زبان و زبان‌شناسی

کارآیی دستور نقش ‌و ارجاع و دستور نقش‌‌گرای نظام‌مند در طبقه‌بندی افعال زبان فارسی: نوع عمل درمقایسه با فرآیند

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه اصفهان

چکیده

ازنظر رویکرد‌های نقش‌گرا، بشر زبان را به‌منزلۀ ابزاری برای ایجاد ارتباط به‌کار می‌برد تا بتواند به بازنمایی آنچه در جهان رخ می‌دهد، بپردازد. با توجه به اینکه در زبان شیوه‌های مختلفی برای بازنمایی این وضعیت‌ها و رخدادها، یا به‌عبارتی این وضعیت‌های امر وجود دارد، یکی از بخش‌های اصلی، حداقل در انگارة دستورهای نقش‌گرا، طبقه‌بندی شیوه‌های مختلف بازنمایی‌ وضعیت‌های امر است. هدف پژوهش حاضر بررسی شباهت‌ها و تفاوت‌های دستور نقش و ارجاع و دستور نقش‌گرای نظام‌مند و سنجش کارآیی آنها به‌عنوان دو نظریۀ نقش‌گرا، در طبقه‌بندی وضعیت‌های امر در زبان فارسی است. داده‌های این تحقیق با جست‌وجو در تارنمای گوگل‌بوک و با محدود نمودن تصادفی انتخاب به هفت رمان فارسی معاصر، به‌دست آمده‌است. ابتدا سازوکار بازنمایی وضعیت‌های امر در دو رویکرد بیان می‌شود و پس از آن داده‌های زبان فارسی در چارچوب آنها مورد سنجش قرار می‌گیرد. نتایج این بررسی بیانگر آن است که هرچند طبقه‌بندی دستور نقش و ارجاع مبنای زمانی و طبقه‌بندی دستور نقش‌گرای نظام‌مند مبنای معنایی دارد، اما این دو طبقه‌بندی قابل انطباق بر یکدیگر هستند. هر دو دستور بین بازنمایی رخدادها و وضعیت‌ها تمایز می‌گذارند. این پژوهش نشان می‌دهد که دستور نقش‌گرای نظام‌مند توجه کمتری به رفتار زبانی فعل دارد و انگلیسی‌بنیاد بودن و قرارگرفتن چند نوع عمل مختلف در حوزۀ یک فرایند واحد، از ضعف‌های دستور نقش‌گرای نظام‌مند است. در دستور نقش و ارجاع با درنظرگرفتن تأثیر رفتار زبانی فعل، دارابودن نگاهی رده‌شناختی و کشیدن مرزهای دقیق‌تر بین انواع فعل، این نارسائی‌ها کمتر به‌چشم می‌خورد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparing the Efficiency of Role and Reference Grammar and Systemic Functional Grammar in Classification of Persian Verb: Aktionsart versus Processes

نویسندگان [English]

  • Vali Rezai
  • Masoumeh Dianati

Isfahan University

چکیده [English]

The aim of the present research is to verify similarities and differences between Role and Reference Grammar (RRG) and Systemic Functional Linguistics (SFG), as two functional theories of grammar, in the classification of states of affairs in Persian. The obtained results showed that although RRG has a temporal base and SFG has a semantic base, these two classifications could have correspondence with each other. Since the distinction between situation and event in the classification of verbs is the similarity between these two models. However, no attention to verbal behavior of verbs in classification, English-based analysis, and a process containing many actions are the deficiencies of SFG model. Whereas, RRG's classification is mainly based on verbal behavior of verbs. Moreover, through its typological view, the distinction between different verbs is more precise. As a result, the findings of the research proved that RRG is an effective approach in the classification of verbs in Persian.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Role and Reference Grammar
  • Systemic Functional Linguistics
  • state of affairs
  • Persian

فایل پی دی اف را دریافت کنید.

آبیار، نرگس (1393). شیار143. تهران: سورۀ مهر.
انوری، منصور (1389). جادۀ جنگ (جلد7). تهران: سورۀ مهر.
پهلوان‌نژاد، محمدرضا (1383). توصیف و تحلیل ساختمان بند در زبان فارسی برپایة نظریة نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی. رسالة دکتری، دانشگاه فردوسی مشهد.
پهلوان‌نژاد، محمدرضا و حسین رسول‌پور (1391). «جملات مرکب در زبان فارسی: تحلیلی برپایة نظریة دستور نقش و ارجاع». زبان‌شناخت. س3، ش1، 23-1.
پهلوان‌نژاد، محمدرضا و آزاده نجفی (1387). «اهمیت نقش ارتباطی زبان در جهت تکامل فرایند زبان‌آموزی در کودکان دبستانی». نوآوری‌های آموزشی. س7، ش28، 74-47.
تبریزمنش، معصومه (1385). بررسی مجموعه فارسی بیاموزیم (آموزش زبان فارسی) ازمنظر فرانقش تجربی براساس چارچوب نظری دستور نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
چوبک، صادق (1334). خیمه‌شب‌بازی. تهران: انتشارات گوتنبرگ.
چوبک، صادق (1342). تنگسیر. تهران: امیرکبیر.
چوبک، صادق (1344). چراغ آخر. تهران: جاویدان.
دبیرمقدم، محمد (1390). زبان‌شناسی نظری: پیدایش و تکوین دستور زایشی. ویراست دوم، چ.5، تهران: سمت.
دستجردی کاظمی، مهدی (1388). توصیف گفتار دانش‌آموزان پایة اول دبستان براساس نظریۀ نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی. رسالة دکتری، پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی.
دیانتی، معصومه (1391). بازنمایی برخی ساخت‌های دستوری و گفتمانی در گفتار کودکان 3 تا 5 سالۀ فارسی‌زبان شهرستان گلپایگان. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی.
راشدان، علی‌اصغر (1391). از زخم‌های زمین. لندن: اچ اند اس مدیا.
رستم‌بیک تفرشی، آتوسا (1389). بررسی زبان‌شناختی گفتمان نوشتاری دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی آموزش‌پذیر مدارس شهر تهران در چارچوب دستور نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی‏. رسالة دکتری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
رضایی، والی (1391). «بررسی نحوی و معنایی فعل‌های ایستا در زبان فارسی». زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان. ش7، 38-23.
رضایی، والی و مژگان نیسانی (1391). «بررسی ساخت بند زبان فارسی براساس دستور نقش و ارجاع». پژوهش‌های زبان‌شناسی. س4، ش2، 66-51.
رضایی، والی و مژگان نیسانی (1392). «بررسی نحوی و کاربردشناختی ساخت‌های اسنادی‌شده در زبان فارسی براساس دستور نقش و ارجاع». فصل‌نامۀ زبان‌پژوهی. س4، ش8، 51-23.
زارعی، قاسمعلی (1391). دستِ خدا. تهران: سورۀ مهر.
شریفی، عبدالرحیم (1390). طبقه‌بندی نمودی فعل‌های زبان فارسی براساس دستور نقش و ارجاع. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
غیاثیان، مریم‌السادات (1379). طبقه‌بندی نحوی- معنایی افعال زبان فارسی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
 
Armstrong, D. M. (1993). “A World of States of Affairs”. Philosophical Perspectives. 7, 429-440.
Butler, C. S. (2003). Structure and Function: A Guide to Three Major Structural-Functional Theories. Part1: Approaches to the simplex Clause. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamin’s publishing.
Dowty, D. (1979). Word meaning and Montague Grammar. Dordrecht: Reidel.
Firth, J. R. (1957). Papers in Linguistics 1934–1951. London: Oxford University Press.
Halliday, M. A. K. (1994). An introduction to functional grammar. 2nd edition, London: Arnold.
Halliday, M. A. K. & J. J. Webster (2009). Continuum Companion to Systemic Functional Linguistics. London & New York: Continuum.
Halliday, M. A. K. & C. M. I. M. Matthiessen (2004). An introduction to functional Grammar. 3rd edition, London: Arnold.
Moezzipour, F. (2010). Cleft Constructions in Persian: A Role and Reference Grammar analysis. Master Thesis, Institute for Humanities and Cultural Studies.
Nichols, J. (1984). “Functional Theories of Grammar”. Annual Review of Anthropology. 13, 97-117.
Painter, C. (1999). Learning through Language in early childhood. London & New York: Continuum.
Pavey, E. L. (2010). The Structure of Language: An Introduction to Grammatical Analysis. Cambridge: Cambridge University Press.
Rezai, V. (2003). A Role and Reference Grammar Analysis of Simple Sentences in Farsi (Modern Persian). Ph.D. dissertation, Isfahan University.
Smith, C. (1997). The parameter of aspect. 2nd edition, Dordrecht: Reidel.
Thompson, G. (2004). Introducing Functional Grammar. London: Arnold.
Van Valin, R. D. Jr. (2000). “Functional linguistics”. In The Handbook of Linguistics, M. Aronoff & J. Rees-Miller (Eds.), Oxford: Blackwell, 319–336.
Van Valin, R. D. Jr. (2005). Exploring the Syntax-Semantics Interface. Cambridge: Cambridge University Press.
Van Valin, R. D. Jr. (2006). “Some Universals of Verb Semantics”. In Linguistics Universals, R. Mairal & J. Gil (Eds.), Cambridge University Press, 155-178.
Van Valin, R. D. Jr. & R. J. Lapolla (1997). Syntax: Structure, Meaning and Function. Cambridge: Cambridge University Press.
Vendler, Z. (1967). Linguistics in Philosophy. Ithaca: Cornell University Press.
زبان و زبان‌شناسی
دوره 13، شماره 25 - شماره پیاپی 25
خرداد 1396
صفحه 67-88