نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• محمدرضا پاشایی ¹
• هدایت الله تقی زاده ¹
• محبوبه طاهری مقدم ²

¹ گروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، صندوق پستی 889- 14665 تهران، ایران

² دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

چکیده

زبان‌شناسی شناختی یکی از دیدگاه‌های درحال‌رشد و تأثیرگذار در ماهیت زبان، ذهن و رابطۀ آن‌ها با تجربه اجتماعی - فیزیکی است. «طرح‌واره تصویری» حاصل تجربه‌های جسمی‌شده است و در ذهن شکل می‌گیرد و انسان را قادر می‌سازد تا مفاهیم پیچیده و انتزاعی را درک کند. ضرورت مسأله باعث گردید تا در این پژوهش به بررسی، تبیین و رمزگشایی چگونگی بیان مفاهیم انتزاعی از طریق طرح واره های تصویری در زبان فارسی و کاربرد آنها در کتب درسی می پردازد. با هدف شناسایی طرح‌واره‌های تصویری در متون کتاب‌های فارسی دورۀ اول متوسطه از دیدگاه زبان‌شناسی شناختی جانسون بپردازیم. پژوهش حاضر از نوع کیفی با روش توصیفی - تحلیلی بوده، واحد تحلیل «جمله» و داده‌ها به شیوه اسنادی استخراج گردید. جامعۀ آماری پژوهش، جملات کتاب‌های فارسی دورۀ اول متوسطه است که مشتمل بر 775 جمله طرح‌واره‌های حجمی، 511 جمله حرکتی و 648 جمله طرحواره قدرتی است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که از کل جملات دارای طرح‌واره‌، بیشترین کاربرد طرحواره ها در کتاب های فارسی متوسطه اول به ترتیب، حجمی، قدرتی و حرکتی است و بیشترین تعداد طرح‌وارۀ حجمی در فارسی هفتم و بیشترین تعداد طرح‌وارۀ قدرتی در فارسی نهم و بیشترین بسامد کاربرد طرح‌وارۀ حرکتی در فارسی هفتم است. حضور طرح‌واره‌های تصویری حاکی از آن است که مؤلفان کتاب‌های فارسی به فهم بهتر محتوا، رشد خلاقیت و تفکرات انتزاعی دانش‌آموزان توجه خاص داشته‌‌اند.

کلیدواژه‌ها

• زبان‌شناسی شناختی
• طرح‌وارة‌ تصویری
• مفاهیم انتزاعی
• کتاب‌های فارسی
• دورۀ اول متوسطه

عنوان مقاله [English]

Review of Persian books of the first secondary school based on the visual schema theory of cognitive semantics

نویسندگان [English]

• Mohammad Reza Pashaei ¹
• hedayatollah taghizadeh ¹
• . . ²

¹ Department of Persian Language and LiteratureEducation, Farhangian University, PO Box 889-14665, Tehran, Iran

² .

چکیده [English]

Cognitive linguistics is a growing and influential perspective on the nature of language, mind, and their relationship to socio-physical experience. "Image schema" is the result of embodied experiences and is formed in the mind, enabling humans to understand complex and abstract concepts. The necessity of the issue led to this research, which aims to examine, explain, and decode how abstract concepts are expressed through image schemas in the Persian language and their application in textbooks. The goal is to identify image schemas in the texts of Persian language textbooks for middle school from the perspective of Johnson's cognitive linguistics. This research is qualitative with a descriptive-analytical method, the unit of analysis is the "sentence," and the data was extracted through document analysis. The statistical population of the research is the sentences of Persian language textbooks for middle school, which includes 775 sentences with volume schemas, 511 sentences with movement schemas, and 648 sentences with force schemas.The findings of the research indicate that, of all the sentences with schemas, the most frequent use of schemas in middle school Persian textbooks is, in order, volume, force, and movement. The highest number of volume schemas is in seventh-grade Persian, the highest number of force schemas is in ninth-grade Persian, and the highest frequency of movement schemas is in seventh-grade Persian. The presence of image schemas indicates that the authors of Persian textbooks have paid special attention to a better understanding of the content, the growth of creativity, and abstract thinking in students.

کلیدواژه‌ها [English]

• cognitive linguistics
• visual schema
• abstract concepts
• Persian books
• first secondary school