نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• مهرداد مشکین فام ¹
• مهرداد نغزگوی کهن ²

¹ گروه زبان‌شناسی، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران.

² دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

هدف این مقاله، تبیین دستوری شدگی نشانۀ «نامعیّن» از فارسی باستان به فارسی میانه در گروه اسمی است. دستوری شدگی فرایندی است که ناظر بر تکوین امکانات دستوری از منابع واژگانی در بافت های زبانی خاص است. در فارسی باستان، برای اولین بار پیدایش نشانۀ «نامعیّن» در دستور زبان فارسی از رهگذر بازتحلیل عدد ai̯va ’یک‘ براساس روابط مجازی و سپس بسط استعاری در بافت «تنها یک ’X‘ وجود دارد، این ’X‘ معرف انسان است»، در گروه اسمی رخ می‌دهد. در فارسی میانه، این نشانۀ «نامعیّن» دستوری‌تر‌ شده و به‌صورت تکواژ وابستۀ «-ē» در گروه اسمی به‌طور گسترده‌تر نقش رمزگذاری مفهوم ’نامعیّن‘ را ایفا می‌کند. در پژوهش حاضر، دستوری‌تر‌شدگی این عنصر زبانی را براساس اصول دستوری‌شدگی ارائه‌شده به‌وسیلۀ هاینه و کوتوا (2007) تبیین می‌کنیم. در همین راستا، کسب معناهای جدید نشانۀ نامعیّن را در گذر زمان، از فارسی باستان به فارسی میانه، طبق پیوستار معنایی تکوین نشانۀ نامعیّن هاینه (1997) تشریح خواهیم کرد.

کلیدواژه‌ها

• نشانۀ نامعیّن
• دستوری شدگی
• فارسی میانه
• نقش گرایی

عنوان مقاله [English]

Grammaticalization of the indefinite marker in Middle Persian

نویسندگان [English]

• Mehrdad Meshkinfam ¹
• Mehrdad Naghzguy-Kohan ²

¹ Department of Linguistics, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran.

² Linguistics Department, Bu-Ali Sina University

چکیده [English]

This paper aims to explain the grammaticalization of the "indefinite" marker from Old Persian to Middle Persian within the noun phrase. In Old Persian, for the first time, the indefinite marker emerged in Persian grammar through the reanalysis of the numeral ai̯va 'one' based on metonymic relations and then metaphorical expansion in the context of "there is only one 'X', this 'X' represents a human being". In Middle Persian, this "indefinite" marker is more grammaticalized and as a bound morpheme of "-ē" in the noun phrase serves the role of encoding the concept of "indefiniteness". In the present study, we explain the grammaticalization of this linguistic element according to the principles of grammaticalization presented by Heine and Kuteva (2007). In this regard, we will also explain the acquisition of new meanings of the indefinite marker over time, from Old Persian to Middle Persian, based on Heine's (1997) indefinite marker semantic continuum.

کلیدواژه‌ها [English]

• indefinite marker
• grammaticalization
• Middle Persian
• functionalism