the Etymology of Hamlets in Birjand District: case study: Khan and Mah

Document Type : .

Authors

1 Islamic Azad University, Birjand

2 Islamic Azad University, Tehran Markaz.

Abstract

Toponymy is one of the branches of historical linguistics, which is more than 200 years old; It is usually associated with the studies of orientalists and archaeologists, and over time this science has evolved and found a scientific structure. Birjand city in South Khorasan is one of the regions of the country that due to its distance from population centers and main transportation routes, unlike the northern regions of Khorasan, has been less attacked by nomadic tribes. Hence, the habitats of this region have undergone less transformation. Hence, in a significant number of dialects, they have preserved the morphological structure of the Pahlavi language. The purpose of this study is to study the semantics of the words "Khan" and "Moon" and their derivatives in the dialects of Birjand city. The research method is descriptive-analytical and the research tool is library and field study. This study concludes that the Pahlavi word "Khan", which is used in Kurdish as "Kani" and in Taleshi "Khoni" means spring, in South Khorasan means artificial spring, well or aqueduct; What is its Persian equivalent after Islam? Also, the word moon in the Pahlavi language means ten, which is seen with other derivatives in the pronouns of Birjand function

Keywords


آرلاتو، آنتونی (۱۳۸۴). درآمدی بر زبان‏شناسی تاریخی. ترجمهٔ یحیی مدرسی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.#آموزگار، ژاله و احمد تفضلی (۱۳۷۵). زبان پهلوی: ادبیات و دستور آن. تهران: معین.#آهنگر، عباسعلی و ابراهیم مرادی (1395). «بررسی معنایی پسوند-ه در زبان فارسی». زبان‏شناسی و گویش‏های خراسان. دانشگاه فردوسی مشهد، س8، ش15، 1-26.#آیتی، حاج شیخ محمدحسین (1371). بهارستان در تاریخ و تراجم رجال قائنات و قهستان، مشهد: دانشگاه فردوسی.#ابن حوقل النصیبی، ابی‏القاسم (1345). صورة الارض، بیروت: منشورات دارالمکتبة الحیاة.#ابن خردادبه (1370). المسالک و الممالک. ترجمه حسین قره چانلو از روی متن تصحیح شده دخویه، ناشر: مترجم.#ابوالقاسمی، محسن (۱۳۷۴). ریشه‏شناسی. تهران: ققنوس.#احدیان، محمدمهدی (1388). «بررسی ریشه‏شناختی دو جای‏نام در استان همدان (نهاوند و آدراپانا)». پژوهش زبان و ادبیات فارسی. س7، ش15، 159-174.#افشار سیستانی، ایرج (13۹۲). فرهنگ شهرها و استان‏های ایران. تهران: سازمان اوقاف و امور خیریه.#افشار سیستانی، ایرج (1382). پژوهشی در نام شهرهای ایران. تهران: روزنه.#انجو شیرازی، میرجمال‏الدین حسین (۱۳۵۱). فرهنگ جهانگیری. به‏اهتمام رحیم عفیفی، دانشگاه فردوسی مشهد.#ایزدی، علیرضا (1395). زبان و گویش جاجرم. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.#ایوانف، ولادیمیر الکسیویچ (1392). فارسی در گویش بیرجند. تهران: هیرمند.#باستانی‏راد، حسن و دل‏آرا حسن‏مردوخی (1392). «گونه‏شناسی جای‏نام‏ها در جغرافیای تاریخی ایران». پژوهش‏های تاریخی ایران و اسلام. دانشگاه سیستان و بلوچستان، س7، ش12، 21-50.#برآبادی، سیداحمد و غلامحسین شعیبی (1384). مردم شناسی روستای ماخونیک. تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی.#برهان، محمدحسین بن خلف (۱۳۷۶). برهان قاطع. به‏اهتمام محمد معین، تهران: امیرکبیر.#بهرامی، احسان (۱۳۶۹). فرهنگ واژه‏های اوستا. ج1، تهران: بنیاد نیشابور.#بهنیا، عبدالکریم (۱۳۶۷). قنات‏سازی و قنات‏داری. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.#پورداود، ابراهیم (1390). هرمزدنامه. تهران: دنیای کتاب.#ترقی‏اوغاز، حسنعلی (1381). «نقد کتاب مبانی توپونیمی و نگاهی به توپونیمی‏های ایران». مجلۀ زبان‏شناسی. س17، ش2، 137-145.#جیهانی، ابوالقاسم بن احمد (1374). اشکال العالم. ترجمه علی بن عبدالسلام کاتب، به‏کوشش فیروزه منصوری، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.#حافظ ابرو (شهاب‏الدین عبدالله خوافی) (1370). جغرافیای تاریخی خراسان در تاریخ حافظ ابرو. تصحیح و تعلیق غلامرضا ورهرام، تهران: انتشارات مؤسسهٔ اطلاعات.#حیدری، احمد (1391). گزارش مقدماتی بررسی باستان‏شناسی شهرستان بیرجند. بایگانی میراث فرهنگی (منتشرنشده).#حیدری، احمد (۱۳۹۳). «یادداشتی از گزارش بررسی و شناسایی آثار و مکان‏های فرهنگی بخش مرکزی شهرستان بیرجند». گزارش مقدماتی بررسی باستان‏شناسی بیرجند (مجموعهٔ مقالات برگزیده همایش ملی باستان‏شناسی ایران؛ دستاوردها، فرصت‏ها، آسیب‏ها) بیرجند: چهار درخت، 105-۱۲۳.#خالقی مطلق، جلال (۱۳۵۶). اساس اشتقاق فارسی. ج ۱، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.#خانیکوف، نیکولای ولادیمیروویچ (1375). سفرنامه خانیکوف. ترجمهٔ اقدس یغمائی، مشهد: مؤسسهٔ چاپ و انتشارات آستان قدس#دادگی، فرنبغ (۱۳۹۵). بندهش. ترجمهٔ مهرداد بهار، تهران: توس.#دهخدا، علی‏اکبر (۱۳۷۷). لغت‌نامه. تهران: دانشگاه تهران.#راشد محصل، محمدتقی (۱۳۶۹). «زبان‏شناسی عملی، بررسی گویش قائن». فرهنگ، ش۶، 299-۳۰۸.#راشد محصل، محمدتقی (۱۳۷۷). «گویش بیرجند». جهان کتاب. ش۶۷ و ۶۸، 1-۲۰.#رضایتی کیشه خاله، محرم و شهناز ملیحی‏لمر (1395). «بررسی جای‏نام‏های بخش اسالمِ شهرستان تالش». زبان‏شناسی تطبیقی. س6، ش11، 97-114.#رضایی، جمال (1377). بررسی گویش بیرجند: واج‏شناسی، دستور. تهران: هیرمند.#رفاهی علمداری، فیروز (1380). مبانی توپونیمی و نگاهی به توپونیمی‏های ایران، تهران: سازمان نقشه‏برداری کشور.#رفاهی علمداری، فیروز (۱۳۸۴). هیدرونیم‏های ایران (پژوهشی در آب‏نام‏های ایران). تهران: سازمان نقشه‏برداری کشور.#زندی، بهمن (۱۳۹۷). «مقدمه». مجموعه مقالات نخستین همایش ملی مطالعات نام شناسی ایران. به‏کوشش بهمن زندی و فاطمه عظیمی فرد، تهران: نشر نویسه پارسی، 9-۱۲.#سجادی، سیدمهدی (۱۳۹۷). «جای‏نام‏شناسی در کردستان و فرضیه ادموندز-مکنزی». مجموعه مقالات نخستین همایش ملی مطالعات نام شناسی ایران. به‏کوشش بهمن زندی و فاطمه عظیمی فرد، تهران: نشر نویسه پارسی، 53-۷۴.#سرپرسی سایکس، مولزورث (1371). سفرنامه ژنرال سرپرسی سایکس یا ده هزار مایل در ایران. ترجمهٔ حسین سعادت نوری، تهران: دنیای کتاب.#شارق، سونیا (1385). بررسی تاریخی، زبان‏شناختی نام شهرها و مکان‏های کهن استان فارس. پایان‏نامۀ کارشناسی ارشد در رشته فرهنگ و زبان‏های باستانی، همدان: دانشگاه بوعلی سینا.#شواتس، پاول (1372). جغرافیای تاریخی فارس. ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.#صفی‏زاده، صدیق (1350). واژه‏های همانند در پهلوی و کردی. بی‏جا.#طالبی دستنایی، مهناز، فریبا قطره و حمیده پشتوان (۱۳۹۷). «جای‏نام‏شناسی زیست محیطی: یک الگوی نوین رده‏شناختی». مجموعه مقالات نخستین همایش ملی مطالعات نام‏شناسی ایران. به‏کوشش بهمن زندی و فاطمه عظیمی فرد، تهران: نشر نویسه پارسی، 93-۱۱۲.#طاهری اردلی، مرتضی (1392). «ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﺨﺘﻴﺎری: واج شناسی، متن، واژه‌نامه». زبان و زبان‏شناسی. س9، ش18، 161-168.#عبدی، عطاءالله، فریده لطفی، یدالله کریمی‏پور و مرتضی تهامی (1396). «بررسی نسبت میان هویت زبانی و جای‏نام، نمونه موردی: کوه‏های خلخال». فصل‏نامهٔ تحقیقات جغرافیایی. س32، ش1، پیاپی124، 94-109.#کسروی، احمد (1385). زبانِ آذری یا زبانِ باستانِ آذربایگان و نام‏های شهرها و دیه‏های ایران. تهران: هزارکرمان.#کلباسی، ایران (1391). ساخت اشتقاقی واژه در فارسی امروز. تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.#کلباسی، ایران (1388). فرهنگ توصیفی گونه‏های زبانی ایران. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.#گابریل، آلفونس (1395). عبور از صحاری ایران. ترجمهٔ فرامرز نجد سمیعی. تهران: به‏نشر.#لباف خانیکی، رجب‎علی (1373). «تاملی در نام بیرجند»، پاژ. ش15، 9-12.#محمودی بختیاری، علی‏قلی (1349). «خانی و خوانسار». هنر و مردم. ش۹۴، ۴6-۴8.#مددی، ظهراب (1375). واژه‌نامۀ زبان بختیاری. اهواز: آیات.#مردوخی روحانی، ماجد (1386). فرهنگ کردی-فارسی. سنندج: دانشگاه کردستان.#مشکوة‏الدینی، مهدی (1379). توصیف و آموزش زبان فارسی. مشهد: دانشگاه فردوسی.#معین، محمد (۱۳۸۶). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.#مک‏گرگور، سی.ام. (1366). شرح سفری به ایالت خراسان. ج1، ترجمه مجید مهدی‏زاده، مشهد: انتشارات آستان قدس.#ناتل خانلری، پرویز (۱۳۷۴). تاریخ زبان فارسی. ج1و3، تهران: سیمرغ.#نجفیان، آرزو (1391). زبان و گویش‏های خراسان. تهران: نشر کتاب مرجع.#نوبان، مهرالزمان (1376). نام مکان‏های جغرافیایی در بستر زمان. تهران: انتشارات ما.#نورزاد، علی (1394). گویش‏های ایرانی (سیوندی، یزدی و سویی). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.#هوبشمان، هاینریش (۱۳۸۶). تحول آوایی زبان فارسی (از هندواروپایی تا فارسی نو). ترجمهٔ بهزاد معینی سام، تهران: امیرکبیر.#هه‏ژار (1369). فرهنگ ـ کردی فارسی. تهران: سروش.#یاقوت حموی (1383). برگزیدهٔ مشترک یاقوت حموی. به‏کوشش محمد پروین گنابادی، تهران: امیرکبیر.#Assadorian, A. (2017). "On the Systematic Classification of Iranian Toponyms". American Journal of Linguistics. 5(3): 51-56.#Bartholomae, C.(1961). Altiranisches Wörterbuch. Strassburg.#Bartol’d,V. (1968). Sochineniya. vols.V, Moscow.#Crystal, D. (2003). A Dictionary of Linguistics and Phonetics. Oxford: Blackwell Publishing.#Desset, F. (2017). "Here ends the history of Elam:Toponomy, linguistics and cultural identity in Susa and south-western Iran, ca. 2400-1800 BC1". Studia Mesopotamica. Jahrbuch für altorientalische Geschichte und Kultur, Band 4, Herausgegeben von Manfried Dietrich Thomas Karmmerer, 1-32.#Gharib, B. (1995). Sogdian Dictionary. Tehran: Farhangan Publication.#Gurgenidze, N. (2014). "Les caractéristiques sémantico - structurelles des oïkonymes en français et en géorgien". e- Scripta Romanica. issue no.1, 39-43.#Kent, R. G. (1953). Old Persian;Grammar, Texts, Lexicon. Vol.33, New Haven: American Oriental Series.#Mackenzie, D. N. (1971). A Concise Pahlavi Dictionary. London: Oxford University Press.#Mencken, H. L. (1967)."The American Language: An Inquiry into the Development of English in the United States". new York: Alferd A. Knopf.#Minorsky, V. (1957). "Mongol Place-Names in Mukri Kurdistan (Mongolica 4)". BSOAS. London: University of London. Vol 19, I, 58-81.#Nyberg, H. S. (2003). Amanual of Pahlavi. vol.II, (Eiesbaden 1974) Tehran: Asatir.#Rudnyckyj , J. B. (1958). “Classification of Canadian place-names”. Studies in Onomastics, II Toponymy. Onomastica. 15, Winnipeg: Ukrainian Free Academy of Sciences, 7–11.Winnipeg: Ukrainian Free Academy of Sciences.#Tent, J., & D. Blair (2011). "Motivations for Naming: The Development of a Toponymic Typology for Australian Place names". Names. Vol.59, No.2, 67-89.#Urazmetova, A. V., & J. K. Shamsutdinova (2017). "Principles of place names classifications". XLinguae. Volume 10, Issue 4, 26-33.###