زبان و زبان‌شناسی

تحلیل معنایی واژگان مرکب مفعولی در زبان فارسی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی ـ تهران شمال

2 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی ـ علوم و تحقیقات

چکیده

       در مقالة حاضر با گردآوری 745 واژة مرکب مفعولی به تحلیل معنایی این دسته از واژگان مرکب نحوی می‌پردازیم. در ارتباط با نقش بیرونی کلمات مرکب مفعولی می‌توان به تعمیمی‌ دست یافت؛ بدین ترتیب که به طور عمده در طبقة صفات قرار می‌گیرند، هر چند تعدادی اسم نیز در این میان مشاهده می‌شود. همچنین بررسی معنایی واژگان مرکب مفعولی حاکی از آن است که این دسته از واژگان از دلالت برون‌زبانی (مصداقی) برخوردارند؛ از این‌رو بر شخص یا شیئی در جهان خارج دلالت دارند. از سوی دیگر به نظر می‌رسد که این دسته از واژگان مرکب نحوی از جمله واژه‌های مرکب برون‌مرکز محسوب می‌شوند و معنای این دسته از کلمات را باید در بافت بیرون از واژه جستجو کرد. یافته‌ها نشان‌دهندة آن است که بر روی پیوستار شفافیت و تیرگی، با حرکت به سمت تیرگی، واژگان مرکب مفعولی حاوی بار عاطفی منفی می‌باشند

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Semantic Analysis of Objective Compounds in Persian

نویسندگان [English]

  • Seyyed – Ali Miremadi 1
  • Setareh Majidi 2

1

2

چکیده [English]

In this essay, 745 data have been collected to analyze the objective compounds semantically. As the external function of objective compounds indicates, although they are mainly adjectives, some of them are grammatically nouns. Also on the basis of semantic analysis of objective compounds, these words have non – linguistic (referential) signification, therefore they refer to somebody or something in the world. Furthermore, it seems that these kinds of syntactic compounds are classified as exocentric and their meanings are found in the external context. The obtained data show that if you move from clearness to obliqueness in the (+/-) clearness continuum, the objective compounds will have negative emotive meaning

کلیدواژه‌ها [English]

  • ...................
ـ افراشی، آزیتا (1381)، معنی‌شناسی بازتابی فرضیه‌ای تازه در شناخت و تبیین معنی، پایان‌نامة دکتری زبان‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
ـ دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت‌نامة دهخدا، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
ـ سوسور، فردینان دو (1378)، دورة زبان‌شناسی عمومی،‌تهران: نشر هرمس.
ـ صفوی، کورش (1373)، از زبان‌شناسی به ادبیات، ج 1: نظم، تهران: نشر چشمه.
ـ صفوی، کورش (1379)، درآمدی بر معنی‌شناسی، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی‌حوزة هنری، پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
ـ مستأجر حقیقی، محمد (1370)، نگاهی نو به واژه‌های مرکب فارسی بر پایة نظریة زایا گشتاری، دانشکدة ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد.
- Asher, R.E (1994), The Encyclopedia of Language & Linguistics, Oxford: Pergamon Press.
- Bauer, L. (1983), English word Formation, Cambridge University Press.
- ________ (1988), Introducing Linguistic Morphology, Edinburgh University Press.
- _________  (1996), English word Formation, Cambridge University Press.
- Bloomfield, L. (1933), Language, New York, HOLT.
- Boyle, J.A. (1966), Grammar of Modern Persian, Otto Harrassowitz, Wiesbaden.
- Crystal, D. (1991), A Dictionary of Linguistics & Phonetics, Oxford: Basil Blackwell.
- Jakobson, R. (1960), “Linguistics and Poetics”, Insebok, MIT. Cambridge.
- Katamba, F. (1993), Morphology, London: Macmillan Press LTD.
- Shaki, M. (1964), A Study on Nominal Compounds in Neo – Persian, Praha NakladateIstri, Cekoslovenske Akademie. Ved.
- Trask, R.L. (1993), A Dictionary of Grammatical Terms and State of its Study, Mouton Publishers, The Hague.
- Ullman, S. (1962), Semantics, Oxford: Basil Blackwell.
ـ افراشی، آزیتا (1381)، معنی‌شناسی بازتابی فرضیه‌ای تازه در شناخت و تبیین معنی، پایان‌نامة دکتری زبان‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
ـ دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت‌نامة دهخدا، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
ـ سوسور، فردینان دو (1378)، دورة زبان‌شناسی عمومی،‌تهران: نشر هرمس.
ـ صفوی، کورش (1373)، از زبان‌شناسی به ادبیات، ج 1: نظم، تهران: نشر چشمه.
ـ صفوی، کورش (1379)، درآمدی بر معنی‌شناسی، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی‌حوزة هنری، پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
ـ مستأجر حقیقی، محمد (1370)، نگاهی نو به واژه‌های مرکب فارسی بر پایة نظریة زایا گشتاری، دانشکدة ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد.
- Asher, R.E (1994), The Encyclopedia of Language & Linguistics, Oxford: Pergamon Press.
- Bauer, L. (1983), English word Formation, Cambridge University Press.
- ________ (1988), Introducing Linguistic Morphology, Edinburgh University Press.
- _________  (1996), English word Formation, Cambridge University Press.
- Bloomfield, L. (1933), Language, New York, HOLT.
- Boyle, J.A. (1966), Grammar of Modern Persian, Otto Harrassowitz, Wiesbaden.
- Crystal, D. (1991), A Dictionary of Linguistics & Phonetics, Oxford: Basil Blackwell.
- Jakobson, R. (1960), “Linguistics and Poetics”, Insebok, MIT. Cambridge.
- Katamba, F. (1993), Morphology, London: Macmillan Press LTD.
- Shaki, M. (1964), A Study on Nominal Compounds in Neo – Persian, Praha NakladateIstri, Cekoslovenske Akademie. Ved.
- Trask, R.L. (1993), A Dictionary of Grammatical Terms and State of its Study, Mouton Publishers, The Hague.
- Ullman, S. (1962), Semantics, Oxford: Basil Blackwell.
زبان و زبان‌شناسی
دوره 3، شماره 5 - شماره پیاپی 5
خرداد 1386
صفحه 55-71