نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• مهدی باقری حریری ¹
• سید مصطفی عاصی ²

¹ دانشجوی دکترای مطالعات ترجمه، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

² استاد زبان‌شناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

چکیده

هدف این پژوهش ارائه راه‌کاری عملی و پیکره‌بنیاد برای تفکیک معنایی واژه‌ها و یافتن معادل‌های مناسب برای آنها با رویکرد«متن‌شناسی مقابله‌ای» هارتمن (1980) و استفاده از پیکره‌های دوزبانه نخست در فرایند ترجمه و سپس در تدوین فرهنگ‌های دوزبانه است. این تحقیق می‌کوشد مطمئن‌ترین روش را برای یافتن بهترین معادل‌ها در بافت‌های زبانی مختلف ارائه دهد. بدین منظور، پژوهشگران به‌ترتیب از دو پیکرۀ دوزبانه یا موازی میزان و تهران که جامع‌ترین و مناسب‌ترین پیکره‌های موجود بودند بهره گرفتند. نگارندگان نخست،تعداد 100 واژه را از پربسامدترینواژه‌های قاموسی دو پیکره که دارای تعدّد معنایی مناسبی بوده یا به اصطلاح چندمعنا بودند با استفاده از ابزار تحلیل پیکرۀ Wordsmith استخراج کرده و آنها را در پیکرۀ انگلیسی جستجو کردند و جمله‌های شاهد را با ترجمه فارسی تراز‌شده آنها مقابله کردند تا معانی فارسی به‌کار رفته را برای این واژه‌ها در پیکرۀ فارسیگرد‌آوری و فهرست کنند. سپس معانی یافته شده با معادل‌های آنها در فرهنگ انگلیسی به فارسی هزاره مقایسه شد تا مشخّص شود کدامیک از این دو منبع (پیکرۀ موازی یا فرهنگ دوزبانه) معادل‌های گسترده‌تر و کامل‌تری را با توجّه به بافت زبانی در اختیار مترجم قرار می‌دهد.نتایج نشان داد که این پیکره‌های دوزبانه که از بزرگی و گستردگی چندانی هم برخوردار نیستند، در قیاس با فرهنگ بررسی شده در بیشتر موارد معانی متفاوت، متنوع و گاه بیشتری را در اختیار مترجمان و فرهنگ‌نویسان قرار می‌دهند.

کلیدواژه‌ها

• متن‌شناسی مقابله‌ای
• پیکرۀ موازی
• تفکیک معنایی/مفهومی
• ترجمه
• فرهنگ‌نگاری دوزبانه

عنوان مقاله [English]

Parallel Corpora for Meaning/Sense Discrimination in Translation and Bilingual Lexicography

نویسندگان [English]

• Mehdi Bagheri Hariry ¹
• Seyed Mostafa Assi ²

¹ PhD Student of Translation Studies, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran

² Professor of Linguistics, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran

چکیده [English]

The purpose of the present study is to propose a practical and corpus-based solution for the problems of meaning discrimination and equivalent selection by the application of Hartmann’s Contrastive Textology Theory (1980) and the use of parallel corpora in the process of translation, and secondly, extending it to the compilation of bilingual dictionaries. It also aims to suggest the most reliable way of finding the best equivalents of lexical items and their different meanings in various contexts. To that end, the researchers used primarily Mizan Persian-English Parallel Corpus and secondly TEP (Tehran English-Persian Parallel Corpus) to prepare the required bilingual corpora. The two available corpora are the most suitable and appropriate for the research purposes respectively. Firstly, one hundred polysemous content words were chosen by the researchers from both corpora as search words that are to be selected based on frequency word lists provided by Wordsmith as the corpus analysis tool. Secondly, these words are searched in the English corpus and different Persian equivalents of them are found and extracted from the aligned sentences in the parallel corpora where various meanings and senses of the search words are shown. Thirdly, the found Persian equivalents are collected and listed in tables. Finally, the Persian translations and equivalents in the parallel corpora are compared with Persian equivalents in Farhang Moaser English-Persian Millennium Dictionary that is a famous bilingual English-Persian dictionary to see which source (parallel corpora or bilingual dictionary) provides translators with more comprehensive and detailed equivalents based on the linguistic context. The findings suggest that in most cases the two translation corpora which do not have that much size and scope provide translators and lexicographers with more different and diverse meanings compared to the investigated dictionary.

کلیدواژه‌ها [English]

• Contrastive Textology
• Parallel Corpora
• Meaning/Sense Discrimination
• Translation
• Bilingual Lexicography