انجمن زبان شناسی ایران
زبان و زبانشناسی
23223847
11
21
2015
05
22
بررسی ارتباط گواهنمایی زبانی با شخصیتپردازی در فیلمنامه: با استناد به فیلمنامه جدایی نادر از سیمین
1
23
FA
آرزو
امیدواری
دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یاسوج
omidvaria@gmail.com
ارسلان
گلفام
دانشگاه تربیت مدرس
golfamarsalan@gmail.com
گواهنمایی که در مطالعات جدید دو کارکرد اصلی معرفی منبع خبر و تأثیر گوینده بر مخاطب را در تحلیلهای زبانی دربرمیگیرد، در تعریف اولیه تنها مشتمل بر رمزگذاری ساختارهای زبانی برای معرفی منبع خبر است (آیخنوالد، 2004: 3). با اینکه زبان فارسی دارای گواهنمایی دستوری نیست اما همچون بسیاری از زبانهای دنیا مفهوم گواهنمایی را بهواسطۀ ساختارهای دیگر زبانی بروز میدهد. ازاینرو میتوان آن را از عوامل متنی و گفتمانی مهم درنظر گرفت. هدف این پژوهش بررسی و تحلیل ساختارهای گواهنمای فیلم فارسی است. در این راستا الگوهای گواه نمایی 56 بخش گفتاری از فیلم نامه با الگوهای ساختاری گواه نما در زبان فارسی مقایسه گردیدو نتایج پژوهش حاکی از این است که در گفتمان فیلم، انواع گواهنمای مستقیم (دیداری) و غیرمستقیم (استنباطی، استدلالی، حدس و گمان و گزارش) در قالب ساختارهای متنوع زبانی مانند ویژگیهای فعل، واژهها، نشانگرها، عبارات اضافی و ساختارهای وجهنما بروز مییابد. بررسی کمی و کیفی گواهنماهای زبانی فیلمنامه، اطلاعات مهمی در مورد شخصیت بازیگران به مخاطبان منتقل میکند. در نتیجه بررسی گواهنماهای زبانی در نقد انواع فیلمنامهها میتواند در بازیابی بهینۀ هدف فیلم و انگیزۀ فیلمنامهنویس در شخصیتپردازی بازیگران، سهم بسزایی داشته باشد
گواهنمایی,فیلم,شخصیتپردازی,جدایی نادر از سیمین
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1970.html
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1970_bff63a3af186f993f9ec9ea369c9b715.pdf
انجمن زبان شناسی ایران
زبان و زبانشناسی
23223847
11
21
2015
05
22
بررسی تطبیقی زبان تبلیغات در بیلبوردهای تهران و لندن از منظر ارزشهای فرهنگی
25
52
FA
فروغ
کاظمی
گروه زبانشناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی
for.kazemi.ling@gmail.com
مریم
ارمغانی
دانشجوی کارشناسی ارشد زبانشناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی
mary_armaghani@hotmail.com
<span lang="AR-SA" dir="RTL">در جوامع امروزی تبلیغات همه جا را فراگرفتهاند. تبلیغکنندگان میکوشند برای ارتباط با مصرفکنندگان راهبردهایی را ایجاد کنند. در پژوهش پیشِ رو، بیلبوردهای تبلیغاتیِ تهران و لندن از منظر ارزشهای فرهنگی براساس طبقهبندی چنگ (1994) بررسی شدهاند. دادهها، صد بیلبورد فارسی و انگلیسی هستند که در زمستان 93-1392 بهشیوۀ میدانی گردآوری و بهروش تحلیلی بررسی شدهاند. این</span><span lang="FA" dir="RTL">بیلبوردها صرفاً از بعد زبانی مورد بررسی قرار گرفتهاند.</span><span lang="AR-SA" dir="RTL">یافتهها نشان میدهند که ارزشهای فرهنگی <em>مدرنیته</em> و <em>اقتصاد </em>در هردو زبان کاربرد چشمگیری داشتهاند و از این نظر دارای تشابهاند. اما ارزشهای <em>ادب، پاکیزگی، احترام به سالمندان، تکنولوژی و کار </em>صرفاً در بیلبوردهای تهران و ارزشهای فرهنگیِ <em>فراغت، خرد و مهرورزی</em> صرفاً در بیلبوردهای لندن کاربرد داشتهاند. افزون برآن ارزشهای فرهنگیِ <em>آسودگی و کیفیت</em> بیشترین تفاوت را به لحاظ بسامد وقوع در بیلبوردهای این دو شهر نشان میدهند. وجود تفاوت در انواع ارزشهای فرهنگی و میزان کاربرد آنها بازتاب تفاوتهای فرهنگی دو جامعۀ زبانی تهران و لندن است. آگهیهای بازرگانی، بهویژه بیلبوردهای تبلیغاتی، نقش بهسزایی در بازنمایی نکات فرهنگی موجود و ترویج و اشاعۀ نکات فرهنگی جدید دارند. یعنی هم ابزار خوانش فرهنگ و هم فرهنگساز هستند. لذا این مهم باید در تبلیغات مدنظر قرار گیرد و توجه بیشتری بدان معطوف شود.</span>
زبان تبلیغات,بیلبوردهای تهران,بیلبوردهای لندن,ارزشهای فرهنگی
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1978.html
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1978_8766aed7d5b1946e95b41b13e39b5ff3.pdf
انجمن زبان شناسی ایران
زبان و زبانشناسی
23223847
11
21
2015
05
22
سبکشناسیِ مقایسهای تمهیدات و لوایح براساسِ فرانقشِ متنی
53
68
FA
طاهره
ایشانی
پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
tahereh.ishany@gmail.com
نازنین
توتونچیان
کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
t.t_nazanin@yahoo.com
عینالقضات همدانی یکی از تأثیرگذارترین نویسندگان ادبیات فارسی در حوزۀ اندیشه و بیان بوده و از این رو، مانند هرنویسندۀ بزرگِ دیگر، بعضی از آثار به وی منسوب شده است. این پژوهش، بهروش تحلیلی- آماری، به بررسی سبکشناختی- مقایسهایِ مهمترین تألیفِ قاضی، یعنی تمهیدات، و یکی از آثارِ منتسب به وی، یعنی لوایح، اختصاص دارد و در پی یافتنِ صحتِ این انتساب است. مقالۀ حاضر، با رویکرد زبانشناسیِ نقشگرا در حوزۀ فرانقشِ متنی و با تکیه بر نشانداریِ آغازبخش، حدود 1500 بند از بیست صفحه­ی آغازین، میانی و پایانی ِهر یک از این دو کتاب را بررسی کرده است. علاوه بر این، سایر ویژگیهای این دو کتاب، که در ایجاد تشخّص و برجستگیِ کلام نقش دارند نیز بررسی شدهاند. طبق یافتههای پژوهش و با تکیه بر نشانداربودنِ آغازبخش در ساخت جملاتِ عینالقضات و بینشانبودنِ آن در جملاتِ کتاب لوایح و دیگر شواهدِ سبکی، به نظر نمی­رسد که این اثر از آثار عینالقضات باشد.
سبکشناسی,زبانشناسیِ نقشگرا,نشانداریِ آغازبخش,تمهیدات,لوایح
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1971.html
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1971_acd5478e55733f9ff5bb719426ce9153.pdf
انجمن زبان شناسی ایران
زبان و زبانشناسی
23223847
11
21
2015
05
22
بررسی شناختیِ طرحوارههای تصوری در کتابهای فارسیِ دورۀ ابتدایی
69
87
FA
زهرا
باباسالاری
دانشگاه پیام نور
babasalari.z@gmail.com
بهمن
زندی
دانشگاه پیام نور
zandi_12@yahoo.com
بلقیس
روشن
دانشگاه پیام نور
bl_rovshan@pnu.ac.ir
حسین
قاسمپورمقدم
سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی
هدف این پژوهش بررسی طرحوارههای تصوری در کتابهای درسیِ فارسیِ دورۀ ابتدایی در چارچوب زبانشناسیِ شناختی است. طرحوارههای تصوری یکی از مباحث اساسی رشتههایی چون فلسفه، روانشناسی و زبانشناسی است. بهزعم زبانشناسان شناختی، اهمیت طرحوارههای تصوری بهعنوان بخشی از سازوکارهای زبان و تفکر این است که آنها بهعنوان مفاهیم جسمیتیافتۀ ابتدایی و اولیه میتوانند، بهشکلی نظاممند، ساختار مفاهیم پیچیدهتر را فراهم آورند. این مهم باعث اجتنابناپذیرشدنِ مطالعه و بررسی آنها در بسیاری از زمینهها، از جمله آموزش بهطور عام و مواد آموزشی بهطور خاص، میشود که بهگونهای به زبان و اندیشه گره خوردهاند. ضرورت این مسأله موجب شد تا این پژوهش به بررسی طرحوارههای تصوریِ حجمی، حرکتی و قدرتیِ جانسون، بهعنوان طرحوارههای پایه در کتابهای درسیِ فارسیِ پایههای تحصیلیِ اول تا ششم، بهعنوان یکی از مواد آموزشی مهم، بپردازد. روش این پژوهش بهلحاظ هدف، کاربردی و از نوع کیفی، توصیفی و نیز استنباطی است. نتایج بررسیها نشان میدهد که هر سه طرحوارۀ پایه در تمامی کتابهای شش پایۀ تحصیلی کاربرد دارند که بیشترین میزان، ابتدا به طرحوارۀ حجمی (%5/58)، سپس به طرحوارۀ حرکتی (%5/25) و در نهایت به طرحوارۀ قدرتی (16%) اختصاص دارد و اینکه تفاوت بین فراوانی انواع طرحوارهها معنادار است. همچنین میزان جملاتِ بدونِ طرحواره (با %6/81) بیشتر از جملاتِ با طرحواره (با %4/18) است و اینکه تفاوتِ بین فراوانی این دو معنادار است. این تحقیق نشان می­دهد که استفاده از طرحوارۀ حجمیِ بیشتر در مراحل اولیه آموزش مورد استفاده قرار گیرد که کودک اطلاعات کمی در زمینۀ مفاهیم دارد و کمکم به تناسب سن، از آنها بهمیزان کمتری استفاده شود و میزان کاربرد دیگر طرحوارهها افزایش یابد.
زبانشناسیِ شناختی,معناشناسی شناختی,طرحوارههای تصوری,کتاب درسی,زبان فارسی
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1972.html
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1972_c4d692466c2c7dd47ae3e169cca470c3.pdf
انجمن زبان شناسی ایران
زبان و زبانشناسی
23223847
11
21
2015
05
22
بازنمایی شناختیِ مقولۀ گل در زبان فارسی برپایۀ نظریۀ پیشنمونه
89
115
FA
محمدحسن
ترابی
دانشجوی دکترای زبانشناسی همگانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
شهلا
رقیب دوست
دانشگاه علامه طباطبایی
neishabour@hotmail.com
پژوهش حاضر برپایۀ شیوۀ پژوهش روش (1975) و میتینگ لیو و همکاران به بررسی پیشنمونههای مقولۀ عینی گل برای دانشآموزان دختر و پسر ابتدایی (13-10 سال)، راهنمایی (15-13 سال) و دبیرستان (18-16 سال) و دانشجویان دختر و پسر رشتههای کشاورزی، روانشناسی و علوم پزشکی فارسیزبان پرداخته و تأثیر متغیرهای سن، جنسیت و پیشینۀ تحصیلی را بر شکلگیریِ این پیشنمونهها مورد مطالعه قرار داده است. برای گردآوری دادههای پژوهش، در دو مرحله، دو پرسشنامۀ مجزا در اختیار آزمودنیها قرار گرفت. در پرسشنامۀ اول از آنان خواسته شد تا هر نمونهای از اعضای مقولههای مورد نظر را که در ذهن دارند، بنویسند. در پرسشنامۀ دوم، که برپایۀ دادههای پرسشنامۀ اول تهیه شد، نیز از آنان خواسته شد تا به اعضای مقولههای مختلف از 1 تا 5 امتیاز بدهند. نتایج این پژوهش نشان داد که گلهای رز، محمدی و یاس به ترتیب پیشنمونههایی قوی برای مقولۀ گل در زبان فارسی بودند و همۀ پیشنمونههای دوازده گروه آزمودنی پژوهش حاضر را تشکیل میدادند. برپایۀ یافتههای این پژوهش، بهنظر میرسد عوامل محیطی تأثیر زیادی بر شکلگیری پیشنمونۀ مقولۀ گل در زبان فارسی دارند.
مقولهبندی,پیشنمونه,گل,سن,میزان تحصیلات,جنسیت
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1973.html
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1973_38b480c659ff1292d83450c0580eec85.pdf
انجمن زبان شناسی ایران
زبان و زبانشناسی
23223847
11
21
2015
05
22
طرحوارههای تداعیشدۀ تکواژ «کار» بهعنوان مقولهای چندمعنا: مطالعهای در صرفِ شناختی
117
132
FA
بهروز
محمودی بختیاری
دانشگاه تهران
mbakhtiari@ut.ac.ir
فائقه
شاهحسینی
دانشجوی دکتری زبانشناسی، دانشگاه پیام نور
<span lang="AR-SA" dir="RTL">در مقالۀ حاضر سعی بر آن است تا در چارچوب صرفِ شناختی، به ویژگیهای معناییِ تکواژ زایای «کار» بهعنوان مقولهای چندمعنا پرداخته شود و امکاناتِ طرحوارههای تصوری برای طبقهبندیِ صورتهایی که این تکواژ در آن بهکار میرود، معرفی شود. این تحقیق نشان میدهد که فارسیزبانها هنگام مواجهه با بسیاری از واژههای حاوی تکواژ «کار»، معنای استعاری آن را درک میکنند و طرحوارههای تصوری آن را در ذهن خود میسازند. به این منظور، نخست رویکرد شناختی در مطالعۀ صرف آورده شده است و سپس مفهوم استعاره و طرحوارههای تصوری از همین دیدگاه معرفی شدهاند. لازم به ذکر است در این مطالعه پیکرۀ زبانی از مجموعۀ دادگان زبان فارسی معیار، از جمله فرهنگ فارسی معین، فرهنگ فارسی عمید و فرهنگ فارسی عامیانۀ ابوالحسن نجفی و دادگان زبان فارسی به کوشش پژوهشگاه علوم انسانی و فرهنگ واژهیاب آنلاین فارسی و نیازمندیهای شغلی روزنامه، انتخاب شده است. سعی این مقاله بر آن است تا با بررسی همزمانی کارکردهای مختلفِ این تکواژ از منظر دیدگاه شناختی، طرحوارههای متداعی با آن معرفی شوند. در نهایت میتوان گفت، برای تبیین تکواژ «کار» میتوان آن را در حالت پسوند، تکواژ آزاد در واژۀ مرکب و به صورت استعاری در اصطلاحهای مختلف در نظر گرفت و در اکثر موارد، چندمعناییِ همزمانی دیده میشود.</span>
صرفِ شناختی,استعاره,طرحوارههای تصوری,تکواژ «کار»
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1974.html
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1974_bfc948b746686606a818ceaa35804dd3.pdf
انجمن زبان شناسی ایران
زبان و زبانشناسی
23223847
11
21
2015
05
22
بررسی ویژگیهای واکههای زبان فارسی در حالتهای واضح و وُکودشده و مقایسۀ مقدماتی آن با واکههای زبان انگلیسی
133
159
FA
مسعود
متصدی زرندی
دانشگاه علوم پزشکی تهران
motasaddi@yahoo.com
فرنوش
جاراللهی
دانشگاه علوم پزشکی تهران
jarollahi.f@iums.ac.ir
شهره
جلایی
دانشگاه علوم پزشکی تهران
jalaeish@tums.ac.ir
امیرهمایون
جعفری
دانشگاه علوم پزشکی تهران
زهرا
شیرژیان
دانشجوی دکتری مهندسی پژشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران
z.shirjiyan@gmail.com
نینا
حسینی کیونانی
کارشناس ارشد زبان شناسی همگانی، دانشگاه الزهرا
nina.hosseini@student.alzahra.ac.ir
سیده مهناز
احمدی
دکترای شنوایی شناسی، دانشگاه کالیفرنیای جنوبی
mahnazahmadi@gmail.com
امیرسالار
جعفرپیشه
دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی و دانشگاه علوم پزشکی تهران
jafarpisheh@gmail.com
<span lang="FA" dir="RTL">درک واکهها به واسطۀ انتقال اطلاعات طیفی و زمانی صورت میگیرد. وجود اطلاعات طیفی برای درک واکهها حائز اهمیت است، اما با تضعیف آن در سیگنالهای ساختگی (مانند گفتار وُکودشده)، وجود اطلاعات زمانی در پوش، هنوز میتواند سیگنال را قابل فهم گرداند. هدف این مطالعه تعیین ویژگیهای آکوستیکی واکههای واضح و وُکود شده در گویشوران فارسیزبان و مقایسۀ مقدماتی آن با واکههای گویشور انگلیسیزبان، برای نخستین بار بود. ده گویشور فارسی</span><span lang="FA"><span dir="RTL">زبان (5 زن و 5 مرد) و یک گویشور مرد انگلیسیزبان، واکههای سادۀ زبان خود را سه بار تولید کردند. سپس واکهها با استفاده از نرمافزار متلب (</span></span><span>MATLAB</span><span lang="FA" dir="RTL">) وُکود شدند. شکل موج، طیفنگاشت و نمودار</span><span> LPC </span><span lang="FA" dir="RTL">واکههای واضح و وُکودشده، توسط نرمافزار</span><span>Praat</span><span dir="RTL"> <span lang="FA">اندازهگیری و سپس مقایسه و تحلیل شد. براساس نتایج این تحقیق، در گویشوران فارسیزبان </span></span><span>F0</span><span dir="RTL"> <span lang="FA">و </span></span><span>F1</span><span lang="FA" dir="RTL"> فضای واکهای و دیرشِ واکههای واضح در زنان بیشتر از مردان بود،</span><span>F2 </span><span dir="RTL"> <span lang="FA">و</span></span><span> F3 </span><span lang="FA" dir="RTL">تفاوتی نداشت، ولی شدت کمتر بود. همینطور، فرکانس سازههای اول تا سومِ فارسی با انگلیسی تفاوت داشت. فضای واکهای فارسی از انگلیسی بزرگتر بود. دیرش واکههای انگلیسی از فارسی بیشتر، اما شدت آنها کمتر بود. در واکههای وُکودشدۀ هردو زبان، </span><span>F0</span><span dir="RTL"> <span lang="FA">و فرکانس سازهها قابل شناسایی نبوده است و نمودار</span></span><span> LPC </span><span lang="FA" dir="RTL">آنها برخلاف واکههای واضح، قلههای گردشده با دامنههای کمتر داشتند. دیرش واکههای وُکودشده با واضح تفاوتی نداشت، اما شدت آنها در فارسی کاهش و در انگلیسی افزایش یافت.</span><span lang="FA" dir="RTL">نتایج وُکودکردنِ واکههای زبانهای فارسی و انگلیسی نشانگر تفاوتهای طیفی واکههای وُکودشده نسبت به واکههای واضح بود</span>
واکه,ویژگیهای آکوستیکی,زبان فارسی,زبان انگلیسی,محرکهای وُکودشده
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1975.html
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1975_25e57fa08bb25979c3a84fd8b17f779a.pdf
انجمن زبان شناسی ایران
زبان و زبانشناسی
23223847
11
21
2015
05
22
فرهنگ ریشهشناختی فارسی، محمد حسندوست، 1393 تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دورۀ پنج جلدی
163
169
FA
محمدتقی
راشد محصل
پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
جلد نخست این مجموعه در سال 1383 زیر همین نام بهنظارت روانشاد دکتر سرکاراتی و با مقدمهای از ایشان از سوی فرهنگستان زبان و ادب فارسی انتشار یافته است؛ اما در مجموعۀ پنج جلدی کنونی ساختار جلد اول، شیوۀ کار و واژهها، تغییر اساسی یافته و مقدمهای در 165 صفحه، شامل تحولات تاریخی واجهای فارسی (پیوست یکم در 61 صفحه)، و سپس پیوست دوم و فهرست سوم شامل جدول تطبیقی واجهای زبان فرضی هندواروپایی و تحولات شایع آنها در زبان هندواروپاییِ مادر در قالب جدولهایی برای هریک از زبانها آمده است. سرواژهها و آگاهی ذیل آنها نیز بهنسبتِ جلد پیشین تغییر یافته است، بهگونهای که باید جلد نخستِ کنونی را تألیفی مستقل از جلد پیشین بهشمار آورد. <br />مؤلفِ مجموعه، دکتر محمد حسندوست، عضو هیأت علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی و دانشآموختۀ رشتۀ فرهنگ و زبانهای باستانی است و از تحولات تاریخی زبان فارسی و گویشهای آن شناختی علمی دارد.
فرهنگ ریشهشناختی فارسی,محمد حسندوست
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1976.html
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1976_9590840dc70f48ee6be43cc1e7823d45.pdf
انجمن زبان شناسی ایران
زبان و زبانشناسی
23223847
11
21
2015
05
22
ابوالحسن نجفی، مؤسسِ زبانشناسیِ ایرانی در حوزۀ وزن شعر فارسی
173
178
FA
امید
طبیبزاده
دانشگاه بوعلی سینا
امروزه وزنشناسی (metrics) یکی از مباحثِ عمدۀ واجشناسی محسوب میشود و تحقیقات بسیاری در این حوزه صورت میگیرد. زبانشناسان و نظریهپردازان بزرگی چون رومان یاکوبسون، تروبتسکوی، موریس هله، بروس هیز، کیپارسکی، نایجل فب و بسیاری دیگر مقالهها و آثار پژوهشی مهمی در این حوزه بهرشتۀ تحریر درآوردهاند، اما در گروههایِ زبانشناسی ایران معمولاً توجه چندانی به این رشته نمیشود. بحث توصیف وزن شعر در دانشگاههای ایران عمدتاً از موضوعاتِ گروههای ادبیات فارسی است که در آنجا نیز استادانِ وزن شعر فراتر از مطالب شمس قیس و خواجه نصیر نمیروند و نهایتاً چیزی جز مفهوم «هجا» به مباحث آنان نمیافزایند! در ایران نخستین جوانههای عروض علمی از بین زبانشناسان و از درون گروههای زبانشناسی سربرآورد که متأسفانه این جریان بهرغم فواید و پیشرفتهای بسیاری که داشت، بههردلیل، ادامه نیافت و پس از کمتر از یک دهه متوقف شد و در کمتر گروه زبانشناسی بدان پرداخته شد. نخستین بار در سالهای آغازین دهۀ پنجاه بود که ابوالحسن نجفی (1394-1306)، بهدعوتِ دکتر هرمز میلانیان، تدریس وزن شعر بهشیوۀ جدید را به دانشجویان رشتۀ زبانشناسی دانشگاه تهران آغاز کرد، و بهدنبال همان کلاسها بود که توانست مقالۀ بسیار مهم «اختیارات شاعری» (1352) را منتشر سازد (نجفی، 1390: 183-180)
ابوالحسن نجفی,وزن شعر فارسی,وزنشناسی
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1977.html
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1977_d5548cfb4270f26606373ce5e5ea28a9.pdf