از واژه‌گزینی تا ترادف

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشگاه اصفهان

چکیده

ترادف یا هم‌معنایی در زبان امری طبیعی است و عوامل مختلفی باعث ایجاد و گسترش آن می‌شود که می‌توان به قرض‌گیری، تطور معنایی واژگان و تنوع گونه‌های جغرافیایی و سبکی اشاره کرد. در این جستار به بررسی یکی از عوامل جدید گسترش ترادف در فارسی معاصر یعنی واژه‌گزینی در برابر لغات بیگانه خواهیم پرداخت. این نوع ترادف زمانی پدید می‌آید که در برابر کلمات خارجی واژه‌های فارسی ساخته می‌شود. در بسیاری از موارد، واژه‌های ساخته شده به طور نسبی رواج می‌یابند، اما لغات متناظر بیگانه نیز در کنار آن‌ها به حیات خود ادامه می‌دهند. در این نوشتار ضمن بررسی عوامل پدید آمدن چنین وضعیتی به معایب و فواید آن اشاره خواهد شد.داده های این تحقیق از برنامه های مختلف صدا و سیما ،مطبوعات، کتاب های درسی و حتی گفتگوهای روزمره جمع آوری شده اند و هر جا لغات بیگانه در کنار معادل های فارسی ظاهر شده اند، مورد تحلیل قرار گرفته اند. در پایان به این نتیجه می‌رسیم که این نوع ترادف در مرحلة گذار امری اجتناب‌ناپذیر بوده و در راه تثبیت واژه‌های ساخته شده، یک قدم به پیش محسوب می‌گردد. همچنین نشان داده خواهد شد که هرچه سبک رسمی‌تر باشد میزان استفاده از لغات فارسی بیش‌تر است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Word Coinage and Synonymy

نویسنده [English]

  • Vali Rezai
چکیده [English]

Synonymy is a natural phenomenon in human languages. It may be the consequence of borrowing, semantic changes or geographical and stylistic variations.This paper explores a new source of synonymity in Modern Persian, i.e. word coinage for foreign terms. In recent decades, thousands of Persian equivalents have been coined for loan words. Despite the relative establishment of a considerable number of these new words ,the loan words are still current.This process has increased the number of synonymous words in Persian.This paper attempts to introduce the causes of  the creation of such synonymy as well as its advantages and disadvantages.

کلیدواژه‌ها [English]

  • coinage. Synonymy. Borrowing. Persian language

فایل پی دی اف را دریافت نمایید

احمدی پور، طاهره(1385).بررسی عوامل برون زبانی موثر بر پذیرش نو واژه ها از سوی فارسی زبانان بر        مبنای مدل انتشار نوآوری های کوپر. پایان نامه دکتری زبانشناسی. دانشگاه اصفهان.
باطنی، محمدرضا (1369). »هم‌معنایی و چند‌معنایی در واژه‌های فارسی». زبان و تفکر. چاپ چهارم تهران:   فرهنگ‌معاصر.
بدری‌زاده، فضل‌الله و منیژه یوحنایی (1381). «اصطلاحات زبان‌شناسی و مشکل تعدد معادل‌ها در زبان        فارسی»، مجله پژوهش زبان‌های خارجی، دانشکدة زبان‌های خارجی دانشگاه تهران. ش 13. 17- 3.
بهار، محمدتقی (1370). سبک‌شناسی. 3جلد، تهران: امیر کبیر.
پالمر، فرانک (1374). نگاهی تازه به معنی‌شناسی. ترجمة کورش صفوی. چاپ دوم، تهران: کتاب ماد.
ترسک، آر. ال (1382). تحول زبان. ترجمة ارسلان گلفام. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
خداپرستی، فرج‌اله (1376). فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی. شیراز: دانشنامة فارس.
ذاکری، مصطفی (1372). «اشتقاق عامیانه و واژه‌سازی تفننی». مجموعه مقالات سمینار زبان فارسی و زبان  علم. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.435- 372.
ـــــــــــــ (1381).  اتباع و مهملات در زبان فارسی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
سمیعی، احمد (1374).« سابقة فرهنگستان در ایران». نامة فرهنگستان. ش 1، 143- 136.
زمردیان، رضا (1373). فرهنگ واژه های دخیل اروپایی در فارسی. مشهد: آستان قدس.
صادقی، علی اشرف (1375).نقش فرهنگستان در برنامه‌ریزی برای زبان فارسی. نامة فرهنگستان. ش 6.         161- 148.
ـــــــــــــــ (1382). «نقد فرهنگ اصطلاحات دورة قاجار:قشون و نظمیه». مجلة زبان‌شناسی. ش35.    154- 139.
ـــــــــــــــ (1385 الف). «منشأ واژگان معیار ادبی فارسی معاصر». هم­اندیشی بین‌المللی فرهنگ ایران و ادبیات فارسی. دانشگاه مطالعات خارجی اوساکا. (منتشر شده در وبگاه فرهنگستان).
ــــــــــــــ (1385 ب).«کلمات روسی در زبان فارسی و تاریخچة ورود آن‌ها» مجلة زبان‌شناسی. ش40 . 46- 3.
صدقی، حامد و طیبه سیفی (1385). «بررسی الفاظ مترادف در نهج‌البلاغه». فصل‌نامة مطالعات اسلامی.      دانشکدة الهیات دانشگاه فردوسی. ش 74. 64- 39.
صفارمقدم، احمد (1374). «فرهنگستان دوم، پژوهشگاه واژه‌گزینی». نامة فرهنگستان. ش 4. 142- 132.
صفوی، کورش (1371). «هم‌معنایی و چندمعنایی». هفت گفتار دربارة ترجمه. تهران: کتاب ماد.
ــــــــــــــ (1383). درآمدی بر معنی‌شناسی. چاپ دوم. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
عاصی، مصطفی (1380). «گزارشی از فعالیت‌های گروه واژه‌گزینی رایانه». مجموعه مقالات نخستین هم‌اندیشی واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی. فرهنگستان زبان و ادب فارسی. 326- 323.
ــــــ و محمد عبدعلی (1375). واژگان گزیدة زبان‌شناسی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
عبدالتواب، رمضان (1367). مباحثی در فقه‌اللغـﺔ و زبان‌شناسی عربی. ترجمة حمید رضا شیخی. مشهد:       انتشارات آستان قدس.
فرشیدورد، خسرو (1372). «ساختمان دستوری و تحلیل معنایی اصطلاحات علمی و فنی». مجموعه مقالات سمینار زبان فارسی و زبان علم. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. 361- 268.
کافی، علی (1371).«بررسی واژه‎های فرهنگستان اول». مجلة نشر دانش.سال دوازدهم، ش3. 41-33.
ـــــــــــ (1374).«مبانی علمی واژه‌سازی و واژه‌گزینی». نامة فرهنگستان. ش 2. 67- 49.
مختاری اردکانی، محمد علی (1373). «جهانی‌های معنایی در زبان عامیانه». مجلة زبان‌شناسی. ش21.       79- 58.
معدنی، میترا (1383). «نگاهی اجمالی به هم‌معنایی و درجات آن در زبان». مجلة زبان‌شناسی. ش 37.      110- 104.
همایون، همادخت (1372). واژه نامه زبانشناسی و علوم وابسته. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات      فرهنگی.
یارمحمدی، لطف‌اله (1384). «نظری بر برخی مشکلات معادل‌گزینی و نگارش نوشته‌های زبان‌شناسی در     فارسی». مجموعه مقالات دومین هم‌اندیشی واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی. فرهنگستان زبان و ادب      فارسی. 265- 255.
یمین، محمدحسین (1384). «اصطلاح‌شناسی و ابوریحان واژه‌گزین» مجموعه مقالات دومین هم‌اندیشی     واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی. فرهنگستان زبان و ادب فارسی. 139- 134.
 
Bauer,L. (1983). English Word Formation. Cambridge: Cambridge University Press.
Cooper,R.l.(1982). A framework for the study of language spread. In: Cooper(ed.). Language      Spread Studies in Diffusion and Social Change. Arlington: Indiana University Press.
Cruse, D. Alan. (1986). Lexical Semantics. Cambridge: Cambridge University Press.          Edmonds,Philip and Graeme Hirst (2002). “Near-Synonymy and Lexical Choice”.Computational linguistics.28(2):105-144
Lyons, J.(1977). Semantics.2 vols.Cambridge:Cambridge University Press.
_______(1995). Linguistic Semantics. An Introduction. Cambridge:Cambridge University Press.
Stekauer,Pavol(2001).“On the Theory of Neologisms and Nonce Formation”.Australian    Journal of Linguistics.22(1):97-112.
Trask,R.L (1996). Historical Linguistics.London:Arnold.
www.persianacademy.ir