زبان و زبان‌شناسی

شیوة شناختیِ سهراب سپهری:آن جورِ دیگر

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشگاه آزاد اسلامی، واحد چالوس

چکیده

زبان‌شناسیِ شناختی، زاویة دید را بخشی از فرایند تولید معنا و عاملی در تعبیرهای متفاوت از یک موضوع واحد می‌داند. نگاه از هر زاویة دیدی شناخت و درکی از همان دیدگاه به بیننده می‌دهد و بنابر دستور شناختی، این موضوع در دستور زبان نیز نمودار می‌شود. با توجه به نقدها و داوری‌های متفاوت، متناقض و اغلب مغایر با آمار مربوط به اشعارِ سهراب سپهری، به‌‌نظر می‌رسد زاویة دیدی که او در اشعار خود به‌کار برده است و طی آن، به‌گفتة خود وی، می‌خواسته آدمی را به «ادراک شیء» -و نه به ادراک فرد از شیء- برساند، شناخته نشده است. هدف این مقاله، معرفی زاویة دید موردنظر شاعر و ارائة مدلی از فرایندهای چندمرحله‌ایِ شکل‌گیریِ ساختار زبانیِ شعرِ اوست. طی این مطالعه که به‌روش کتابخانه‌ای انجام یافته و توصیفی-تحلیلی ‌است، مشخص‌می‌شود که سهراب سپهری، با جابه‌جاییِ زاویة دید از چشم‌اندازِ پایگاه به پویه، و با پیش‌نماسازی از آن شیء، خواننده را در جایگاه سوژه/ شی‌، قرار می‌دهد تا با القای وضعیت آن، خواننده (به‌تعبیر خود شاعر) به ادراک شیء دست یابد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Other Mode: Sohrab Sepehri's cognitive manner

نویسنده [English]

  • Fereshteh Momeni

چکیده [English]

In cognitive linguistics, viewpoint is a part of the process of producing meaning and a factor in different construing of the same subject. Different viewpoints  provide the viewer with particular perspectives to conceptualize the case, which according to cognitive grammar,  is represented in the grammar of the language. The many inconsistent reviews on Sohrab Sepehri's poetry show that his objective to lead the viewer to perceive the situation of the subject (from the subject’s viewpoint, not the viewer's) has not been realized. The aim of this paper is to introduce this apparently unknown viewpoint and to give a model of the processes of its formation in the construction of his language. The present paper argues that through foregrounding the case, switching from the perspective of the landmark to the perspective of the trajectory to suggest the situation of the case, he leads the reader to perceive the state of the subject, or "object's perception" as he expresses.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cognition
  • viewpoint
  • landmark
  • trajectory
  • perception

فایل پی دی اف را دربافت نمایید

پیروز، غلامرضا و فاطمه‌زهرا صادقی (1384). «سهراب سپهری در ترازوی نقد منتقدان». پژوهش زبان و ادبیات فارسی. دورۀ جدید، ش5، پاییز و زمستان، 40-2.
دستغیب، عبدالعلی (1371). گرایش‌های متضاد در ادبیات معاصر ایران. چ1. تهران: خنیا.
دستغیب، عبدالعلی (1385). باغ سبز شعر: نقد و تحلیل شعر سهراب سپهری. تهران: آمیتیس.‌
رضوی‌فر، اَملی (نوو-اگلیز) و حسین غفاری (1390). «نشانه‌شناسی پیرس در پرتو فلسفه، معرفت‌شناسی و نگرش وی به پراگماتیسم». نشریة فلسفه. دورۀ 39، ش2، 37-5.
زرقانی، سیدجواد (1390). «تجلى شاعرانۀ طبیعت در شعر نیما یوشیج، سهراب سپهری و شفیعى کدکنى». دوفصلنامۀ تخصصی علوم ادبی. س3، ش6، 196-171.
زرقانى، سیدمهدی (1383). چشم‌انداز شعر معاصر ایران. تهران: ثالث.
سپهری، پریدخت (1390). هنوز در سفرم (زندگی‌نامة سهراب سپهری به‌قلمِ خودش). تهران: فرزان روز.
سپهری، سهراب (1363). هشت کتاب. چ4، تهران: کتابخانۀ طهوری.
سیدی، سیدحسین و مینا بهنام (10/2009). «رمانتیسم در آثار جبران خلیل جبران و سهراب سپهری». الدراسات الادبیه. دورۀ 67، س67، 220-191.
سیاهپوش، حمید (1372). باغ تنهایى. چ1، اصفهان: اسپادانا.
شفیعى کدکنى، محمدرضا (1380). صور خیال در شعر فارسى. چ8، تهران: آگاه.
شمیسا، سیروس (1370). نگاهی به سپهری. تهران: مروارید.          
عابدی، کامیار (1384). از مصاحبت آفتاب زندگی و شعر سهراب سپهری به‌همراهِ کتاب‌شناسیِ کامل سپهری. تهران: ثالث.
فتوحی، محمود (1384). بلاغت تصویر. تهران: 1385.
گنجی، حمزه (۱۳۹۱). نظریه‌های شخصیت. تهران: ساوالان.
مؤمنی، فرشته (1382). «جور دیگر با چشمان شستة سهراب». مجموعه مقالات همایش‌های علمی- پژوهشی علوم انسانی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس (و نوشهر).
مؤمنی، فرشته (1385). «نیروی شعر». زبان و زبان‌شناسی. س2، ش4، پاییز و زمستان، 163-170.
 
Gentner, D. (1983). "Structure-mapping: a theoretical framework for analogy". Cognitive Science 7: 155–170.
Langacker, R. W. (1990). Concept, Image and Symbol: Cognitive Basis of Grammar. Berlin: Mouton de Gruyter.
Langacker, R. W. (2008). Cognitive grammar, a basic introduction. New York: Oxford University Press.
Lee. D. (2001). Cognitive Linguistics: An Introduction. Oxford: Oxford University Press.
Ludwig A. M. (1997). How Do We Know Who We Are?: A Biography of the Self. Oxford: Oxford University Press.
Olson, E. T. (2015). "Personal Identity". The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2015 Edition). Edward N. Zalta (ed.), URL =<http://plato.stanford.edu/archives/fall2015/entries/identity-personal/>.
Stockwell, P. (2002). Cognitive Poetics: An Introduction. London/ NewYork: Routledge.
Talmy, L. (2003). “Attention phenomena”. In: D. Geeraerts and H. Cuyckens (eds.) Handbook of Cognitive Linguistics, Oxford: Oxford University Press, 128-133.
زبان و زبان‌شناسی
دوره 12، شماره 23 - شماره پیاپی 23
خرداد 1395
صفحه 79-97