نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

• گلناز مدرسی قوامی

دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

کهنمویی‌پور (2003) در بحث تکیۀ فعل در زبان فارسی و در چارچوب واج‌شناسی نوایی سلکرک (1980، 1981، 1984 و 1986) و نسپور و فوگل (1982 و 1986) بسیاری از صورت‌های فعلی را با درنظرگرفتن الگوی تکیه «گروه واجی» دانسته است. از نظر او، تکیه در گروه‌های واجی به نخستین واژۀ واجی در آن گروه اختصاص می‌یابد. بر این اساس، نه تنها «خریده» در «خریده باشم» و «نگاه» در «نگاه کرد»، بلکه پیشوندهای تصریفی فعل شامل /mi-/، /be-/ و /na-/ نخستین واژۀ واجی در گروه واجی هستند و تکیه می‌پذیرند. همچنین، در تحلیل کهنمویی‌پور شناسه‌های فعلی و واژه‌بست‌ها نیز علی‌رغم تکیه‌ناپذیری و صرفاً برای رعایت فرضیۀ لایۀ اکید در واج‌شناسی نوایی واژۀ واجی قلمداد شده‌اند. در مقابل، رحمانی (2019) ملاک تکیه را برای واژۀ واجی دانستن یک تکواژ کافی نمی‌داند؛ از نظر او وندهای تصریفی فعل و واژه‌بست‌ها به لحاظ نوایی عناصری ناقص‌اند و ویژگی‌های واژۀ واجی را ندارند. رحمانی استدلال می‌کند که قواعد تخصیص تکیه در فارسی متأثر از ساخت صرفی ـ نحوی‌اند و تکیه نه به واژۀ واجی بلکه به واژۀ صرفی تعلق می‌گیرد. در مقالۀ حاضر، همراستا با رحمانی (2019) و با تأکید بر مفهوم واژۀ کمینه نشان می‌دهیم که تکواژهای مورد بحث در زبان فارسی ویژگی‌های واژۀ واجی را ندارند. در عین حال تلاش شده است تا در رویکردهای نوایی متأخرتر، همانند کهنمویی‌پور (2003) نشان دهیم که الگوی تکیۀ فعل در زبان فارسی در قالب الگوی برجستگی در گروه واجی قابل تحلیل است، بدون اینکه لازم باشد به واژۀ واجی بودن تکواژهای مورد بحث متوسل شویم.

کلیدواژه‌ها

• تکیۀ فعل در زبان فارسی
• واژۀ واجی در زبان فارسی
• واج‌شناسی نوایی

عنوان مقاله [English]

Persian Verb Stress in Prosodic Phonology

چکیده [English]

In his analysis of verb stress in Persian within the framework of prosodic phonology of Selkirk (1980, 1981, 1984, and 1986) and Nespor and Vogel (1982 and 1986) Kahnemuyipour (2003) has considered many verb forms to constitute phonological phrases. In his analysis, stress is assigned to the first phonological word in such phrases and thus, not only ‘xaride’ in ‘xaride baʃam’ and ‘neɡɑh’ in ‘neɡɑh card’, but also the inflectional verbal prefixes including /mi-/, /be-/, and /na-/ are considered to constitute phonological words and take stress. Also, in Kahnemuyipour’s analysis, verbal agreement suffixes and clitics are considered to form prosodic words to observe the Strict Layer Hypothesis despite the fact that they are not stressed. On the other hand, Rahmani (2019) objects to defining prosodic words solely based on accent location. To him, verbal inflectional affixes as well as clitics are prosodically deficient elements and do not show the properties of phonological words. Rahmani argues that stress assignment rules in Persian are sensitive to morpho-syntactic structure and that stress is assigned to morphological words rather than phonological words. In the present paper in line with Rahmani (2019) and emphasizing the concept of minimal word, we show that the inflectional verbal affixes and clitics are not phonological words in this language. At the same time, using more recent approaches in prosodic phonology, in line with Kahnemuyipour (2003) we will show that verb stress in Persian shows the properties of phonological phrases without needing to resort to considering the morphemes in question as phonological words.

کلیدواژه‌ها [English]

• Persian Verb Stress
• Phonological Word in Persian
• Prosodic Phonology