زبان و زبان‌شناسی

مطالعات میان‌حوزه‌ای و میان‌رشته‌ای در زبان‌شناسی ایران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

2 دانشگاه پیام نور

3 پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

4 دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

با وجود اهمیت مطالعات میان‌رشته‌ای در سرتاسر جهان، تاکنون مطالعه‌ای در زمینۀ ماهیت و روند میان‌رشته‌ای‌شدن در زبان‌شناسی ایران انجام نشده است و به همین دلیل، نگارندگان مقالۀ حاضر کوشیده‌اند تا خلأ پژوهشیِ مذکور را با رویکردی کمّی رفع نمایند. پیکرۀ فراهم‌شده برای مطالعۀ حاضر شامل 1859 مقالۀ مستخرج از 47 نشریۀ علمی-پژوهشی است. نگارندگان با تکیه بر عنوان، کلیدواژه‌ها و گاه متن مقاله، تک‌تک مقالات را در پانزده حوزه و/ یا هفت میان‌رشته‌ای طبقه‌بندی کردند. شناسایی 1353 مقاله (73درصد از کل مقالات) با ویژگی میان‌حوزه‌ای یا میان‌رشته‌ای نشان داد که دانش زبان‌شناسی در ایران، همگام با سایر علوم در دیگر نقاط جهان میان‌رشته‌ای شده است. براساس یافته‌ها، «نحو» پربسامدترین و پرنفوذترین حوزه، و «ادبیات‌وزبان‌شناسی» نیز پربسامدترین و پرنفوذترین میان‌رشته‌ای است. بررسی تعاملِ تقاطعیِ حوزه‌ها و میان‌رشته‌ای‌ها حاکی از آن است که بالاترین میزان تعامل به حوزۀ «تحلیل گفتمان» با میان‌رشته‌ایِ «ادبیات‌وزبان‌شناسی» اختصاص دارد. متغیر وابستگی سازمانیِ نویسندگانِ مقالات نشان می‌دهد که درمجموع، 127 دانشگاه و مرکز آموزشی و پژوهشی در نگارش مقالاتِ پیکرۀ مورد مطالعه نقش داشته‌اند و البته سهم دانشگاه‌ها کاملاً نامتوازن است، به‌طوری که اعضای هیئت علمی و دانشجویان 10 دانشگاه، در تألیف 72 درصد از مقالات نقش داشته‌اند و 28 درصد باقی‌مانده توسط محققان 117 دانشگاه ارائه شده است. بررسی داده‌ها، با تکیه بر متغیر زمان، نیز نشان می‌دهد که در 25 سال گذشته میزان میان‌رشته‌ای‌شدن به‌گونه‌ای چشمگیر افزایش یافته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Inter-field studies and interdisciplinarity in research articles in Iranian linguistics

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Masoumi 1
  • Ali Famian 2
  • Mostafa Assi 3
  • Hayat Amerri 4

1 Ph.D. student of linguistics, Islamic azad University, Olum Tahghighat branch

2 Payame Noor University

3 Institute for Humanities and Cultural Studies

4 Tarbiat Modares University

چکیده [English]

In spite of the significance of interdisciplinary studies throughout the world, the nature and trend of interdisciplinarity seems to be under-researched in Iranian linguistics. To address the issue, the authors of the present study attempted to investigate this trend quantitatively. The corpus of the study includes 1859 articles from 47 peer-reviewed journals. Taking the article titles, their keywords and sometimes their body into account, the articles were classified into 15 fields and/or 7 interdisciplinary areas. The number of inter-field or interdisciplinary articles, calculated as 1353 (73%), suggested that like other sciences in the world, Iranian linguistics is undergoing an interdisciplinarity process. 'Syntax' and 'Literature & Linguistics' were identified as the most frequent and the most influential fields subject to interdisciplinarity respectively. The intersection of the fields and interdisciplinaries indicates that the interaction between the field 'discourse analysis' and the interdisciplinary 'Literature & Linguistics' is the highest in the corpus. The affiliation of the articles' authors showed that they are from 127 universities and/or educational and research-based institutions. The share of universities is completely unbalanced, as the faculty members and students of 10 universities have contributed 72 percent of the corpus articles. With respect to the time variable, it is confirmed that the degree of interdisciplinarity has grown significantly within past 25 years. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • field
  • inter-field
  • Discipline
  • Interdisciplinary
  • linguistics articles

فایل پی دی اف را دریافت کنید.

آیت‌اللهی، حمیدرضا (1394). «عوامل فکری گسترش میان‌رشته‌گی». چکیدۀ مقالات اولین همایش بین‌المللی ضرورت گفتگو در علوم انسانی: مطالعات میان‌رشته‌ای. تهران: دانشگاه خوارزمی، 14-13.
احمدی‌پور، طاهره (1390). «به سوی چارچوب سیاست زبانی ملی»، زبان‌شناخت. دورۀ 2، ش3، 16-1.
اسدیِ امجد، فاضل و محمدرضا روحانی‌منش (1393). «مقاومت و براندازی گفتمان ادبی غالب در شعر نیمایوشیج و والت ویتمن»، مطالعات زبان و ترجمه. س47، ش2، 44-23.
اصغری، فیروزه و بهمن زندی (1392). «عصب‌شناسی زبان؛ حوزۀ مطالعاتی بین‌رشته‌ای در زبان‌شناسی». فصل‌نامۀ مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی. دورۀ 5، ش3، 99-77.
باطنی، محمدرضا (1374). «رابطۀ زبان و تفکر»، فصل‌نامۀ زبان و ادبیات فارسی. شماره6، 66-43.
پیشگاه‌زاده، احمد (1388). «محاورۀ اینترنتی و تأثیر آن در فرهنگ عمومی». فصل‌نامۀ فرهنگ ارتباطات (نامه پژوهش فرهنگی سابق). س10، دورۀ 3، ش7، 46-11.
پیش‌قدم، رضا، محمدرضا هاشمی و شهرزاد حسامی‌ارانی (1390). «تفکر انتقادی و ترجمه: بررسی ارتباط میان مهارت تفکر انتقادی و توانایی در ترجمه». مطالعات زبان و ترجمه. ش44، 33-15.
حجتی، سیدمحمدعلی، هومن محمد قربانیان، لطف‌الله نبوی و گلفام، ارسلان (1392). «هنجاری‌بودن معنی». منطق‌پژوهی. س4، ش1، 63-43.
داوری، حسین (1394). «زبان‌شناسی کاربردی انتقادی: رویکرد میان‌رشته‌ای سنجش‌نگر در نقد و ارزیابی شاخه‌ایِ زبان‌شناسی کاربردی». فصل‌نامۀ مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی. دورۀ 7، ش4، 151-129.
راسخ‌مهند، محمد و زانیار نقشبندی (1392). «تأثیر عوامل کلامی بر تبیین نوع الگوی حالت در گویش هورامی». جستارهای زبانی. دورۀ 4، ش 4، 109-87.
رحمتیان، روح‌الله، محمدحسین اطرشی و مرضیه مهرابی (1393). «بررسی نقش سن در فرایند یادگیری زبان خارجی با توجه به یادگیری تلفظ، دستور، واژگان و مهارت‌های زبانی». زبان‌پژوهی. س6، ش12، 56-41.
رحیمی، افشین، محرم اسلامی و بهرام وزیرنژاد (1394). «توزیع رسایی در خوشۀ دوهمخوانی مرز هجا در زبان فارسی». زبان‌پژوهی. س7، ش17، 27-7.
رحیمی جعفری، مجید و حمیدرضا شعیری (1389). «از ابرسوژه تا ناسوژه: جلوه‌های متناوب قدرت در نمایشنامۀ سیاها اثر ژان ژنه». نقد زبان و ادبیات خارجی (پژوهشنامۀ علوم انسانی). دورۀ 2، ش4، 17-1.
رضاقلی‌فامیان، علی (1393). «بررسی دو دهه همایش در زبان‌شناسی ایران؛ یک مطالعۀ علم‌سنجی». زبان‌شناخت. س5، ش1، 123-103.
روح‌پرور، رحیمه، محمود بی‌جن‌خان و سعید حسن‌زاده (1388). «مقایسۀ صوت‌شناختی همخوان‌های انفجاری در تولید گفتار کودکان با کاشت حلزون و کودکان شنوا». فصل‌نامۀ کودکان استثنایی. ش34، 308-297.
روشن، بلقیس و سپیده بهبودی (1388). «توصیف ویژگی‌های نحوی و واژگانی متون حقوق مدنی فارسی». زبان و زبان‌شناسی. دورۀ 5، ش9، 136-105.
زارعی، عیسی و نیره خدادادشهری (1394). «تحلیل محتوایی و استنادی مقالات دوماه‌نامۀ جستارهای زبانی (شماره 21-1) منتشرشده بین سال‌های 1389 تا 1393». جستارهای زبانی. دورۀ 6، ش4، 245-237.
زندی، بهمن (1393). «زبان‌شناسی تربیتی به‌مثابۀ حوزۀ پژوهشی میان‌رشته‌ای». فصل‌نامۀ مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی. دورۀ 6، ش4، 70-51.
ساسانی، فرهاد (1389). «تأثیر بافت متنی بر معنای متن». زبان‌پژوهی. دورۀ2، ش3، 124-109.
سبحانی‌راد، داود، علی مقیمی، علی غنایی چمن‌آبادی و پرویز معروضی (1392). «بررسی و مقایسۀ ویژگی‌های زبانی کودکان اوتیستیک». پژوهش‌های روان‌شناسی بالینی و مشاوره. دورۀ 3، ش1، 128-119.
صادقی، وحید (1389). «آواشناسی و واج‌شناسیِ همخوان‌های چاکنایی». پژوهش‌های زبان‌شناسی. س2، ش1، 62-49.
عامریان، محمد (1394). «نقش دانش میان‌رشته‌ایِ مدرس در افزایش تأثیر کلاس‌های زبان انگلیسی». چکیده مقالات اولین همایش بین‌المللی ضرورت گفتگو در علوم انسانی: مطالعات میان‌رشته‌ای. دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه خوارزمی. 110-109.
قبادی، حسینعلی، فردوس آقاگل‌زاده، و سیدعلی دسپ (1390). «تحلیل گفتمانی جزیرۀ سرگردانی و پیوند معنایی آن با دیگر رمان‌های سیمین دانشور». ادب‌پژوهی. ش15، 57-35.
کریمی، یادگار و حسن آزموده (1391). «حذف گروه فعلی در زبان فارسی: مسأله ساختاری». پژوهش‌های زبانی. دورۀ 3، ش2، 94-77.
مستقیمی، حسین (1393). «رادیو و کارویژه‌های عصر نو: نقطه‌گذاری فرهنگی، رایانش اجتماعی، باغبانی زبانی». فصل‌نامۀ مطالعات میان‌رشته‌ای در رسانه و فرهنگ. ش7، 106-85.
مؤمنی، نگار (1389). «فرایند واژه‌سازی در زبان مخفی فارسی». زبان و زبان‌شناسی. دورۀ 6، ش12، 86-61.
 
Carayol, N. & T. U. Nguyen-Thi (2005). “Why do academic scientists engage in interdisciplinary research?”. Research Evaluation. Vol.4, No.1: 70-79.
Dressel, P., & D. Marcus (1982). Teaching and learning in college. San Francisco: Jossey-Bass.
King, A. R. & J. A. Brownell (1976). The curriculum and the disciplines of knowledge: A theory of communication practice. Huntingdon. NY: Robert E. Krieger Publishing Company.
Lattuca, R. L. (2001). Creating interdisciplinarity: Interdisciplinary research and teaching among college and university faculty. Vanderbilt University Press.
Moran, J. (2002). Interdisciplinarity. London: Routledge.
National Academics- Committee on Science, Engineering, and Public Policy (COSEPUP) Committee on Facilitating Interdisciplinary Research (2005). Facilitating Interdisciplinary Research. WashingtonDC: National Academies Press.
Porter, A. L. & I. Rafols (2009). “Is science becoming more interdisciplinary? Measuring and mapping six research fields over time”. Scientometrics, Vol. 81, No.3:.719-745.
Silva, F. N. et al. (2013). “Quantifying the interdisciplinary of scientific journals and fields”. Journal of Informatics. Vol7, Issue 2: 469-477.
Turner, S. (2000) “What are disciplines? And how is interdisciplinarity different?”. In. P. Weingart & N. Stehr (eds.), Practicing interdisciplinarity. University of Toronto Press: 46-65.
Wagner, C. S.et al. (2011). “Approaches to understanding and measuring interdisciplinary scientific research (IDR): A review of the literature”. Journal of Informatics, 165: 14-26.
Whitley, R. (1976). “Umbrella and polytheistic scientific and their elites”. Social Studies of Science, 6 (3-4): 471-497.
زبان و زبان‌شناسی
دوره 13، شماره 25 - شماره پیاپی 25
خرداد 1396
صفحه 27-50