زبان و زبان‌شناسی

شواهد روان‌شناختی برای تعیین جایگاه فاعل در زبان فارسی برپایۀ نحو کمینه‌گرا

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه علامه طباطبایی

2 استاد دانشگاه و معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبایی

3 دانشجو دکترای زبان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

در پاسخ به این پرسش که آیا در ساخت جملات زبان فارسی، فاعل در جایگاه نقش معنایی خود در گروه فعلی باقی می‌ماند یا به مشخص‌گرِ گروه زمان حرکت می‌کند، بحث‌های نظری و شواهد زبانیِ موجود اطلاعات کافی برای تعیین جایگاه اصلی فاعل ارائه نمی‌کنند. در همین راستا، به‌رغم اینکه زبان فارسی دارای توالی واژگانی منعطف در جملات است، یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد جابه‌جایی عناصر جمله در این زبان از سوی فارسی‌زبانان به‌عنوان تغییر در توالی اصلی جمله تشخیص داده می‌شود و این تغییر در مدت زمان پردازش آنها مؤثر است. علاوه بر این، با بررسی دو دیدگاه متفاوت پیرامون جایگاه فاعل در زبان فارسی و با استفاده از شواهد روان‌شناختیِ زبان نشان می‌دهیم که در ساخت جملات لازم، متعدی و مجهولِ زبان فارسی، هم‌سو با دیدگاه درزی و مرزبان (1393) و انوشه (1389)، فاعل ابتدا در جایگاه مشخص‌گرِ گروه فعلی اشتقاق در پایه می‌یابد و سپس به جایگاه مشخص‌گرِ گروهِ زمان حرکت می‌کند. روشِ موردِ استفاده در این پژوهش روشِ تکلیف تصمیم‌گیری دربارۀ صحت جمله می­باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Psychological Evidence for Subject Position in Persian: A Minimalist Syntax

نویسندگان [English]

  • Mohammad Dabir-Moghaddam 1
  • Shahla Raghibdoust 2
  • Hassan Ghasemi 3

1

2

3

چکیده [English]

In response to this question whether subject stays in its thematic position within VP or moves to Spec, TP, theoretical debates and given language evidence do not provide sufficient information to determine the derived subject position in Persian sentences’ structure. In this regard, although Persian is a free word order language, the findings of this study show that the displacement of sentence elements in this language is distinguished as a change in the original sentence sequence by Persian speakers, and the change affects their processing time. In addition, considering two different perspectives on the subject's position in Persian and using the psychological evidence, in line with Darzi and Marzban (2014) and Anoshe (2010), we prove that in passive, transitive, and intransitive sentences’ structure in Persian, subject first merges in its thematic position within VP and then moves to Spec, TP.

کلیدواژه‌ها [English]

  • psycholinguistics
  • experimental syntax
  • scrambling
  • sentence processing
  • VP-adverbs

فایل پی دی اف را دریافت نمایید

انوشه، مزدک (1389). «رویکرد مشخصه‌بنیاد به فرایندهای مبتداسازی و تأکید در زبان فارسی». پژوهش‌های زبانی. س1، ش1، 28-1.
انوشه، مزدک (1387). ساخت جمله و فرافکن‌های نقش‌نمای آن در زبان فارسی: رویکردی کمینه‌گرا. پایان‌نامۀ دکتری، دانشگاه تهران.
دبیرمقدم، محمد (1364). «مجهول در زبان فارسی». زبان‌شناسی. س2، ش1، 46-31.
دبیرمقدم، محمد (1393). زبان‌شناسی نظری: پیدایش و تکوین دستور زایشی. ویراست سوم با تجدید نظر اساسی، تهران: سمت.
درزی، علی و راضیه مهدی بیرقدار (1389). «بررسی جایگاه مبتدا در فارسی برپایۀ برنامۀ کمینه‌گرا». پژوهش‌های زبان‌شناسی. س2، ش1، 18-1.
درزی، علی و زهرا مرزبان (1393). «پدیدۀ انجماد و جایگاه فاعل در زبان فارسی». پژوهش‌های زبان‌شناسی. س6، ش1، 33-17.
قریب، عبدالعظیم و دیگران (۱۳۶۸). دستور زبان فارسی. تهران: انتشارات اشراقی.
راسخ مهند، محمد (1382). «قید جمله و قید فعل در فارسی». زبان‌شناسی. س18، ش1، پیاپی 35، 101-95.
مشکوةالدینی، مهدی (1386). «بررسی و توصیف چگونگی کارکردهای ساختی گروه‌های نقشی». مجموعه مقالات هفتمین همایش زبان‌شناسی ایران. ج1، تهران: علامه طباطبایی، 383-367.
Boeckx, C. (2003). Islands and Chains. Amsterdam: John Benjamins.
Boeckx, C. (2008). Bare Syntax. Oxford: Oxford University Press.
Buddhika, P., H. Sakai, & K. Tamaoka (2011). “Effects of Word Order Alternation on the Sentence Processing of Sinhalese Written and Spoken Forms”. Open Journal of Modern Linguistics 2011. Vol.1, No.2, 24-32.
Chomsky, N. (1995). The Minimalist Program. Cambridge, Mass.: MIT Press.
Chomsky, N. (2000). “Minimalist Inquiries: The Framework”. Step by step: Essays on Minimalist Syntax in Honor of Howard Lasnik. R. Martin, D. Michaels, & J. Uriagereka (eds.), Cambridge, Mass: MIT Press, 89-155.
Cinque, G. (1999). Adverbs and Functional Heads. Oxford: Oxford University Press.
Erdocia, K., I. Laka, A. Mestres-Missé, & A. Rodriguez-Fornells (2009). “Syntactic complexity and ambiguity resolution in a free word order language: Behavioral and electrophysiological evidence from Basque”. Brain and Language 109(1), 1–17.
Karimi, S. (2005). A Minimalist Approach to Scrambling, Evidence from Persian. New York: Mouton de Gruyter.
Kishimoto, H. (2001). “Binding of indeterminate pronouns and clause structure in Japanese”. Linguistic Inquiry 32, 597–633.
Koizumi, M., & K. Tamaoka (2010). “Psycholinguistic Evidence for the VP-Internal Subject Position in Japanese”. Linguistic Inquiry. V.41, No.4, 663–680.
Methews, A. (1981). Syntax. Cambridge: Cambridge University Press
Miyagawa, S., & A. Koji (2007). „Locality in syntax and floating numeral quantifiers”. Linguistic Inquiry 38, 645–670.
Rizzi, L. (1997). “The Fine Structure of the left Periphery”. Elements of Grammar. L. Haegeman (ed.),  Dordrecht: Kluwer. Kluwer Academic Publishers, 281-337.
Rizzi, L. (2004). “Locality and Left Periphery” Structures and Beyond: the Cartography of Syntactic Structures. A. Belletti (ed.), vol. 2, Oxford: Oxford University Press, 223-251.
Weyerts, H, M. Penke, F. Thomas, H. Hans-Jochen, & H. Clahsen (2002). “Word Order in Sentence Processing: An Experimental Study of Verb Placement in German”. Journal of Psycholinguistic Research. Vol. 31, No. 3, 211-268.
زبان و زبان‌شناسی
دوره 13، شماره 26 - شماره پیاپی 26
مهر 1396
صفحه 41-68