نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

• فهیمه خداوردی

دانش‌آموخته دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی تغییرات درزمانی نظام واکه‌ای زبان فارسی از ایرانی باستان به فارسی میانه، فارسی دری و به فارسی امروز، توصیف چگونگی رخداد آنها و تحلیل چرایی وقوع آنها در چارچوب نظریة بهینگی پرداخته‌است. این تغییرات از نوع نظام‌مند مستقل‌از‌بافت هستند که در قالب جابه‌جایی‌های زنجیری در فضای واکه‌ای شکل‌گرفته‌اند و نتیجة آنها ایجاد نظام واکه‌ای متقارن‌تر به ‌لحاظ تمایزهای کیفی واکه‌های ساده و ازمیان‌رفتن نقش واجی واکه‌های مرکب و واکه‌های بلند بوده‌است. این تحولات در نظریة بهینگی با تعامل محدودیت‌ها توجیه‌می‌شود. برون‌داد نهایی این تعامل در هر دورة (گونة) زبانی واکة بهینة آن دوره است که برای گویشور آن منطبق بر درون‌داد است و تا زمانی که تغییر واکه‌ای دیگری ایجاد‌نشود، در واجگان وی باقی‌می‌ماند. تغییر جدید با تغییر در مرتبة محدودیت‌ها بازنمایی‌‌می‌شود و به بازسازی درون‌داد می‌انجامد. تحلیل مراحل میانی تغییرات واکه‌‌ها مانند تغییرات واکه‌های مرکب نیز در رویکرد زنجیرة گزینه‌‌ها در این نظریه ممکن است.

کلیدواژه‌ها

• زبان فارسی
• نظام واکه‌ای
• جابه‌جایی زنجیری
• نظریة بهینگی
• زنجیرة گزینه‌ها

عنوان مقاله [English]

Chain Shifts in Persian Vowel System:an Optimality Theoretic account

نویسنده [English]

• fahimeh khodaverdi

linguistics, Literature and foreign languages, AllamehTabataba'i university, Tehran, Iran

چکیده [English]

This research investigates diachronic changes of Persian vowel system from Old Iranian to Middle Persian, to Dari and to Present Day Persian, describes how they have occurred and analyzes why they have happened in the framework of Optimality Theory (OT). The changes are regular and context free, formed in a chain shift fashion resulting in a more symmetrical vowel system in terms of the qualitative distinctions of simple vowels and also in elimination of the phonemic role of Persian diphthongs and long vowels. These changes are explained through constraints interaction whose final output in each language period (variation) is the optimal vowel of that period and corresponds to the input for its speaker and remains in his lexicon until another vowel change occurs. New changes are represented by constraints reranking and result in input restructuring. Also, the intermediate stages of gradual vowel changes are explained in OT with candidate chains.

کلیدواژه‌ها [English]

• Persian language
• vowel system
• chain shift
• Optimality Theory
• candidate chains