نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

• محمدرضا شمس‌الدین خرمی

گروه زبان‌شناسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

زبان زرتشتیان یزد از جمله زبان‌های ایرانی در معرض خطری است که ویژگی‌های کهنی در آن به یادگار مانده است. این پژوهش به بررسی ساختار فاعل غیرفاعلی در زبان بهدینان یزد می‌پردازد. از جمله این ویژگی‌های آن می‌توان به شیوه دستوری‌شدگی این ساختار، محمول‌هایی به‌کار رفته در آن و مقوله‌های معنایی دخیل در ساختار فاعل غیرفاعلی اشاره کرد. این پژوهش می‌کوشد تا با بررسی ابعاد و ویژگی‌های زبان زرتشتیان یزد، بر شیوه و سیر تطور و حذف و خلق ساختار‌های آن‌ زبان پرتو بیفکند و زمینه را برای قیاس و تطبیق این فرایندها در این زبان و سایر زبان‌های ایرانی فراهم آورد. همچنین امید آن می‌رود که پرداختن به زبان‌هایی چنین مهجور و در معرض نابودی گامی هرچند کوچک در جهت جلب توجه پژوهشگران و گویشوران و در نهایت ثبت و حتی به‌تعویق انداختن خاموشی یکی دیگر از گوهرهای زبانی این مرز و بوم باشد. این پژوهش از منظری رده‌شناختی به بررسی ساختار فاعل غیرفاعلی در زبان بهدینان یزد می‌پردازد و از دستاوردهای دبیرمقدم (2018) و دبیرمقدم (1399) درباره ساختارهای دارای فاعل غیرفاعلی بهره‌ می‌جوید. در زبان رزتشتیان یزد مانند آنچه در فارسی نو مشاهده می‌شود، محمولِ این ساختار اغلب افعال حسی، روان‌شناختی، بیان حال و ملکی هستند، اما بر خلاف زبان خواهر خود،‌ زبان بهدینان یزد فاقد پس‌اضافه «را» است و فاعل‌ غیرفاعلی در آن تنها به‌صورت واژه‌بستی دستوری شده است. نکته جالب‌توجه درباره این ساختار‌ در زبان بهدینان یزد، کاربرد پیش‌بست با افعال لازم است.

کلیدواژه‌ها

• "ساختار فاعل غیرفاعلی"
• "زبان زرتشتیان یزد"
• "حالت‌نمایی افتراقی"
• " واژه‌بست"
• "فاعل غیرمتعارف"

عنوان مقاله [English]

Non-canonical Subject Construction in the Zoroastrian Language of Yazd

نویسنده [English]

• Mohammad Reza Shamseddin Khorrami

Linguistics Department, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran

چکیده [English]

This study revolves around the non-canonical subject construction in the language of the Zoroastrian minority, also known as Behdinan, in Yazd and concentrates on the grammaticalization of this construction, the predicates used therein and the semantic parameters involved in it. This research further aims to help pave the way for comparison of the development, alteration and deletion of such syntactic constructions in Behdinani and other Iranian languages in the long run. Adopting a typological approach, this study heavily draws on the findings of Dabir-Moghaddam (2018) and Dabir-Moghaddam (1399), which pore into the oblique subject construction in Old and Modern Persian. It finds non-canonical subjects in Behdinani used along with sensory, psychological and possessive predicates among others as in Modern Persian, but unlike its counterpart, Behdinani relies on proclitics to mark oblique subjects, and goes as far as using the same with intransitive verbs, which normally agree with their subjects through suffixes regardless of the tense.

کلیدواژه‌ها [English]

• "non-canonical subject construction"
• "Oblique subject"
• "Behdinani"
• "Zoroastrian language"
• "pronominal clitics"