زبان و زبان‌شناسی

بررسی ساختاری و معنایی صفت‌های برگرفته از نام جانوران در گویش ‏لری بختیاری:‏ تحلیلی در زبان‌شناسی زیست ‌محیطی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی ‏دکترای زبان‌شناسی دانشگاه الزهرا

2 دانشگاه الزهرا

چکیده

عوامل مختلفی در شکل‌گیریِ واژه‌ها در جامعۀ زبانی دخیل‌اند. محیط پیرامون گویشوران، ارتباط با طبیعت و اقلیمِ منطقۀ زندگی ازجمله این عوامل‌اند. زبان‌شناسی زیست‌محیطی یکی از گرایش‌های کاربردی جدید است که به بررسی ارتباط میان زبان و محیط طبیعی-اجتماعیِ گویشوران آن زبان می‌پردازد. ایران تنوع فراوانی در زیست‌بوم‌های طبیعی دارد؛ با توجه به ارتباط تنگاتنگ مردم ایران، به‌ویژه در گذشته با زیست‌بوم‌های پیرامونشان، انتظار می‌رود بتوان نتایج قابل‌توجهی از رهگذر مطالعۀ این تعامل‌ها به‌دست آورد. در مقالۀ حاضر ابتدا به معرفی و توصیف زبان‌شناسی زیست‌محیطی پرداخته می‌شود، سپس صفت‌های برگرفته از جانوران (به‌تفکیکِ حیوانات اهلی، حیوانات وحشی، پرندگان و حشرات) در گویش لری بختیاری مورد بررسی قرار می‌گیرند. این صفت‌های برگرفته از نام جانوران، به‌صورت استعاری برای توصیف جسم و رفتار انسان به‌کار می‌رود. داده‌های پژوهش از منابع نوشتاری و نیز منابع گفتاری از مصاحبه و ضبط گفتار روزمرۀ 4 گویشور بومی به‌دست آمد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد این واژه‌ها و معناهای استعاری‌شان در توصیف خصوصیات گوناگون افراد، نشان‌دهندۀ تأمل گویشوران در ویژگی‌ها و خلق‌و‌خوی جانوران محیط پیرامونشان است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Structural and semantic study of animal adjectives in Lori ‎Bakhtiari: An Analysis Based on Ecolinguistics

نویسندگان [English]

  • Mahnaz Talebi-Dastenaei 1
  • Fariba Ghatreh 2

1

2

چکیده [English]

Ecolinguistics is a new area in language studies, which focuses on the interrelation between a language and its users’ geographical and natural environment. In ecolinguistics, the environment around the speakers, their association with  nature and the climate of their region are among the various factors involved in the formation of words in a linguistic society.  For example the number of terms related to nature is greater in societies linked with nature through livestock or farming than in those which lack such link. Iran has a large diversity in natural ecosystems. The present paper first introduces and describes ecolinguistics, then the animal adjectives (qualifying domestic animals, wildlife, birds and insects) are studied in the Lori Bakhtiari dialect. The findings of this research show that the words related to animal characteristics and moods and their metaphorical meanings are used to describe the speakers’ characteristics and moods in the linguistic society under investigation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ecolinguistics
  • ecomorphology
  • adjective
  • conceptual ‎metaphor
  • Lori Bakhtiari
احمدی‌پور، طاهره. (1390). «درآمدی بر ‌زبان‌شناسی زیست‌محیطی». انسان و محیط‌زیست، شماره 17،32-11.
داوری، بهرام (1343). ضرب‌المثل‌های بختیاری. تهران: کتابخانه طهوری.
زن رونگ، وانگ (1393). «حیوانات در ضرب‌المثل‌های چینی و فارسی». مجله مطالعات انتقادی ادبیات. س1، ش2، 30-11.
شریفی‌مقدم، آزاده و نرجس ندیمی (1392). «تحلیل معنی‌شناختی از کاربرد حیوانات در ضرب المثل‌های گویش لار (با تکیه بر دلالت، موضوعیت و کارکرد اجتماعی)». فصلنامۀ نامه فرهنگستان. ویژه‌نامۀ زبان‌ها و گویش‌های ایرانی2. س13، ش1، 159-137.
صفاری، مهری (1371). «بررسی اکولوژی درخت خرما و ارقام آن در استان کرمان». مجموعه مقالات اولین سمینار خرما. دانشگاه شهید باهنر کرمان.
طاهری، اسفندیار (1391). «ریشه‌شناسی واژه‌هایی از گویش بختیاری». فصلنامۀ نامه فرهنگستان. ش48، 137-111.
فروتن، فرید (1375). گنجینۀ مثل‌های بختیاری. اهواز: انتشارات خوزستان.
قطره، فریبا و مهناز طالبی (١٣٩٠). «صرف شناختی و گسترۀ آن». مجموعه مقالات سومین هم‌اندیشی صرف. انجمن زبان‌شناسی ایران. 154-139.
قطره، فریبا، حمیده پشتوان و مهناز طالبی دستنایی (1394). «رویکرد زیست‌محیطی در پژوهش‌های زبانی». زبان‌شناخت. دوره6، ش11، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 243-231.
قنبری عدیوی، عباس (1346). ضرب‌المثل‌های بختیاری. شهرکرد: نشر ایل.
کرمیان، غلامرضا (1392). واژگان اشکانی و ساسانی در زبان لری. تهران: مؤلف.
مسیحی‌پور، مرضیه و باقر خرمی (1395). «گزینشی از واژه‌های گویش لری لنده». دوفصلنامۀ زبان‌شناسی گویش‌های ایرانی. دانشگاه شیراز، س1، ش1، 159-143.
 
Bang, J. C. & J. Døør (1993). “Eco-linguistics: a framework”. Ecolinguistics – Problems, Theories and Methods. R. Alexander etal (Eds.), The International Association of Applied Linguistics, Odense University, 31–60.
Barron, C., N. Bruce, & D. Nunan (2002). (Eds.). Knowledge and Discourse. Towards an Ecology of Language. London: Longman.
Bybee, J. (1985). Morphology: a study of the relation Between Meaning and Form. Amsterdam: John Benjamin.
De la Cruz Cabanillas. I., & C. Tejedor Martínez (2006). “Chicken or hen? Domestic fowl metaphors denoting human beings”. Studia Anglica Posnaniensia 42, 337-354.
Dong, H. (2013). “A Metaphoric Study of Chinese Sun Myths”. Paper presented at the International Conference on the Modern Development of Humanities and Social Science. Hong Kong.
Greenberg, J. (1966). Language universals with special reference to featurehierarchies. Janua Linguarum, Series Minor 59. The Hague: Mouton.
Haspelmath, M. (1999). “Explaining article-possessor complementarity: economic motivation in noun phrase syntax”. Language. 75(2), 227-243.
Haugen, E. (1972). The Ecology of Language. Stanford: Stanford University Press.
Hsieh, S. C. (2006). “A corpus-based study on animal expressions in Mandarin Chinese and German”. Journal of pragmatics. 38(12), 2206-2222.
Hsieh, S. C. (2008).“Cognitive models of using animal and plant metaphors”. Languages across Cultures, 131-149.
Kövecses, Z. (1997). “In search of the metaphor system of English.” HUSSE Papers 1997, Proceedings of the Third Biennial Conference. M. Kurdi & J. Horváth (eds.),Pécs: Pécs University Press, 323-338.
Kövecses, Z. (2000). Metaphor and Emotion: Language, Culture, and Body in Human Feeling. Cambridge: Cambridge University Press.
Lakoff, G & M. Johnson (1980). Metaphors We Live By. Chicago: University of Chicago Press.
Talebinejad, M. R., & H. V. Dastjerdi (2005). “A Cross-Cultural Study of Animal Metaphors: When Owls Are Not Wise!”. Metaphor and Symbol. 20(2), 133-150.
Mühlhäusler[WU1] , P. (2003). Language of Environment and environment of language: a course in Ecolinguistics. London and Colombo: Battle Bridge Publication.
Sakalauskaite, A. (2010). Zoometaphors in English, German, and Lithuanian: A corpus study. Ph.D. Dissertation, University of California, Berkeley, Ann Arbor. Retrieved from https://search.proquest.com/docview/749356064?accountid=27932 ProQuest Dissertations & Theses Global database.
Sapir, E. (1912). “Language and environment”. American Anthropologist. 14 (2), 226-242.
Steffensen, S. V. (2007). "Language, Ecology and Society: An introduction to Dialectical Linguistics". Language, Ecology and Society. A Dialectical Approach. J. C. Bang, & J. Døør 2007 (Eds.), 3-31.
Steffensen, S. V., & J. Bundsgaard (2000). “The Dialectics of Ecological Morphology or the Morphology of Dialectics”. ELI Research Group. University of Southern Denmark, 9-35.
Wierzbicka, A. (1985). Lexicography and Conceptual Analysis. Ann Arbor: Karoma Publishers.
زبان و زبان‌شناسی
دوره 14، شماره 28 - شماره پیاپی 28
اسفند 1397
صفحه 27-51