زبان و زبان‌شناسی

نگاهی به ساخت مجهول در زبان فارسی با تکیه بر دیدگاه شناختی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشجوی دکتری دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

در زبان‌شناسی امروز سه دیدگاهِ بارز وجود دارد که هر یک از زاویه‌ای خاص به مقولة زبان و پدیده‌های مرتبط با آن می‌نگرند. این سه نگرش عبارتند از: زبان‌شناسی صورت‌گرا،  زبان‌شناسی نقش‌گرا و زبان‌شناسی شناختی. زبان‌شناسی صورت‌گرا، زبان را همچون نظامی ساختْ بنیان و ریاضی‌گونه می‌پندارد؛ زبان‌شناسی نقش‌گرا زبان را نظامی برای ارتباط و زبان‌شناسی شناختی آن را نظامی شناختی می‌داند. بنیان‌گذاران این سه نگرش به ترتیب عبارتند از چامسکی (1957) و گیون (1979) و لانگاکر (1976).
در مقالة حاضر، نگارندگان در صدد هستند تا با معرفیِ مبانی نظری رویکرد شناختی و معرفی مفاهیم اساسی این رویکرد در تحلیل ساخت مجهول و مقایسة آن با مبانی نظری رویکرد زایشی (صورتگرا) در این مورد، تصویر واقعی‌تری از دیدگاه شناختی عرضه کنند و از این طریق به بررسی ساخت مجهول در زبان فارسی با تکیه بر دیدگاه شناختی بپردازند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of Passive Construction in Persian: A Cognitive Approach

نویسندگان [English]

  • Arsalan Golfam 1
  • Roya Sedigh Ziabari 2
  • Azita Jafari 2

1

2

چکیده [English]

This paper is an attempt to analyze the passive construction, based on Cognitive approach. In this respect, after introducing the theoretical concepts of this approach, authors try to compare it with Generative view. Within Generative framework, a formal and abstract relation is considered between passive and active constructions through the operation of transformational rules, yet from a Cognitive perspective such a direct relation between two mentioned constructions is refused, so considering basic concepts such as: figure, ground, construal, perspective and profile, a certain event can be reported in different ways with regards to conceptualization and the manner of cognitive process in the speaker’s mind.
It is concluded that, the Cognitive approach is effective in analyzing the passive construction in Persian. So, the speaker would select the subject as the topic in active sentence, or the object in passive ones.

به فایل پی دی اف مراجعه کنید.

- انوری ، حسن ، حسن احمدی گیوی ، ( 1377) ، دستور زبان فارسی 2 ، ویرایش دوم ، انتشارات فاطمی ، تهران .
- باطنی ، محمدرضا ، (1372) ، توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی ، موسسۀ انتشارات امیرکبیر ، تهران.
- خانلری ، پرویز ، (1377) ، دستور زبان فارسی ، انتشارات توس ، تهران .
ـ دبیر مقدم، محمد (1364)، مجهول در زبان فارسی"، مجلة زبان‌شناسی، صص 31 – 46.
ـ ___________، (1383)، زبان‌شناسی نظری: پیدایش و تکوین دستور زایشی، ویراست دوم، تهران: سمت.
ـ گلفام، ارسلان، (1383)، "اصول بنیادی زبان‌شناسی شناختی و مقایسة آن با رویکرد زبان‌شناسی زایشی"، مجموعه مقالات ششمین کنفرانس زبان‌شناسی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
- لازار ، ژیلبر ، (1384)، دستور زبان فارسی معاصر ، ترجمۀ مهستی بحرینی ، انتشارات هرمس ، تهران .
- نوبهار ، مهرانگیز ، (1372) ، دستور کاربردی زبان فارسی ، انتشارات رهنما ، تهران .
- Chomsky, N. (1981). Lectures on Government and binding, Dordrecht : Foris .
- Haegeman , L . (1991) . Introduction to Government and Binding Theory, Blackwell.
-  _________ . (1957). Syntactic Structures, the Hague: Mouton.
-  _________ . (1965). Aspects of the Theory of syntax, Cambridge, Mass: MIT Press.
- Katz, J. & P.Postal. (1964). An Integrated Theory of Linguistic Description, Cambridge, Mass: MIT Press.
- Lakoff, G. 1988. Cognitive Semantics, in U.ECO etal (eds) Meaning and Mental Representations, Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press.
- Langacker, R. (1991 b ) . Cognitive Grammar. In Droste and J .Joseph (Eds.), Linguistic Theory and Grammatical Description . 275 -306, Amsterdam: John Benjamins publishing Company .
- _________ . (2000). Grammar and Conceptualization, Berlin, New york: Mouton.
- _________ . (2002). Concept, image and symbol,  2nd ed. Berlin New york: Mouton.
- Lee, D. (2001). Cognitive Linguistics, New York: Oxford University Press.
- Moyne , John ,(1974).The so-called passive in Persian,Foundations of language,12:249-267.
-Perlmutter,David,and Paul Postal,(1977).Toward a universal characterization of assivization, proceedings of the 3rd Annual meeting ,Berkeley Lingusitic society ,394-417 .
- Saeed, J.I. (1997). Semantics, Oxford: Blackwell .
- Tylory, J. (1995). Linguistic Categorization; prototypes in Longuistic Theory.Oxford: Clanerdon press.
زبان و زبان‌شناسی
دوره 2، شماره 4 - شماره پیاپی 4
آذر 1385
صفحه 57-76