نیروی شعر

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده
فرشته مؤمنی
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد چالوس
چکیده
این اندیشه، که شاید بتوان پیچیدگی‌های ظاهری جهان هستی را به کمک چند قانون بنیادین درک کرد، موضوعی است کهنه با سابقه‌ای در حدود 2500 سال که از یونانیان به یادگار مانده است. چنین به نظر می‌رسد که بتوان در نظام یکپارچة هستی، اصول و قواعد مشترکی پیدا کرد و آن‌گاه در تمام تشکیلات این نظام، قانون فراگیری را حاکم بر این قواعد یافت. من در این مقاله خواسته‌ام به کمک قوانین اول و دوم نیوتن نیروی مولد شعر را همچون یک نیروی فیزیکی مطرح کنم. برای این‌کار، نخست تعریفی کلی از شعر عرضه کرده‌ام و پس از آن به کمک روابط میان اجزای ساختاری زبان به‌خصوص رابطة متداعی[1] از دیدگاه دو سوسور[2] و هم‌چنین مفهوم قطب استعاری[3] که در تئوری یاکوبسن[4] مطرح شده است، جابه‌جایی مدلول در جریان دلالت در واژه را بیان کرده‌ام. این جابه‌جایی موجب نشان‌دار شدن[5] واژه و پیدا شدن نقش جدید برای آن است که به استعاره می‌انجامد و به کمک نیرویی صورت می‌گیرد که در تشکیل شعر می‌توان آن را نیروی شعر نامید. نگارندة این سطور به منبع این نیرو نگاهی ندارد؛ اما در وجود این نیرو بحث می‌کند. شاید این نیرو همانی باشد که غربیان آن را جنّ شعر و عرب‌ها آن را"تابعه" یا "شیاطین شعرا" می‌دانند و به هر حال همة شاعران، ظهور وتبلور ناگهانی آن را به تجربه باور داشته و دارند.



[1] associative


[2] F.de saussure


[3] metaphoric pole


[4] Jakobson


[5] marked

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله English

The Force of Poem

نویسنده English

Fereshteh Momeni
چکیده English

It seems that its possible to find some common rules and principles in the unitary system of the universe and then reach a holistic and comprehensive low.
This article proposes that "the force of poem" is a physical force. At first, a definition of poem is presented and then by using the relationship between structural units of language, specially associative relations (mentioned by F.de sausure) and metaphoric pole (mentioned by R. Jackobson), the displacement of signified via the signification is explained. This displacing marks the word and turns it into metaphor. This happens by a force which can be named "The force of poem".

به فایل پی دی اف مراجعه شود.

ـ حق‌شناس، علی محمد (1371)؛ "شعر، نظم، نثر سه گونه ادبی"، مجموعه مقالات دومین کنفرانس زبان‌شناسی نظری و کاربردی، دانشگاه علامه‌طباطبایی.
ـ شفیعی کدکنی، محمدرضا (1370)، موسیقی شعر، تهران: آگاه.
ـ ــــــــــــــــــــــــــ (1366)، صور خیال در شعر فارسی، تهران: آگاه.
ـ شمیسا سیروس (1378)، نقد ادبی، تهران: فردوس.
ـ صفوی،کورش (1373)، از زبان‌شناسی به ادبیات، ج1: نظم، تهران: نشر چشمه.
ـ ــــــــــــــ (1380)، از زبان‌شناسی به ادبیات، ج2: شعر، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنراسلامی.
ـ وحیدیان کامیار، تقی (1381)، "کشف یک واقعیت دربارة نقش‌های زبان"، مجلة زبان‌شناسی، ش2 (پاییز و زمستان)