انجمن زبان شناسی ایران
زبان و زبانشناسی
23223847
2
4
2006
11
22
تجزیه و تحلیل ساخت کلان حماسة رستم و اسفندیارِ شاهنامة فردوسی بر اساس قالبِ لباو و والتسکی
1
19
FA
محمدرضا
پهلواننژاد
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد
رضا
ایزدی
کارشناسارشد زبانشناسی
در این پژوهش به بررسیِ ساخت کلان یا چارچوب فکریِ حماسۀ رستم و اسفندیارِ شاهنامۀ فردوسی بر اساس الگوی لباو و والتسکی (1967) پرداخته شده است. روایت رستم و اسفندیار شامل ده روایت کوچکتر است که هر کدام از آنها بیانکنندۀ ضرورت وجود دیگری است. این روایت بر زیر بخشهای عمدۀ الگوی فوق که شامل مقدمه، روند و پایانبندی است، انطباق داده شده. در این داستان مقدمه از تعداد چهار روایت، روند از یک روایت که در داخل آن چهار روایت دیگر درونهسازی شدهاند و پایانبندی از دو روایت که هردوی آنها در واقع برای روایتهای به پادشاهی رسیدن بهمن و خونخواهیِ او از خاندان رستم فضاسازی میکنند و باعث یکپارچگیِ داستانهای متوالیِ شاهنامه میشوند، تشکیل شده است. اینگونه طرحبندی، از کلیت الگو پیروی میکند؛ ولی در موارد جزئیتر دارای تفاوتهایی است که عبارتنداز: الف: دارا بودن چکیده. ب: نحوه و محل ارزیابی. ج: عدم تطابق درس اخلاقیِ داستان با مشخصههای درس اخلاقیِ الگو. <br />در نهایت، کلیۀ بندهای موجود در داستان در خدمت دو نقش اصلیِ "ارجاعی" و "ارزیابی" هستند که لباو و والتسکی معرفی کردهاند.
ساخت کلان,چکیده,آشنایی,روند,گره,ارزشیابی,گرهگشایی,درساخلاقی,نقشارجاعی,نقشارزیابی
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1622.html
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1622_b6d1226c7d5464bd18e782e05141823a.pdf
انجمن زبان شناسی ایران
زبان و زبانشناسی
23223847
2
4
2006
11
22
ظرفیت در ساختهای اسنادی در زبان فارسی
21
38
FA
فریده
حقبین
عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا (س)
ساختهای اسنادی در زبان فارسی در زمرة ساختهای سه جزئی قرار دارد لیکن در این مقاله با استناد به شش دلیل، ساختهای اسنادی تکموضوعی قلمداد خواهند شد، ضمن اینکه استدلال میشود که مسند در این نوع جملات بهعنوان محمول، ایفاگر نقش است.
ظرفیت,ساختهای اسنادی,موضوع,محمول,قمر
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1623.html
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1623_904f0420c3279fe03f3a698908f334cb.pdf
انجمن زبان شناسی ایران
زبان و زبانشناسی
23223847
2
4
2006
11
22
محدودیتهای صرفی و نحوی در زایایی فرایند اشتقاق در زبان فارسی
39
56
FA
آزیتا
عباسی
دانشگاه تهران
میان زایایی ساختواژی و تعداد محدودیتهای حاکم بر عملکرد زایای فرایندهای ساختواژی رابطة معکوس وجود دارد؛ به این ترتیب که با افزایش تعداد این محدودیتها، زایایی ساختواژی کاهش مییابد. گروهی از محدودیتهای زایایی ساختواژی، ساختاری هستند که از آنجمله میتوان به محدودیتهای صرفی و نحوی اشاره کرد. محدودیتهای صرفی شامل طبقة صرفی پایه، ساخت صرفی پایه و وند موجود در آخرین لایة پایه و محدودیتهای نحوی شامل محدودیتهای چهارچوب زیرْمقولهای و ساخت موضوعی هستند.
زایایی ساختواژی,اشتقاق,محدودیتهای صرفی,محدودیتهای نحوی,چهارچوب زیرْمقولهای,ساخت موضوعی
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1624.html
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1624_9cd7beb664b6a413d1058652dacd8eea.pdf
انجمن زبان شناسی ایران
زبان و زبانشناسی
23223847
2
4
2006
11
22
نگاهی به ساخت مجهول در زبان فارسی با تکیه بر دیدگاه شناختی
57
76
FA
ارسلان
گلفام
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس
golfamarsalan@gmail.com
رویا
صدیقضیابری
دانشجوی دکتری دانشگاه تربیت مدرس
آزیتا
جعفری
دانشجوی دکتری دانشگاه تربیت مدرس
در زبانشناسی امروز سه دیدگاهِ بارز وجود دارد که هر یک از زاویهای خاص به مقولة زبان و پدیدههای مرتبط با آن مینگرند. این سه نگرش عبارتند از: <em>زبان</em><em></em><em>شناسی صورت</em><em></em><em>گرا</em>، <em>زبان</em><em></em><em>شناسی نقش</em><em></em><em>گرا</em> و <em>زبانشناسی شناختی</em>. زبانشناسی صورتگرا، زبان را همچون نظامی ساختْ بنیان و ریاضیگونه میپندارد؛ زبانشناسی نقشگرا زبان را نظامی برای ارتباط و زبانشناسی شناختی آن را نظامی شناختی میداند. بنیانگذاران این سه نگرش به ترتیب عبارتند از چامسکی (1957) و گیون (1979) و لانگاکر (1976).
در مقالة حاضر، نگارندگان در صدد هستند تا با معرفیِ مبانی نظری رویکرد شناختی و معرفی مفاهیم اساسی این رویکرد در تحلیل ساخت مجهول و مقایسة آن با مبانی نظری رویکرد زایشی (صورتگرا) در این مورد، تصویر واقعیتری از دیدگاه شناختی عرضه کنند و از این طریق به بررسی ساخت مجهول در زبان فارسی با تکیه بر دیدگاه شناختی بپردازند.
ساخت مجهول,زبانشناسیشناختی,انطباق ذهنی,چشمانداز,طرح صحنه,ضبطصحنه
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1625.html
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1625_7b136343f7cfe2a97c578c1181805b23.pdf
انجمن زبان شناسی ایران
زبان و زبانشناسی
23223847
2
4
2006
11
22
توصیف دستگاه واجی گویش دلواری
77
93
FA
عالیه
کرد زعفرانلو کامبوزیا
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس
akord@modares.ac.ir
شیرین
ممسنی
دانشجوی دکتری دانشگاه تربیت مدرس
دستگاه واجی گویش دلواری دارای 23 همخوان و 9 واکه (6 ساده و 3 مرکب) و آرایش واجی CV(C)(C) است. این گویش فاقد انسدادی ملازی واکدار /G/ است و این همخوان بهصورت /k/ ، /γ/ و /x/ در واژههای این گویش ظاهر میشود. در میان فرایندهای مهم واجی، میتوان این فرایندها را نام برد: الف ـ تضعیف: /b , v , f/ ← [w] ؛ /δ/ ←/d/ ؛ و /h/ ← /x/؛ ب ـ تقویت (بر روی واژههایی از ریشة زبان پهلوی): /b/ ← /w/ ؛ /p/ ← /f/ که در آغاز هجا رخ میدهد؛ ج. ـ درج /t/ پس از /š/ پایانی؛ د ـ تبدیل /r/ و /L/ ؛ هـ ـ حذف /h/ و /n/ پایانی؛ و ـ دگرگونی واکهای /u/ ← /i/ ، /u/ ← /ā/ ، /e/ ←/a/ ، /e/ ، /ā/ ← /a/ ؛ ز ـ تغییر هجاهای /āb/ ، /ab/ و /af/ به /ow/ در نتیجة دو فرایند تضعیف و همگونی؛ ح ـ تغییر ساختار هجاهای اسمهای مصغر و حذف برخی واجها
همگونی,تضعیف,تقویت,دگرگونی واکهای
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1626.html
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1626_399a7814c1bcda8f8a4fbaacbfe8db85.pdf
انجمن زبان شناسی ایران
زبان و زبانشناسی
23223847
2
4
2006
11
22
فرایند انضمام اسم: رویکرد نحوی یا صرفی (بر مبنای نمونهای از دادههای زبان فارسی)
95
110
FA
فائزه
ارکان
دانشجوی دکتری دانشگاه تهران
فرایند انضمام اسم، یکی از زایاترین شیوههای واژهسازی در زبانها، بهویژه در زبان فارسی است. این فرایند بر مبنای انضمام (پیوند) یک هستة اسمی (عمدتاً موضوع درونی فعل) به هستة فعل واژگانی شکل میگیرد و برونداد آن یک فعل انضمامی عمدتاً لازم (و بعضاً متعدی) است که ساختار موضوعیاش در درون فعل مرکب ارضا شده است. این برونداد، خود میتواند پایهای برای اشتقاقهای دیگر باشد. معمولاً فرایند انضمام اسم را با دو رویکرد نحوی و یا صرفی تبیین میکنند. رویکرد نحوی، بر مبنای حرکت نحوی هستة اسمی به سمت فعل و سپس پیوند این دو با هم و تشکیل یک فعل مرکبِ انضمامی است. رویکرد صرفی بر این اساس است که دو ستاک اسم و فعل از واژگان انتخاب میشود که ترکیب آنها با یکدیگر، فعل مرکب انضمامی را بهدست میدهد که در حوزة واژگان و با استفاده از قاعدة واژهسازیِ ترکیب بهوجود آمده است. در این نوشتار، فرایند انضمام اسم با رویکرد صرفی توجیهپذیرتر است؛ به این دلیل که میزان زایایی و تعمیم این فرایند در واژهسازی بر طبق رویکرد صرفی افزایش مییابد.
انضمام اسم,رویکرد نحوی,رویکرد صرفی,تغییرات ظرفیت موضوعی,موضوع درونی
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1627.html
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1627_433e01ddd945234f0f8157f82c9f29d3.pdf
انجمن زبان شناسی ایران
زبان و زبانشناسی
23223847
2
4
2006
11
22
بررسی کارکردهای متنی و ارتباطی تبلیغات بازرگانی رادیویی
111
123
FA
فرزان
سجودی
استادیار دانشگاه هنر تهران
زهرا
نامور
دانشجوی دکتری دانشگاه پیام نور تهران مرکز
مقالة حاضر در مورد بررسی کارکرد نشانههای صوتی و ترفندهای گفتمانی در متون تبلیغات بازرگانی رادیویی است. هدف از این تحقیقِ توصیفی این بود که ببینیم برای انتقال معانی صریح و ضمنی این متون از چه فنون و امکانات شنیداری بهره برداری میشود.
نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل یازده نمونة تبلیغ رادیویی حاکی از آن است که در طراحیِ متونِ چند لایهایِ تبلیغات رادیویی، لایههای مختلفی که خاص این رسانه شنیداری است، یعنی لایههای گفتار، موسیقی و صداهای محیطی برای درک و نیز ترغیب شنونده به خرید کالاها یا استفاده از خدمات، بهکار گرفته میشوند و نیز ترفندهای گفتمانی و نقش ترغیبی زبان در این میان نقشی اساسی ایفا میکنند.
متن,گفتمان,رسانة شنیداری,تبلیغات بازرگانی,نقش ترغیبی تبلیغات
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1628.html
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1628_da49a3b91f37bb967efc92d678c0da64.pdf
انجمن زبان شناسی ایران
زبان و زبانشناسی
23223847
2
4
2006
11
22
بهسوی طراحی شبکة واژگانیِ صفاتِ زبان فارسی
125
136
FA
مصطفی
عاصی
دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
s_m_assi@ihcs.ac.ir
علی
رضاقلیفامیان
دانشجوی دکتری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
داریوش
آقاجانی
.
ظهور و گسترش ابزارهای الکترونیکی مربوط به گردآوری، ذخیرهسازی و پردازش دادههای زبانی و همچنین موفقیت چشمگیر شبکههای واژگانی، نگارندگان را بر آن داشت که به طراحی شبکة واژگانی صفات زبان فارسی اقدام کنند. مقالة حاضر ضمن بیان تاریخچه و مبانی کلی شبکة واژگانی، چگونگی شکلگیری شبکة حاضر را شرح میدهد. از آنجا که قصد طراحی شبکة واژگانی صفات فارسی را داریم، به طبقهبندی معنایی مقولة صفت میپردازیم. در این طبقهبندی 15 طبقة اصلی و بیش از 70 طبقة فرعی شناسایی شده است. برای استخراج صفات و تعیین حوزههای معنایی و نیز هممعناها، متقابلها و بسامد آنها از سه فرهنگ واژگانی و یک دادگان زبان فارسی استفاده شده است. شبکة واژگانی، نوعی پایگاه دادههاست و از اینرو ضمن آشنایی مقدماتی با مفاهیم بنیادی و روششناسی دادگان با فرآیند طراحی منطقی و فیزیکی شبکة واژگانی صفات فارسی آشنا میشویم.
شبکة واژگانی,صفت,هممعنایی,تقابل معنایی
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1629.html
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1629_8a81904d3866c02e6a7270bd42448d9b.pdf
انجمن زبان شناسی ایران
زبان و زبانشناسی
23223847
2
4
2006
11
22
گیلکی در ایرانیکا
137
147
FA
ایوب
رسایی
دانشآموختهی دکتری زبانشناسی همگانی از دانشگاه علامه طباطبایی
این مقاله واکاوی نوشتاری است دربارة گیلکی که در جلد دهم دانشنامة ایرانیکا[1] زیر مدخل «گیلان ـ زبانها»[2] آمده است.
در این مقاله سعی شده است ضمن بازخوانی، نقد و بررسی آنچه در ایرانیکا آمده است، برخی از ویژگیهای دستوری گیلکی ـ آنگونه که شایسته است ـ توصیف شود.
برآمد این واکاوی نشان میدهد که توصیف عرضه شده از گیلکی در دانشنامة ایرانیکا آنگونه که باید از عهدة تبیین برخی از ویژگیهای دستوری گیلکی برنیامده است؛ اما توصیف یاد شده ـ با توجه به حجم اختصاصیافته به موضوع ـ ارزشمند و درخور توجه است.
<br clear="all" />
2 ایرانیکا دانشنامهای است که به همت و سرپرستی دکتر یارشاطر در حال تدوین است. نخستین جلد این دانشنامه در سال 1985 میلادی در امریکـا منتشر شد. تـاکنون دوازده جلد از ایرانیکـا در امریکـا و به زبـان انگلیسی انتشار یافتـه است.
بـرای کسب اطلاعات بیشتر از این دانشنامه، ر. ک. www.iranica.com
[2] GELAUN - X. Languages www.iranica.com
تحولات در زمانی,واجشناسی,صرف و نحو
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1630.html
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1630_123b3c95337d6fb65703ae09dc9f9e3b.pdf
انجمن زبان شناسی ایران
زبان و زبانشناسی
23223847
2
4
2006
11
22
معرفی آواشناسی قانونی و برخی کاربردهای آن
149
156
FA
اعظم
استاجی
استادیار گروه زبانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد
مقالة حاضر به معرفی آواشناسی قانونی و برخی کاربردهای آن میپردازد. منظور از آواشناسی قانونی، بهکارگیری یافتههای علم آواشناسی در حل مسائل حقوقی و قانونی است. در این مقاله نشان داده میشود چگونه آواشناسان میتوانند در تشخیص هویت سخنگویان، تشخیص زبان و لهجه و آوانگاری (تبدیل گفتار به نوشتار) به مراجع اجرای قانون کمک کنند.
آواشناسی قانونی,طیف نگاشت صوتی,تشخیص صدا,تشخیص زبان و لهجه,آوانگاری
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1631.html
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1631_f31c816caad9099b57086db0b2e4d4a5.pdf
انجمن زبان شناسی ایران
زبان و زبانشناسی
23223847
2
4
2006
11
22
جانداری و بیجانی در گویشهای ایرانی
157
162
FA
ایران
کلباسی
استاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
زبانها ویژگیهای مصادیق جهان بیرون را به نحو متفاوتی در خود منعکس میکنند؛ برای مثال، مقولة شخص، شمار، زمان و نمود فعل[1] یا حالت[2] و جنس اسم[3] در زبانهای مختلف به صورتهای متفاوت بیان میشود. یکی دیگر از این مقولات، ویژگی جانداری[4] است که زبانها توجه کمتری به بیان آن دارند. این خصوصیت در تعدادی از گویشهای ایرانی وجود دارد که موضوع بحث این مقاله است.
<br clear="all" />
[1] aspect
[2] case
[3] gender
[4] animate
گویش,زبان,جانداری,بیجانی
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1632.html
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1632_270c3670052354162f5261322c51a416.pdf
انجمن زبان شناسی ایران
زبان و زبانشناسی
23223847
2
4
2006
11
22
نیروی شعر
163
170
FA
فرشته
مؤمنی
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد چالوس
این اندیشه، که شاید بتوان پیچیدگیهای ظاهری جهان هستی را به کمک چند قانون بنیادین درک کرد، موضوعی است کهنه با سابقهای در حدود 2500 سال که از یونانیان به یادگار مانده است. چنین به نظر میرسد که بتوان در نظام یکپارچة هستی، اصول و قواعد مشترکی پیدا کرد و آنگاه در تمام تشکیلات این نظام، قانون فراگیری را حاکم بر این قواعد یافت. من در این مقاله خواستهام به کمک قوانین اول و دوم نیوتن نیروی مولد شعر را همچون یک نیروی فیزیکی مطرح کنم. برای اینکار، نخست تعریفی کلی از شعر عرضه کردهام و پس از آن به کمک روابط میان اجزای ساختاری زبان بهخصوص رابطة متداعی[1] از دیدگاه دو سوسور[2] و همچنین مفهوم قطب استعاری[3] که در تئوری یاکوبسن[4] مطرح شده است، جابهجایی مدلول در جریان دلالت در واژه را بیان کردهام. این جابهجایی موجب نشاندار شدن[5] واژه و پیدا شدن نقش جدید برای آن است که به استعاره میانجامد و به کمک نیرویی صورت میگیرد که در تشکیل شعر میتوان آن را نیروی شعر نامید. نگارندة این سطور به منبع این نیرو نگاهی ندارد؛ اما در وجود این نیرو بحث میکند. شاید این نیرو همانی باشد که غربیان آن را جنّ شعر و عربها آن را"تابعه" یا "شیاطین شعرا" میدانند و به هر حال همة شاعران، ظهور وتبلور ناگهانی آن را به تجربه باور داشته و دارند.
<br clear="all" />
[1] associative
[2] F.de saussure
[3] metaphoric pole
[4] Jakobson
[5] marked
رابطة جانشین,دال,مدلول,سرعت,شتاب
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1633.html
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1633_894f643aaf83091349c6e4e0e8a23853.pdf