بررسی تطبیقی معادل‌های انگلیسی در فارسی: بررسی موردی واژه‌های مصوب فرهنگستان سوم از دیدگاه معیارسازی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس دانشگاه پیام نور و دانشگاه علمی - کاربردی

2 عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور

3 عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور

4 پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ( ایرانداک )

چکیده

یکی از فرآیندهای اصلی مؤثر در بالابردن جایگاه یک زبان، معیارسازی است. فرهنگستان زبان و ادب فارسی به‌عنوان یک نهاد برنامه‌ریزی زبانی، می‌تواند معیارسازی مفاهیم جدید علمی، فنی و تخصصی در حوزه‌های مختلف را در دستور کار خود داشته باشد تا متخصصان رشته‌های علمی بتوانند از زبان بومی خود برای تبادل نظر و دانش فنی بهرۀ کافی ببرند. این پژوهش، ازنظر هدف از نوع پژوهش‌های نظری، چارچوب این تحقیق براساس اینفوترم و روش تحقیق این پژوهش به‌صورت اکتشافی و به‌شیوۀ تحلیل محتوا است که در دو بخش انجام پذیرفته است. در بخش اول پژوهش، واژه‌های مصوب سیزده دفتر (1395-1376) از دیدگاه معیارسازی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج برگرفته از این مرحله نشان می‌دهد که از تعداد کل واژه‌های مصوب (32800)، 1- حدود 18 درصد یه یکدیگر ارجاع داده شده‌اند؛ 2- حدود 4 درصد چندمعنایی بوده‌اند؛ 3- حدود 2 درصد به بیش از یک مدخل واژگانی اشاره داشته‌اند. در بخش دوم پژوهش، روند کار فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ارتباط با معیارسازی فرهنگ‌های تخصصی رشته‌های علمی مورد بررسی قرار گرفته است که داده‌های این بخش بیش از 100 واژه از فرهنگ‌های تخصصی (انگلیسی- فارسی) در 25 رشتۀ علمی است. از بررسی‌های انجام‌گرفته چنین نتیجه‌گیری می‌شود که نابسامانی، وجود تکثر اصطلاحی و مفهومی در فرهنگ‌های تخصصی محرز است و معیارسازی این فرهنگ‌های تخصصی می‌تواند در اولویت کاری فرهنگستان سوم قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of English Equivalents in Persian: Case Study of Approved Terms by the Third Academy from Viewpoint of Standardization

نویسندگان [English]

  • akram dehghanzade 1
  • Mohammadreza Ahmadkhani 2
  • maryamsadat ghiyasian 3
  • Seyed mehdi Samayi 4
چکیده [English]

Standardization is one of the main processes in promoting a language's position. The Academy of Persian Language and Literature as a language planning institution can standardize its new scientific, technical and specialized terms in different fields in order to enable experts of scientific fields use their native language for exchanging information and technical knowledge. This research is theoretical within the framework of Infoterm and it is exploratory with content analysis methodology which is done in two parts. In first part of the research, the approved terms of Academy of Persian Language and Literature, from first to thirteenth pamphlets (1376-1395), are studied from the viewpoint of standardization. The study of the total of approved terms revealed: 1- about 18% of them are referred to each other, 2- about 4% of them are polysemic, and 3- about 2% of them have more than one lexical entry with different equivalents. In the second part of the research, the activities of the Academy of Persian Language and Literature in relation to the standardization of specialized dictionaries in scientific fields are studied. The primary data include more than 100 words from specialized English–Persian dictionaries in 25 scientific fields. The study showed disorders and multiplicity of terms and concepts in the specialized dictionaries; therefore, the standardization of these dictionaries can be considered as a priority for the Academy of Persian Language and Literature.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Language of Science
  • Standardization
  • Infoterm
  • Academy of Persian Language and literature
  • Sociolinguistics

اصل مقاله

فایل پی دی اف را دریافت نمایید

مراجع

ابراهیم‌زاده، حسن، و دیگران (1378). واژه‌نامۀ زیست‌شناسی. تهران: علوی.
اسکویی، قاسم و الهه مطهری‌فر (1390). فرهنگ جامع فیزیک (دوسویه). تهران: امید انقلاب.
ایزو 10241 (1381). واژه‌نگاری. ترجمة حمیرا مقدمی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
براهنی، محمدتقی، محمدرضا باطنی و دیگران (1389). واژه‌نامۀ روان‌شناسی و زمینه‌های وابسته (انگلیسی- فارسی). تهران: فرهنگ معاصر.
بینش، علیرضا و سعید محمدی (1388). فرهنگ دوسویۀ فیزیک (انگلیسی- فارسی). تهران: دانشیار.
بینش، علیرضا، محمدرضا سردار شیبانی و محمدرضا وکیل (1392). فرهنگ علوم زمین. تهران: دانشیار.
پژوهشکدۀ آمار (1385). واژه‌ها و اصطلاحات آماری (دوسویه). تهران: مرکز آمار ایران.
پورجوادی، علی (1388). واژگان شیمی و مهندسی شیمی (دوسویه). تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ساعتچی، محمود (1390). واژه‌نامۀ روان‌شناسی و زمینه‌های وابسته (انگلیسی- فارسی). تهران: جنگل.
سلطانعلی، سعید و سمیه کنعان‌پناه (1386). واژه‌نامۀ فنی مهندسی شیمی (انگلیسی– فارسی). تهران: جنگل.
سنجرانی‌پور، مرتضی (1394). فرهنگ لغت ریاضی کاربردی (انگلیسی- فارسی). تهران: جهاد دانشگاهی.
عاصی، مصطفی (1375). واژگان گزیدة زبان‌شناسی. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
عبدی، اکرم و عباس غفاری (1392). فرهنگ پزشکی دورلند2013 (انگلیسی- فارسی). زیر نظر دکتر منوچهر قارونی، تهران: آبژ.
فرزان‌پی، رضا (1377). واژگان زیست‌شناسی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی (1387). فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان1376- 1385. تهران: نشر آثار.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی (1387). فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. دفتر پنجم، تهران: نشر آثار.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی (1388). فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. دفتر ششم، تهران: نشر آثار.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی (1389). فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. دفتر هفتم، تهران: نشر آثار.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی (1390). فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. دفتر هشتم، تهران: نشر آثار.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی (1391). فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. دفتر نهم، تهران: نشر آثار.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی (1392). فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. دفتر دهم، تهران: نشر آثار.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی (1393). فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. دفتر یازدهم، تهران: نشر آثار.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی (1394). فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. دفتردوازدهم، تهران: نشر آثار.
قانعی‌فرد، عرفان (1392). فرهنگ واژگان هنر (انگلیسی– فارسی). تهران: نشر علم.
قنبری، عبدالله و زهرا کاشف (1389). فرهنگ و هنر و روابط فرهنگی (انگلیسی– فارسی). تهران: جنگل.
کاظمی، سیامک (1385). فرهنگ ریاضیات مک‌گروهیل (انگلیسی- فارسی). تهران: دانشیار.
گالینسکی، کریستین (1382). واژه‌شناسی. ترجمة فاطمه اکبری، تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
مدرس‌موسوی، فرید و محسن ارجمند (1389). فرهنگ جدید پزشکی دورلند (انگلیسی- فارسی). تهران: رهنما.
مر، فرید و سروش مدبری (1391). واژه‌نامۀ جامع علوم زمین. تهران: فرهنگ معاصر.
ملک‌شهمیرزادی، صادق (1376). واژه‌نامۀ باستان‌شناسی (دوزبانه). تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
هادی‌ناصر، مهرداد و ندا یوسف خیاوی (1393). فرهنگ لغات تخصصی باستان‌شناسی و مرمت. تهران: نشر سمیرا.
همایون، همادخت (1379). واژه‌نامة زبان‌شناسی و علوم وابسته. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
Carrol, T. (2001). Language planning and language change in Japan. Richmond and Surrey, UK: Curzon Press.
Coulmas, F. (ed.) (1989). Language adapation. Cambridge: Cambridge University Press.
Felber, H. (1984). Terminology manual. Paris: UNESCO.
Galinski, C. (1999). “The role of terminology infrastructures in the multimedia age”. Terminology and knowledge Engineering 99. P. Sandrini (ed.), Vienna: TermNet, 793-807.
Hudson, G. (2000). Essential introductory Linguistics. Massachusetts: Blackwell Publisher.
Infoterm (2005). Guidances for Terminology: Formulating and implementing terminology policy in language communities. Paris: UNESCO.
Temmerman, R. (2000). Towards New Ways of Terminology Description: The Sociocognitive Approach. Amsterdam /Philadelphia: John Benjamins.
Wüster, E. (1931). Internationale Sprachnormung in der Technik, besonders in der Elektrotechnik (International language standardization in technology, particularly in electronics). Berlin: VDI.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار