زبان و زبان‌شناسی

بررسی ساخت اطلاعی جمله در داستان بوف‌کور

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه تربیت‌مدرس

چکیده

در این مقاله ساخت اطلاعی همچون واقعیتی موجود در زبان در کنارِ ساخت‌‌های نحوی، معنایی و آوایی معرفی گردیده و قسمت‌‌های مختلف آن در زبان فارسی مورد مطالعه قرار گرفته است. پیکرۀ داده‌‌های زبانی این تحقیق را متن کتاب بوف‌کور صادق هدایت تشکیل می‌دهد و ساخت اطلاعی جملات آن به عنوان شاهد، توصیف و تحلیل شد‌ه اند.
تفکیک اطلاع کهنه و نو در جملات بر اساس قواعد معینی انجام می‌گیرد. در این مختصر ضمن طرح و جمع‌بندی این قواعد، نشان داده می‌شود که واحد‌های اطلاعی موجود در جملاتِ کتاب بوف‌کور را می‌توان با این قواعد مقوله‌بندی و توصیف و تحلیل نمود. با مثال نشان داده شده است که زبان فارسی برای مشخص کردن اطلاع نو (تأکید) درجمله ازابزار‌های آوایی، واژگانی و نحوی استفاده می‌کند و این امر از ویژگی‌‌های زبا ن فارسی است. تحقیق حاضر نشان می‌دهد که نه فقط ساخت اطلاعی جمله‌‌ها در پیکرۀ متون داستانی فارسی قابل توصیف و تحلیل است، بلکه داده‌‌های موجود در متن بوف‌کور، انواع ابزار‌های این ساخت را در خود دارد و مؤید این فرضیه است که سخن‌گویان هر زبان از ساخت اطلاعی زبان خویش به طور ناخودآگاه، آگاهی دارند. توجه به ساخت اطلاعی می‌تواند در شناخت، درک و تفسیر هر چه بهتر متن از جمله آثار داستانی، بسیار مفید و کارگشا باشد. چگونگی توزیع اطلاعات در سطح جمله و متن می‌تواند از شاخص‌‌های نوین در سبک‌شناسی انواع ادبی مطرح گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Study of Information Structure in Buf-e Kur

نویسندگان [English]

  • Ferdows Aghagolzadeh
  • Seyyed Hossein Razavian

چکیده [English]

The paper introduces information structure and its different parts in the Persian language. The data, collected from "Buf – e – kur" (The Blind owl) written by Sadegh Hedayat, comprise of sentences of the book, which are analyzed in terms of old and new information.
Presenting a good number of evidences, it is argued that the information focus in Persian is determined by prosodic, morphological and syntactic features. The study shows that not only the information structure of the sentences in could be described and analyzed, but also native speakers are unconsciously aware of the information structure of their own language

به فایل پی دی اف مراجعه شود

آقاگل‌زاده، فردوس (1385). تحلیل گفتمان انتقادی. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
خزاعی‌فر، امید (1383). «تکیۀ جمله در جملۀ سادۀ فارسی». نامۀ فرهنگستان. دوره ششم، ش 4، 47-30.
راسخ‌مهند، محمد (1382).  قلب نحوی در زبان فارسی. پایان‌نامۀ دورة دکتری زبان‌شناسی. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
ـــــــــــــــــــ (1383الف). «جایگاه مفعول مستقیم در فارسی». نامۀ فرهنگستان. دورۀ ششم، ش 4، 65- 56.
ـــــــــــــــــــ (1383ب). «رفتار کلامی قلب نحوی در فارسی». پژوهش‌های زبان‌شناسی‌ایرانی 2 (جشن نامۀ دکتر یدالله ثمره). به همت امید طبیب‌زاده و محمد راسخ‌مهند، انتشارات دانشگاه بوعلی سینا، 116 - 65.
ـــــــــــــــــــ (1383ج(.«بررسی تعامل نحو و واج‌شناسی درساخت اطلاعی فارسی». مجموعۀ مقاله‌های ششمین کنفرانس زبان‌شناسی. به کوشش ابراهیم کاظمی، 166-143.
ـــــــــــــــــــ (1384الف). «بررسی انواع تأکید در زبان فارسی». زبان و زبان‌شناسی. س1، ش1، 19- 5.
ـــــــــــــــــــ (1384ب). «ساخت اطلاعی و جملات نشان‌دار فارسی». زبان و رسانه با گرایش به زبان فارسی و رادیو: مجموعه مقالات زبان و رسانه. به کوشش محمد پروری، تهران: طرح آینده، 261 – 245.
لطفی‌پور ساعدی، کاظم (1371). «درآمدی به سخن کاوی». مجلة زبان‌شناسی. س 9، ش 1، 39- 9.
مشکوﺓ‌الدینی، مهدی (1381). سیر زبان‌شناسی. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
هدایت، صادق (1354). بوف کور. انتشارات جاویدان.
Brown, G. & Yule, G. (1989). Discourse Analysis.Cambridge: C.U.P.
Halliday, M.A.K. (1986). An Introduction to Functional Grammar.London: Edward Arnold.
_____________ (2002a). Linguistic Studies of Text and Discourse.London: Continuum.
_____________ (2002b). On Grammar.London, Continuum.
Lambrecht, K. (1994). Information Structure and Sentence Form. Cambridge: C.U.P.
Vallduvi, E. (1990). The Information Component. PhD. Dissertation,University ofPennsylvania.
Verschueren, J. (1999). Understanding Pragmatics.London: Edward Arnold.
 
 
زبان و زبان‌شناسی
دوره 3، شماره 6 - شماره پیاپی 6
آذر 1386
صفحه 1-13