی نظری: پیدایش و تکوین دستور زایشی. تهران: سمت.
دهقان، مسعود (1397). «بررسی چندمعنایی /læ/، /wæ/، /wægærd/، و /wæpi/ در کردی بر اساس رویکرد شناختی». دوماهنامۀ جستارهای زبانی. دورۀ 9، ش2، 33-1.
راسخ‌مهند، محمد و نفیسه رنجبر ضرابی (1392). «بررسی شبکۀ معنایی حروف اضافه «در» و «سر»». پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی. س3، ش5، 111-95.
زاهدی، کیوان و عاطفه محمدی زیارتی (1390). «شبکۀ معنایی حرف اضافۀ فارسی «از» در چارجوب معنی‌شناسی شناختی». تازه‌های علومِ شناختی. دوره 13، ش1، 80-67.
گلفام، ارسلان و سحر بهرامی خورشید و آری ورهاگن (1390). «فضای معنایی فعلِ «شدن» در زبان فارسی: نگرشی شناختی». فصلنامۀ پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی. دورۀ2، ش4 (پیاپی8)، 167-145.
گلفام، ارسلان و مصطفی عاصی و فردوس آقاگل‌زاده و فاطمه یوسفی‌راد (1388). «بررسی حرف اضافۀ «از» در چارچوب معناشناسیِ شناختی و مقایسۀ آن با رویکرد سنتی». مجلۀ زبان و زبان‌شناسی.ش. 10، 69-10.
گلفام، ارسلان؛ یوسفی راد، فاطمه (1388). رویکرد معناشناسی شناختی به حروف اضافه مکانی زبان فارسی از منظر آموزشی، مطالعه موردی: حرف اضافه در. پژوهش زبان­های خارجی، ش. 56 (ویژه­نامه انگلیسی)، 179-167
مختاری، شهره و حدائق رضایی (1392). «بررسی شناختی شبکه معنایی حرف اضافۀ «با» در زبان فارسی». مجلۀ زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان. ش9، 94-73.
یوسفی‌راد، فاطمه (1387). بررسی حروف اضافه زبان فارسی در چارچوب معناشناسی شناختی با نگاه ویژه به حروف اضافۀ مکانی. رسالۀ دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
Brugman, C. (1980). The story of over: Polysemy, semantics, and the structure of the lexicon. New York: Garland.
Dewell, R. B. (1994). "Over again: Image-schema transformationin semantic analysis". Cognitive Linguistics. 5(4), 351-380.
Dirven, R. (1993). “Dividing up physical and mental space into conceptual categories by means of English prepositions”. The semantics of prepositions. W.Zelinsky (Ed.), Berlin: Mouton de Gruyter, 73 -97.
Evans, V. & M. Green (2006). Cognitive Linguistics: An Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Evans, V. (2004). The Structure of Time: Language, Meaning and Temporal Cognition. Amsterdam: John Benjamins.
Evans, V. & A. Tyler (2004a). "Rethinking English prepositions of movement: The case of To and Through". Belgian Journal of Linguistics. 18, 247–270.
Evans, V. & A. Tyler (2004b). "Spatial experience, lexical structure and motivation: the case of in". Studies in Linguistic Motivation. G. Radden and K. Panther (eds.), Berlin: Mouton de Gruyter, 157–192.
Lakoff, G. (1987). Women, fire and dangerous things: What categories reveal about the mind. Chicago: Chicago University Press.
Lindner, S. (1981). A lexico-semantic analysis of English verb particle constructions with out and up. Unpublished doctoral dissertation, University of California, San Diego.
Taylor, J. R. (1995). Linguistic categorization: Prototypes in linguistic theory. 2nd edition. Oxford: Clarendon Press.
Tyler, A. & V. Evans (2001). "Reconsidering prepositional polysemy networks: The case of over". The Cognitive Linguistics Reader. V. Evans, B. Bergen, and J. Zinken (Eds.), London: Equinox, 186-238.
Tyler, A. & V. Evans (2003). The Semantics of English Prepositions: Spatial Scenes, Embodied Meaning and Cognition. Cambridge: Cambridge University Press.
Tyler, A., & V. Evans (2004). "Applying cognitive linguistics to pedagogical grammar: The case of ‘over'". Cognitive linguistics, second language acquisition and foreign language teaching. M. Archad & S. Niemer (Eds.), Berlin: Mouton de Gruyter, 257 -280.
Vandeloise, C. (1994). "Methodology and analyses of the preposition". Cognitive Linguistics. 5(2), 157–184.
 
 
زبان و زبان‌شناسی
دوره 14، شماره 27 - شماره پیاپی 27
خرداد 1397
صفحه 147-165