ORIGINAL_ARTICLE
ساخت موضوعی ارجح در زبان فارسی
پژوهش حاضر که بر اساس آرای نظری و روششناسیِ بهکاررفته در آثار دوبوآ (1980، 1987، 2003 و 2006) شکل گرفته، تلاشی است در جهت بررسی پدیدۀ نحویِ کنایی و ارتباط آن با الگوهای دستوری و جریان اطلاع در کلام. پرسشِ پژوهش این است که آیا زبان فارسی در کلام، الگوی نحویِ خاصی را ترجیح میدهد؟ با اشاره به مطالعات دوبوآ، فرض شده است که الگوی کلامیِ زبان فارسی، الگوی کنایی-مطلق است. پیکرۀ مورد بررسیِ این پژوهش، روایتهای کلامیِ گویشوران زبان فارسی پس از مشاهدۀ فیلم کوتاه «گلابی» است. در این پژوهش ابتدا ویژگیهای اصلیِ صرفی، نحوی و ساختِ اطلاعیِ گروههای اسمیِ آشکار در جایگاههای موضوعیِ فاعلِ بند متعدی(A)، مفعول بند متعدی(O) و فاعل بند لازم (S) را مورد بررسی آماری قرار داده و پس از اثبات وجود ساخت موضوعیِ ارجح در کلام فارسی، که در نتیجۀ گرایشها و تمایلاتِ گویشورانِ این زبان در نحوۀ بهکارگیریِ گروههای اسمیِ آشکار و حاوی اطلاع نو بهوجود میآید، به این نتیجه رسیدیم که این گرایشِ کلامی منجر به ایجاد الگوی ویژهای میگردد که خصوصیاتِ آن منطبق با خصوصیات ساختهای نحویِ کنایی در نظام حالت است. بهصورتی که گویشورانِ این زبان، به طور طبیعی، گروههای اسمیِ آشکار و حاوی اطلاع نو را بیشتر در جایگاههای فاعل بند لازم و مفعول بند متعدی بهکار میبرند و در مقابل، اطلاعات مفروض، یا دستکم قابل دسترس، را بهصورت تخفیفیافته در جایگاه فاعل بند متعدی جای میدهند. در ادامه دو گرایش کلامیِ دیگر، یعنی پیوستگیِ مبتدا و جانداریِ مبتدا و تأثیر آن بر الگوی حالتِ غالب در زبان فارسی، مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که الگوی حالتِ غالب در یک زبان تحت تأثیر و در نتیجۀ رقابت عوامل کلامیِ مختلف بهوجود میآید و علیرغم آنکه گرایش ساخت موضوعیِ ارجح در زبان فارسی یک الگوی کنایی در کلام را بهوجود میآورد، اما دو گرایش مورد مطالعۀ دیگر، نحو زبان فارسی را به استفاده از الگوی فاعلی– مفعولی هدایت میکنند. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که خصوصیات بنیادینِ ساختهای کنایی در حوزۀ نحو زیر تأثیر گرایش کلامیِ ساخت موضوعیِ ارجح و ویژگیهای آن در حوزۀ کلام پدید آمدهاند.
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1757_81eb9d40b42af391b950030f09faeea6.pdf
2014-05-22
1
22
ساخت موضوعیِ ارحج
الگوی کنایی
جانداری
پیوستگیِ مبتدا
محمد
راسخمهند
1
دانشگاه بوعلی سینا
AUTHOR
علی اصغر
قادری
alighaderi55@yahoo.com
2
کارشناس ارشد زبان شناسی، دانشگاه بوعلی سینا
AUTHOR
دبیرمقدم، محمد (1369). « پیرامون را در زبان فارسی»، مجلۀ زبانشناسی، س7، ش1، 60- 2.
1
دبیرمقدم، محمد (1392). ردهشناسی زبانهای ایرانی. تهران: سمت.
2
راسخمهند، محمد و زانیار نقشبندی(1391).«تأثیر عوامل کلامی بر تعیین الگوی حالت در گویش هورامی». مجلۀ جستارهای زبانی. س4، ش4،پیایی14، 109- 87.
3
نجفی، ابوالحسن (1370). مبانی زبانشناسی و کاربرد آن در زبان فارسی. تهران: نیلوفر.
4
Comrie, Bernard (1989). Language Universals and Linguistic Typology,2nd ed. Basil Blackwell.
5
Du Bois, John w. (1980). "Beyond Definiteness: The Trace of Identity in Discourse". In The Pear stories cognitive , Cultural, and Linguistic Aspects of Narrative Production. Wallace L. Chafe (ed.).New Jersey: ABLEX publishing corporation, 203-274.
6
Du Bois, John w. (1985).Competing motivations. Iconicity in syntax.(ed.) by John Haiman, 343-65.Amsterdam: Benjamins.
7
Du Bois, John w. (1987)."The Discourse Basis of Ergativity".Language,Vol.63, No.4, 805-855.
8
Du Bois, John w. (2003). "Discourse and Grammar".In The New Psychology of Language.Michael Thomasello (ed.). Leipzig, Germany, 47-87.
9
Du Bois, John w. (2006)."The Pear Story in Sakapultek Maya: A case Study of Information Flow and Preferred Argument Structure".In MaciendoLinguistica Homenaje. Univesidad Central de Venezuela, 191- 221.
10
Du Bois, John w. (2014). "Motivating competitions". In: McWhinney B. & A. Malchukov& E. Moravcsik (eds.):Competing motivations in grammar and discourse. Oxford: Oxford University Press. 263-281.
11
McWhinney, B. & A. Malchukov& E. Moravcsik (eds.) (2014).Competing motivations in grammar and discourse. Oxford: Oxford University Press.
12
Tallerman, Maggie(1998). Understanding Syntax. London: Arnold.
13
ORIGINAL_ARTICLE
حرکتِ پنداری در زبان فارسی: رویکردِ شناختی
حرکت یکی از بنیادیترین تجربههای بشر است و انسان با شبیهسازیِ حرکت در ذهن، آن را به حوزههای دیگری، که بهواقع هیچگونه حرکتی در آنها وجود ندارد، تسری میدهد. این شبیهسازی و تعمیم در زبان نیز منعکس میشود و کاربرانِ زبان، عناصر و اجزای حرکتِ حقیقی را برای توصیف حرکتِ مجازی نیز بهکار میبرند. این مقاله بر نوع خاصی از حرکتِ مجازی، با عنوانِ حرکتِ پنداری، متمرکز است. حرکتِ پنداری به موقعیتهایی اطلاق میشود که در آنها وضعیت یک موجودیتِ ایستا، و به لحاظ مکانی ثابت، با فعل حرکتی توصیف میشود. هدف این مقاله، بررسی و تحلیل حرکتِ پنداری بر پایة دادههای زبان فارسی است. برای این منظور پیکرهای متشکل از 1750 جمله را بر اساس معیارهایی که برای اجزای حرکتِ پنداری، از سوی پژوهشگرانِ شناختی، تعریف شده است، گردآوری و از بین آنها 42 جمله را، که ساختِ حرکتِ پنداری دارند، بررسی و تحلیل کردیم. نتایج بررسیها نشان میدهد که در زبان فارسی رخدادِ اجزای مختلفِ ساختِ حرکتِ پنداری، مانند پیکرنما و فعل حرکتی، تابع محدودیتهای معنایی و سبکی است. به این ترتیب که در فارسی اغلب از پیکرنماهایی که طول افقی دارند استفاده میشود. فعلهای حرکتیِ بهکاررفته در این ساختها نیز از نوع فعلهایی هستند که مسیر حرکت را واژگانی میکنند.
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1759_129ef6afd04b369ee393aa435f842db7.pdf
2014-05-22
23
36
شبیهسازیِ ذهنی
حرکتپنداری
فعل حرکتی
پیکرنما
زمینهنما
مریم
مسگرخویی
m.mesgar62@gmail.com
1
فرهنگستان زبان و ادب فارسی
AUTHOR
آلاحمد، جلال (1343). خسی در میقات. تهران: امیرکبیر.
1
اخوت، محمدرحیم (1379). نیمة سرگردان ما. اصفهان: انتشارات نقش خورشید.
2
اسلامی ندوشن، محمدعلی (1363). روزها «سرگذشت». ج3. تهران: انتشارات یزدان.
3
امیرخانی، رضا (1387). بیوتن. تهران: نشر علم.
4
پارسیپور، شهرنوش (1382). گرما در سال صفر. تهران: نشر شیرین.
5
جعفری، عبدالرّحیم (1382). در جستجوی صبح، ج1. تهران: روزبهان.
6
دکتروف. ای. ال. (1377). بیلی باتگیت. ترجمة نجف دریابندری. تهران: طرح نو.
7
شولوخوف، میخائیل (1377). دن آرام، ج4. ترجمة احمد شاملو. تهران: انتشارات مازیار.
8
کریمی، مهناز. (1382). سنج و صنوبر. تهران: ققنوس.
9
گلابدرهای، محمود (1351). سگ کورهپز. تهران: چاپ آفتاب.
10
مسگرخویی، مریم (1392). «بازنمود رویداد حرکت در زبان فارسی: رویکردی شناختی». پایاننامۀ دکتری زبانشناسی همگانی. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
11
مندنیپور، شهریار (1375). دلدادگی. ج2. تهران: انتشارات زریاب.
12
مهاجر، علیاصغر (1340). زیر آسمان کویر. تهران: سازمان کتابهای جیبی.
13
Langacker, R. W. (1987). Foundations of Cognitive Grammar. Stanford: Stanford University Press.
14
Langacker, R. W. (2008). Cognitive Grammar: A Basic Introduction. New York: Oxford University Press.
15
Matlock, T. (2004a). “Fictive Motion as Cognitive Simulation”. Memory & Cognition, 32: 1389-1400.
16
Matlock, T. (2004b). “The Conceptual Motivation of Fictive Motion”. In G. Radden & K. U. Panther (Eds.), Studies in linguistic motivation, 221-248. Berlin: Mouton de Gruyter.
17
Matsumoto, Y. (1996). “Subjective Motion and English and Japanese Verbs”. Cognitive Linguistics, 7 (2): 183-226.
18
Rojo, A. & J. Valenzuela (2006). “Moving Entities Ficticiously: Some Experimental Data”. Paper Presented at V AELCO/SCOLA Conference. Muricia, 2006.
19
Talmy, L. (2000). Towards a Cognitive Semantics, Vol.1. Cambridge: MIT Press.
20
منابع اینترنتی
21
www.niniweblog.com
22
ORIGINAL_ARTICLE
تأثیر عوامل مهاجرتِ برونقومی و ازدواجِ بینقومی در میزان مخاطره یا ایمنیِ زبان ترکی آذربایجانی
ایران کشوری چندقومی است و زبان ترکی آذربایجانی با جمعیت گویشور زیاد، یکی از مهمترین زبانها در کشور است. با این حال پژوهشِ جامعهشناختیِ جامعی، که وضعیت و موقعیت این زبان را بررسی کند، انجام نگرفته است. تحقیقاتِ انجامشده دربارۀ سایر زبانها و گویشهای ایران، از جمله بلوچی، مازندرانی، بختیاری، و گیلکی نشان میدهد که بیشتر آنها در معرض خطر زوال و انحطاط قرار دارند. با درنظرگرفتنِ چنین وضعیتی، به نظر میرسد که، علیرغم جمعیتِ گویشور زیاد، زبان ترکی آذربایجانی نیز شرایط مشابهی داشته باشد و زبان فارسی، زبان مسلط و با منزلتِ کشور، جایگاهِ فعلیِ زبانها و گویشهای ایران را بیش از پیش متزلزل خواهد کرد. برای تعیین صحت یا سقم چنین فرضیهای، پرسشنامههایی بین180 زن و مرد، که بهصورت تصادفی از مناطق مختلف سه شهر تبریز، اهر و مرند انتخاب شده بودند، جهت پاسخگویی به 44 سؤال برای بررسی تأثیر عوامل مهاجرتِ برونقومی (مهاجرت به مناطق فارسنشین) و ازدواجِ بینقومی، در میزان مخاطره یا ایمنیِ زبان ترکی آذربایجانی، توزیع گردید. تحلیل آماریِ دادههای پرسشنامهها حاکی از آن است که این عوامل تأثیر بسیار منفی در این زبان داشته و باعث قطع انتقالِ بیننسلیِ زبان-که مهمترین عامل و رمز بقای یک زبان محسوب میشود- در خانوادههای مهاجران میگردد.
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1760_1c2d5c5254d1de1d2c4557baaede3c8c.pdf
2014-05-22
37
54
ترکی آذربایجانی
فارسی
مهاجرتِ برونقومی
ازدواجِ بینقومی
مخاطرۀ زبان
ناصر
نوری
nasernoori58@yahoo.com
1
دانشگاه آزاد اسلامی اهر
AUTHOR
اتابکی، تورج (1376). آذربایجان در تاریخ معاصر ایران. ترجمـۀ محمدکریم اشراق. تهران:توس.
1
ایسکانیوز (فروردین 1389). رییس مجمع نمایندگان آذربایجان شرقی:عدم توجه به بخش مرکزی اهر موجب خالیشدن روستاها شده است. برگرفته از:
2
aharnews.blogfa.com/8901.aspx
3
بنی هاشمی، میر قاسم (1382). بررسی جامعهشناختی حرکتهای قومی محلی در آذربایجان پس از انقلاب اسلامی. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
4
جامی، حسن (1381). گذشته چراغ راه آینده است. تهران: اندیشۀ نو.
5
داورنیا، عباس (1385). علل و شاخصههای تغییر زبان ترکهای تهران. تهران: اندیشۀ نو.
6
خبرگزاری فارس (دوشنبه، 27 اردیبهشت 1389). مدیرکل امور روستایی استانداری آذربایجان شرقی: 290 روستای آذربایجان شرقی خالی از سکنه است. برگرفته از:
7
www.farsnews.com
8
دوهفتهنامۀ گویا (24 مهر 1389). یکسوم تعداد روستاهای آذربایجان شرقی در منطقۀ ارسباران. برگرفته از:
9
http://gooyanews.ir/gooya/index.php?option=com_content&task=view&id=228&Itemid=53
10
سلطانزاده، هدایت (1384). زبان، ایدئولوژی و هویت ملی. برگرفته از:
11
www.achiq.org/yazi/hidayet%20dil.pdf
12
هفتهنامۀ بینالمللی اقتصادی و اجتماعی تجارت و توسعه (شنبه 3 مهر 1389). آذربایجان شرقی، مهاجرفرستترین استان کشور. محل نشر: تبریز.
13
Adegbija, E. (2004). "Language policy and planning in Nigeria". In Current Issues in Language Planning,Vol.5(3), 181-239. London: Routledge.
14
Aghajanian, A. (1983). "Ethnic inequality in Iran: An overview". In International Journal of Middle East Studies, Vol.15, 211-224.
15
Anderson, J. N. &V. B. Anderson (2008)."Pangasinan: An endangered language? Retrospect and prospect". Retrieved from the Web May 2, 2009.
16
http://www2.hawaii.edu/~vanderso/Pangasinan.pdf.
17
Asgharzadeh, A. (2007). Iran and the Challenge of Diversity. New York: Palgrave Macmillan Press.
18
Atabaki, T. (2005)."Ethnic diversity and territorial integrity of Iran: Domestic harmony and regional challenges".inIranian Studies, Vol. 38(1), 23-44. London: Routledge.
19
Baker, C. (1995). Attitudes and Language. Clevedon: Multilingual Matters.
20
Brenzinger, M. (2005)."Documenting endangered languages and language maintenance".Retreived from the Web April 14, 2009.
21
http://ijb.sagepub.com.
22
Crawford, J. (1995). "Endangered native American languages: What is to be done, and why?".Retrieved from the Web June 7, 2008.
23
www.ncela.gwu.edu/pubs/nabe/brj/v19/crawford.pdf.
24
Crystal, D. (2000). Language Death. Cambridge: Cambridge University Press.
25
Eckert, P. (2000). Linguistic Variation as Social Practice. Oxford: Blackwell.
26
Edwards,J. (1992)."Sociopolitical aspects of language maintenance and loss: Towards a typology of minority language situations". In Maintenance and Loss of Minority Languages. Amsterdam: John Benjamins , 37–54
27
Evans, N. (2010).Dying Words: Endangered Languages and What They Have to Tell Us.Malden, MA: Wiley-Blackwell.
28
Grenoble, L. & L. J. Whaley (Eds.) (1998).Endangered Languages:
29
Current Issues and Future Prospects. Cambridge: Cambridge
30
University Press.
31
Harrsion, K. D. (2007). When Languages Die: The Extinction of the World’s Languages and the Erosion of Human Knowledge. Oxford: Oxford University Press.
32
Maffi, L.&D. Harmon (2003). Sharing a World of Difference: The Earth's Linguistic, Cultural and Biological Diversity.UNESCO:World Wildlife Fund, Terralingua (Organization).
33
Mafinezam, A. & A. Mehrabi. (2008). Iran and its Place among Nations. London: Praeger.
34
Mithun, M.) 1998(."The significance of diversity in language endangerment and preservation". In Endangered Languages: Current Issuesand Future Prospects,163–91.
35
Myers-Scotton, C. (2006). Multiple Voices.An Introduction to Bilingualism. Oxford: Wiley-Blackwell.
36
Nettle, D. & S. Romaine (2000).Vanishing Voices: The Extinction of the World’s Languages. Oxford: Oxford University Press.
37
Price, M. (2005). Iran’s Diverse Peoples: A Reference SourceBook. California: ABC-CLIO Inc.
38
Riese, T. (2002).Encounter of cultures: Language death. Retrieved from the Web May 10, 2008.
39
www.ff.ns.ac.yu/stara/elpub/susretkultura/45.pdf.
40
Robins, R. H. & E. Uhlenbeck (Eds.) (1991).Endangered languages.Oxford: Berg.
41
Shaffer, B. (2002). Borders and Brethren: Iran and the Challenge of Azerbaijani Identity. Cambridge, MA: The MIT Press.
42
Thorburn, J. (2006). Language Attitudes and Use in the Innu Community of Shshatshiu, Labrador. Unpublished MA Thesis. Memorial University of New foundland.
43
UNESCO (2003). "Language vitality and endangerment: UNESCO ad hoc expertgroup on endangered languages". Retrieved from the Web May 4, 2009.
44
www.unesco.org/culture/ich/doc/src/00120-EN.pdf.
45
Whalen, D. & D. Harrison (2004). "The World’s endangered languages". In Microsoft Encarta Reference Library.
46
riage, Language Endangerment.
47
ORIGINAL_ARTICLE
کارکرد کلامیِ تقابل واژگانی در زبان فارسی
کارکرد کلامیِ تقابل واژگانی برای نخستینبار در قالب انگارۀ نظریِ جونز (2002) مورد بررسی قرار گرفت، و هفت طبقۀ اصلی شامل کمکی، همپایه، ممیز، انتقالی، منفی، تفضیلی، و اصطلاح معرفی گردید. نگارندۀ مقالۀ حاضر کوشیده است، با تکیه بر طبقهبندیِ مذکور، برای نخستینبار و بر پایۀ رهیافتی پیکره- بنیاد، نقش و کارکرد کلامیِ تقابل را در پیکرهای طبیعی از زبان فارسی ارزیابی کند. به این منظور 1000 جملۀ شامل جفتواژههای متقابل از 16 متن مکتوب فارسی استخراج شد و نوع کارکردِ کلامیِ جفتواژههای هر جمله تشخیص داده شد. یافتهها نشان میدهد که از میان چهار مقولۀ واژگانیِ صفت، اسم، فعل و قید، مقولۀ صفت فراوانیِ بیشتری در تشکیل جفتواژههای متقابل دارد. همچنین، دو جفتواژۀ «چپ-راست» و «بالا-پایین» پربسامدترین جفتواژههای متقابلند. از سوی دیگر، اطلاعات آماریِ مربوط به نقش کلامیِ تقابل حاکی از آن است که برخلاف سه زبان انگلیسی، سوئدی و ژاپنی، که کارکرد کمکی در آنها پربسامدترین کارکردِ کلامی بهشمار میآید، این جایگاه در زبان فارسی به کارکرد همپایه اختصاص دارد. فراوانیِ قابلملاحظۀ کارکرد اصطلاح در زبان فارسی نشان میدهد که یکی از کارکردهای کلامیِ تقابلِ واژگانی در زبان فارسی، ساخت اصطلاح و ضربالمثل است.
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1761_4ce4b23a2e955c0e82a989591aa72ab1.pdf
2014-05-22
55
74
تقابل معنایی
کارکرد کلامی
صفت
زبان فارسی
علی
رضاقلی فامیان
1
دانشگاه پیام نور
AUTHOR
آلاحمد، جلال (1386). سهتار. تهران: انتشارات جامهدران.
1
باطنی، محمدرضا (1370). توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی. تهران: امیرکبیر.
2
بهزادی، بهزاد (1383). فصلنامۀ بینالمللی آذری (ویژه­نامه دربارۀ نگارش زبان آذربایجانی)، مهرماه.
3
پیرزاد، زویا (1380). چراغها را من خاموش میکنم، تهران: نشر مرکز.
4
تعلیمات اجتماعی چهارم، دورۀ ابتدایی (1392). تهران: آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران.
5
چکیدۀ مقالات نخستین همایش بینالمللی گسترش زبان و ادبیات فارسی: چشمانداز، راهکارها و موانع (1390). بهکوشش رضامراد صحرایی. شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی، دیماه.
6
حسینی، محمد (1383). آبیتر از گناه. تهران:ققنوس.
7
روزنامۀ اطلاعات (1392). 4 اسفند.
8
سبحانی، جعفر و محمد محمدرضایی (1393). اندیشۀ اسلامی 2. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
9
شجاعی، سیدعلی (1386). ستارههایی که خیلی دور نیستند. تهران: انتشارات کتاب نیستان.
10
صفوی، کورش (۱۳۹۰).درآمدی بر معنیشناسی. تهران: انتشارات سورۀ مهر.
11
لاینز، جان (1385).مقدمهای بر معناشناسیِ زبانشناختی. ترجمۀ حسین واله. تهران: انتشارات گام نو.
12
لطفالله، داود (1386). قصههای شیرین کلیله و دمنه. تهران: پیدایش.
13
مجلۀخانوادۀ سبز (1392). س15، ش393 و 394، بهمن.
14
مجلۀ رادیو. ماهنامۀ علمی تخصصی صدای جمهوری اسلامی ایران (1388). ش46، تیرماه.
15
نشریۀ جغرافیا و برنامهریزی دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز (1391). س15، ش41، بهار.
16
یوسفی، محمدرضا، و رقیه ابراهیمی شهرآباد (1391).تضاد و انواع آن در زبان فارسی. دوفصلنامۀ علمی- پژوهشی فنون ادبی، دانشگاه اصفهان، س4، ش2 (پیاپی 7)، 154- 129.
17
Carter, R. (2002).Vocabulary: Applied Linguistic Perspectives. (2nd Edition). Routledge.
18
Clark, H.H. (1970). ‘Word Associations and Linguistic Theory’. in J. Lyons (ed.) New Horizons in Linguistics. London: Penguin.
19
Cruse, D. A. (1986). Lexical Semantics. Cambridge University Press.
20
Griffiths, P. (2006).An Introduction to English Semantics and Pragmatics. Edinburgh University Press.
21
Jones, S. (2002).Antonymy: A Corpus-based Perspective. Routledge.
22
Kagan, J. (1984). The Nature of the Child. New York: Basic Books.
23
Lakoff, G. & M. Johnson (1980). Metaphors We Live by. Chicago: University of Chicago Press.
24
Muehleisen, V.& M. Isono (2009). ‘Antonymous Adjectives in Japanese Discourse’.Journal of Pragmatics, 41, 2185-2203.
25
Murphy, M. L. (2003).Semantics Relations and the Lexicon. Cambridge: Cambridge University Press.
26
Murphy, M. L. & C. Paradis& C. Willers& S. Jones (2009). ‘Discourse Function of Antonymy: A Cross-linguistic Investigation of Swedish and English’. Journal of Pragmatics, Vol. 41 (11), 2159-2184.
27
Reimer, N. (2010). Introducing Semantics. Cambridge: Cambridge University Press.
28
Saeed, J. I. (2003). Semantics.(2nd Edition). Blackwell Publishing.
29
ORIGINAL_ARTICLE
مقایسۀ کنشهای گفتار در پیامکهای فارسیِ زنان و مردانِ جوان بر اساس طبقهبندیِ سرل
پیامک، بهعنوان یکی از جدیدترین و در عین حال پرکاربردترین ابزارهای ارتباطیِ امروز، بهسرعت در حال نفوذ در فرهنگ رسانهایِ جوامع مختلف است و تحلیلِ متنِ پیامکها، از دیدگاههای زبانی و کاربردشناختی، میتواند برخی زوایای پنهانِ هویت فرهنگیِ گروههای مختلف را برای پژوهشگران آشکار سازد. مقالۀ حاضر به تحلیل کنشهای گفتار، بر اساس دستهبندیِ سرل، در 400 پیامک فارسی در دو گروه مساوی از دانشجویانِ زن و مرد بین سنین 17 تا 27 سال میپردازد. نتایج نشان داد که هرچند ترتیبِ فراوانیِ انواع کنشهای گفتار در هر دو گروه تقریباً مشابه است، میزان کاربرد کنشهای گفتاری عاطفی، اظهاری و تعهدی در زنان بیشتر از مردان بوده است. در مقابل، مردان نیز از کنش ترغیبی بیشتر از زنان استفاده کردهاند. اهمیتِ یافتهها از این لحاظ است که کاربرد بالاترِ کنشهای عاطفی و تعهدی در زنان میتواند حاکی از نگرش ارزشمدار و اخلاقمحور ایشان در تعاملاتِ رسمیِ اجتماعی، از طریق ابزارهای رسانهای، نظیر پیامک، باشد. همچنین بسامد بالای کنش ترغیبی در پیامکهای مردان میتواند نشانگر نوعی عملگرایی و تبادل خواستهها و توصیهها و اوامر و نواهیِ مبتنی بر نیازهای کاریِ روزمره قلمداد شود. به دلیل ویژگیهای بافتیِ دادههای تحقیق، کنش اعلامی در پیامکها مشاهده نشد.
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1762_bd58395dc932a83f9a12ad82856cb325.pdf
2014-05-22
75
88
کنش گفتاری
سرل
پیامک
زنان
مردان
دانشجویان
سید محمد
حسینی معصوم
hosseinimasum@yahoo.com
1
دانشگاه پیام نور
AUTHOR
فاطمه
خاوری
purtogras@yahoo.com
2
کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور
AUTHOR
باستانی، قادر (1393). «نقش بهرهگیری از فناوریهای نوین در گسترش نظارت همگانی: مطالعۀ موردیِ استفاده از موبایل در شرکت بهرهبرداری راه آهن شهری تهران و حومه (مترو)، برای ارتباط دوسویه با مسافران مترو». مجموعهمقالات سازمان بازرسی شهرداری تهران. برگرفته بهتاریخ مهرماه 1393 از:
1
http://1888.tehran.ir/Default.aspx?tabid=196&language=fa-IR#77810--2
2
پهلواننژاد، محمدرضا و لیدا اصطهباناتی (1387). «بررسی کنشهای گفتار در سخنرانیهای رؤسای جمهور ایران و آمریکا، شهریور 1385 سازمان ملل». پژوهشهای زبانشناختی در زبانهای خارجی. دورۀ 11، ش51، 22- 1.
3
پهلواننژاد، محمدرضا و مهدی رجب زاده (1389). «تحلیل متنشناسی زیارتنامۀ حضرت امام رضا (ع) برپایۀ نظریۀ کنش گفتار». مطالعات اسلامی- فلسفه و کلام. مشهد. سال چهلودوم، شمارۀ پیاپی 2/85، پاییز و زمستان 1389، 54- 37.
4
حسینی معصوم، سید محمد و عبداله رادمرد (1394). «تأثیر بافت زمانی- مکانی بر تحلیل کنشِ گفتار، مقایسۀ فراوانی انواع کنشهای گفتار در سورههای مکی و مدنی قرآن کریم». جستارهای زبانی. دورۀ 6. ش3 (پیاپی 24). 162- 135.
5
زرقانی، سید مهدی و الهام اخلاقی (1391) «تحلیل ژانر شطح بر اساس نظریۀ کنش گفتار»، مجلۀ ادبیات عرفانی، بهار و تابستان 1391، س3، ش6. 80- 61.
6
زندی، بهمن و فاطمه ربانی (1388). «میزان همخوانی زبان پیام کوتاه با زبان فارسی معیار». فصلنامۀ تحقیقات فرهنگی. دورۀ دوم شمارۀ یک بهار 1388، 75- 47.
7
سرل، جان .آر (1385). افعال گفتاری. مترجم: محمدعلی عبدللهی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
8
شریفی، لیلا (1389). «پیامک: اسپرانتویی نوین: بررسی ساختاری- محتوایی». پژوهش زبان وادبیات فارسی. شمارۀ 16، بهار 1389، 176- 155.
9
صفوی، کوروش (1379). درآمدی بر معنی شناسی. چ1. تهران: انتشارات سورۀ مهر.
10
عسکری متین، سجاد و علی رحیمی (1392). «تحلیل گفتمان حقوقی: واکاوی نقش کارگفت در بافت حقوقی». جستارهای زبانی. دورۀ 4، ش4 (پیاپی 16)، 172- 151.
11
فضائلی، سیدهمریم و محمد (1390). «تحلیل خطبۀ پنجاهویکم نهجالبلاغه بر اساس طبقهبندی سرل از کنشهای گفتاری». مطالعات اسلامی: علوم قرآن و حدیث. مشهد. سال چهلوسوم، شمارۀ پیاپی 3/86. بهار و تایستان 1390، 118- 81.
12
محمودی بختیاری، بهروز و آرزو آدیبیک (1389). «تلفن همراه بهعنوان رسانۀ مکتوب: مطالعهای گفتمانی از متون طنز پیام کوتاه فارسی». فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی. ش،15 بهار 89.
13
Austin, J. L. (1962). How to Do Things with Words. Oxford: Oxford University Press.
14
Austin, J. L. (1971). “Performative-Constative”. In John R. Searle (ed.). The Philosophy of Language, 13-22. Oxford: Oxford University Press.
15
Grice, H. P. (1996). “Meaning”. In A. P. Martinich (ed.). The philosophy of language (3rd ed.), 85-91. New York: Oxford University Press.
16
Huang, Y. (2006). “Speech Acts”. In Brown, K. & A. Barber & R. J. Stainton (eds.). Concise Encyclopedia of Philosophy of Language and Linguistics. Oxford: Elsevier Ltd.
17
Levinson, S. C. (1983). Pragmatics. Cambridge: Cambridge University Press.
18
Martin, R. M. (1987). The Meaning of Language. Cambridge, MA: The MIT Press.
19
Masaki, Y. (2004). “Critique of J. L. Austin’s Speech Act Theory: Decentralization of the Speaker- Centered Meaning in Communication”. Kyushu Communication Studies. Japan, 2004: 2, 27-43.
20
Searle, J. R. (1975). “A Taxonomy of illocutionary acts”. Language and Knowledge, 344-369. Minneapolis: University of Minneapolis Press.
21
Strawson, P. F. (1969). “Intention and Convention in Speech Acts". In K. T. Fann (ed.). Symposium on J. L. Austin, 380-400. New York: Humanities Press.
22
ORIGINAL_ARTICLE
ریشههای لاتین در واژه های پزشکی و معادلهای برگزیده در زبان فارسی
چکیدهدر پژوهش حاضر به بررسی مهمترین ریشههای لاتین در اصطلاحات پزشکی و معادلهای برگزیدهشده برای این ریشهها در زبان فارسی پرداخته شده است. این پژوهش با توجه به اهمیت معادلگزینی برای اصطلاحات بیگانه در زبان فارسی، بهویژه اصطلاحات علمی و با توجه به فعالیتهای علمیِ مستمر فرهنگستان زبان و ادب فارسی در این راستا، صورت گرفته است. از نتایج بهدستآمده در این پژوهش، اینگونه برمیآید که معادلگزینیِ اصطلاحات پزشکی، برخلاف تصور برخی متخصصان علم پزشکی، نهتنها غیرممکن نبوده، بلکه، با توجه به ظرفیتهای زبان فارسی، این معادلگزینیها میتواند بهصورت حسابشده و علمی صورت بگیرد. بیشک معادلگزینی علمی میتواند موجب پویاییِ نظام صرفیِ زبان فارسی گردد.
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1763_30126646b7998ea1b52d432fa60888d5.pdf
2014-05-22
89
100
فرهنگستان زبان و ادب فارسی
برنامهریزی زبان
صرف
اصطلاحات پزشکی
ریشه
مریم
جمالی
1
کارشناس ارشد زبانشناسی، دانشگاه اصفهان
AUTHOR
عادل
رفیعی
2
دانشگاه اصفهان
AUTHOR
بهادری، مسلم (1378).«لزوم واژهگزینی فارسی برای متون پزشکی». ویراستار: شیرین عزیزی مقدم، مژگان غلامی. مجموعهمقالات نخستین هماندیشی واژهگزینی و اصطلاحشناسی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 370- 363.
1
جلال شکوهی، جلال و عبدالحمید حسیننیا (1372). «لزوم پیگیری و تجدید بررسی واژههای پزشکی». به کوشش علی کافی،مجموعهمقالات سمینار زبان فارسی و زبان علم. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 194- 189.
2
جمالی، مریم (1390). بررسی میزان مقبولیت واژههای مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی در حوزۀ علوم پزشکی. رسالۀ کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان.
3
داوری اردکانی، نگار (1380).« نگاهی به وضعیت اصطلاحات پزشکی فارسی». ویراستار: شیرین عزیزی مقدم، مژگان غلامی. مجموعهمقالات نخستین هماندیشی واژهگزینی و اصطلاحشناسی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 474- 425.
4
شقاقی، ویدا (1386).مبانی صرف. تهران: سمت.
5
فرهنگستان زبان و ادب فارسی (1383).فرهنگ واژههای مصوب فرهنگستان. دفتر اول.
6
فرهنگستان زبان و ادب فارسی (1384).فرهنگ واژههای مصوب فرهنگستان. دفتر دوم.
7
فرهنگستان زبان و ادب فارسی (1385).فرهنگ واژههای مصوب فرهنگستان. دفتر سوم.
8
فرهنگستان زبان و ادب فارسی (1386).فرهنگ واژههای مصوب فرهنگستان. دفتر چهارم.
9
فرهنگستان زبان و ادب فارسی (1387).فرهنگ واژههای مصوب فرهنگستان. دفتر پنجم.
10
قنبری، عاطفه و سعید حسامی تکلو (1391). «وندهای پربسامد در اصطلاحات علمی زیستشناسی».نشریۀ دانشگاه علوم پزشکی البرز. ش2، س1، 125- 109.
11
گرینف، اس.وی (1992).«مسائل اصطلاحات پزشکی». ترجمۀ نگار داوری اردکانی.نامۀ فرهنگستان. ش2، س4، 181-173.
12
مدرسی، یحیی (1368). درآمدی بر جامعهشناسی زبان. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
13
مفیدی، مصطفی و عبدالرحمن نجل رحیم (1380).«گزارش فعالیتهای واژهگزینی پزشکی برای هماندیشی اصطلاحشناسی و واژهگزینی». ویراستار: شیرین عزیزی مقدم، مژگان غلامی. مجموعهمقالات نخستین هماندیشی واژهگزینی و اصطلاحشناسی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. 333- 327.
14
Cooper, R.L. (1989).Language Planning and Social Change. Cambridge: Cambridge University Press.
15
Fromkin V & Robert Rodman & Nina Hyams (2003). An Introduction to Language. Thomson: Heinle.
16
Katamba, F. (1993).Morphology. London: Macmillan.
17
Richards, J. C. & Richard Schmidt (2002). Longman Dictionary of Language and Applied Linguistics. Longman: Pearson education.
18
ORIGINAL_ARTICLE
مقایسة پسوندها و پیشوندهای تصریفیِ فعل در کردیِ گورانی و فارسی معیار
در این پژوهش با تحلیل ساخت تصریفیِ بیشاز 200 فعل از کردیِ گورانی، به بررسی پسوندها و پیشوندهای تصریفیِ فعل در این گویش از زبان کردی و مقایسۀ آن با زبان فارسی معیار پرداخته میشود. این فعلها در زمرۀ رایجترین و پرکاربردترین فعلهای ساده در این گویش هستند. روش انجام این پژوهش از گونۀ توصیفی، تحلیلی و تطبیقی است و ما یافتههای خود را در دو گروه پسوندها و پیشوندهای فعلی، دستهبندی کردهایم. پسوندها خود چهار دسته را در بر میگیرد: 1. شناسهها، 2. پسوندهای فعلیِ ستاکساز، 3. پسوندهای فعلیِ نمودساز و 4. پسوند التزامی. در دستهبندیِ ریزتر، پسوندهای ستاکساز شامل پسوندهای ستاک گذشته، حال ، مجهول و سببی هستند. پسوندهای نمودساز نیز خود به پسوندهای گذشتۀ کامل، گذشتۀ استمراری، گذشتۀ استمراری دور، گذشتۀ استمراری نقلی و حال کامل تقسیم میشوند. پیشوندهای فعلی هم چهار دستۀ: 1. نفی، 2. امر ، 3. نهی و 4. التزامی را شامل میشوند. یافتههای این پژوهش همچنین نشان میدهد که فعل در گویش گورانی دارای تصریف شمار، شخص، زمان، نمود، وجه و جهت است.
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1764_531907898a90a078f36ac62eefce7e93.pdf
2014-05-22
101
120
گویش کردی گورانی
پسوند فعلی
پیشوند فعلی
ساخت تصریفی فعل
پارسا
بامشادی
parsa.bamshadi@gmail.com
1
دانشجوی دکتری زبانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
جواد
بامشادی
j.bamshadi@gmail.com
2
کارشناس ارشد آموزش زبان فارسی، دانشگاه پیام نور
AUTHOR
انوری، حسن و یوسف عالی (1390). دستور زبان فارسی 1. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
1
باقری، مهری (1390). تاریخ زبان فارسی. تهران: قطره.
2
بامشادی، پارسا (1392). «مفعولنمایی در زبان کردی: تاثیر آرایش واژه بر روی مطابقۀ فعل». مجموعه مقالات دومین همایش ملی نحو و ردهشناسی. به کوشش ارسلان گلفام. 32- 13.
3
بامشادی، جواد (1392 الف). بررسی تطبیقی ساختار فعل در گویش گورانی با زبان فارسی معیار. پایاننامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام نور واحد مهریز یزد.
4
بامشادی، جواد (1392 ب). «واژهبستهای ضمیری در زبان گورانی». مجموعهمقالات نخستین هماندیشی واژهبستها در زبانهای ایرانی. به کوشش محمد راسخمهند. 269- 291.
5
بهادر، محمدرضا (1390). نحو کردی قصری بر مبنای دستور زایشی. پایاننامۀ کارشناسی ارشد زبانشناسی، دانشگاه رازی.
6
دبیرمقدم، محمد (1364). «مجهول در زبان فارسی». مجلۀ زبان­شناسی، ش 3، 46-31.
7
رخزادی، علی (1389). ریزمانی کوردی سورانی. سنندج: کردستان.
8
رنجبر، وحید (1388). دستور زبان کردی کرمانشاهی. کرمانشاه: طاق بستان.
9
شیرزادیتبار، بهرام (1375). گویش کُردی کرمانشاه. پایاننامۀ کارشناسی ارشد زبانشناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران.
10
کبودی، فرحناز (1390). بررسی ساختار فعل در کردی کرمانشاهی. پایاننامۀ کارشناسی ارشد زبانشناسی، دانشگاه رازی.
11
کریمپور، کریم (1390). دستور زبان کُردی کرمانشاهی (کلهری). کرمانشاه: مؤلف.
12
کلباسی، ایران (1382). «نشانۀ استمرار در لهجهها و گویشهای ایرانی». گویششناسی. ش 1/1، 97- 76.
13
محمدابراهیمی، زینب و سیمین مرادخانی (1387). «پسوندهای فعلی گویش لکی هرسینی». نقد زبان و ادبیات خارجی. ش 1، 113- 91.
14
محمدابراهیمی، زینب و فاطمه دانشپژوه (1387). «واژهبست و روابط دستوری معنایی آن با فعل در زبان کردی (گویش سورانی)». پژوهشنامۀ علوم انسانی. ش 58، 168- 145.
15
محمدخورشید، فواد (1382). «پراکندگی جغرافیایی لهجههای زبان کردی». ترجمۀ محمد شرف بیانی و پیام ذکری). فصلنامۀ فرهنگ کردستان. ش 16 و 17، 148- 124.
16
محمدخورشید، فواد (1391). زبان کردی و پراکندگی جغرافیایی لهجههای آن. ترجمۀ سعید خضری و جعفر خضری. سنندج: نشر پانیذ.
17
مرادی، روناک (1391). «تعامل پیشوند التزامی با پیشوند نفی در کردی سورانی». پژوهشهای زبانی. دورة 3، ش 1، 116- 99.
18
مشکوهالدینی، مهدی (1390). دستور زبان فارسی: واژگان و پیوندهای ساختی. تهران: سمت.
19
منصوری، مهرزاد (1388). «بررسی مجهول در زبان فارسی بر پایۀ ردهشناسی زبان». ویژهنامۀ دستور فرهنگستان. ش 5، 170- 156.
20
وحیدیان کامیار، تقی و غلامرضا عمرانی (1390). دستور زبان فارسی (1). تهران: سمت.
21
Baker, C. Mark (2004). Lexical Categories: Verbs, Nouns, and Adjectives. Cambridge: Cambridge University Press.
22
ORIGINAL_ARTICLE
فرهنگ توصیفیِ آسیبشناسیِ گفتار و زبان (انگلیسی- فارسی)، رضا نیلیپور و دستیاران، ویراستار علمی: حیات عامری. تهران: انتشارات فرهنگ معاصر، 1392، 250 صفحه
دستیابی به زبانی مشترک، در عرصة علم، از اهدافی است که متولیان امر آموزش و پژوهش درپی آنند (یوسفی، 1383). آنها بر آنند تا خوانندگان و کاربرانِ متون علمی، بهدور از هرگونه ابهام، در درکِ مشترکی از مفاهیم سهیم، و با آگاهی بیشتری آنها را بهکار گیرند. واژهنامهها و فرهنگها از مهمترین منابعی هستند که میتوانند در امر تحقق این هدف، مؤثر واقع شوند (بیجنخان، 1391: 4- 1). فرهنگها با اهداف متفاوتی تولید میشوند (معین، 1353: 46) و یکی از انواع آنها، فرهنگ توصیفیِ تخصصی است که دربرگیرندة اصطلاحات فنی و تخصصی و متداول در یک یا چند حوزة مختلف اما مرتبط با هم است. هر فرهنگ، مخاطبانِ خاص خود را دارد و تدوین آن حاصل کار مشترک و نظاممند گروهی از متخصصان در حوزههای مربوطه است (ریچارد و دیگران، 1372: یادداشت مترجمان) مؤلفانِ فرهنگ توصیفی تلاش میکنند با بهکارگیریِ کمترین تعدادِ جمله یا عبارت، توصیفی بسنده و جامع برای هر اصطلاح بهدست دهند.
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1765_406b75d1fefda5a7d6af6ab6f0e37641.pdf
2014-05-22
123
128
فرهنگ توصیفیِ آسیبشناسیِ گفتار و زبان (انگلیسی- فارسی)
رضا نیلیپور و دستیاران
طلیعه
ظریفیان
1
دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
AUTHOR
بیجنخان، محمود و مهدی محسنی (1391). فرهنگ بسامدی زبان فارسی امروز. تهران: موسسۀ انتشارات دانشگاه تهران.
1
ریچارد، جک و جان پلت و هایدی وبر (1372). فرهنگ توضیحی زبانشناسی کاربردی لانگمن. ترجمۀ حسین وثوقی و اکبر میرحسنی. چ1. تهران: مرکز ترجمه و نشر کتاب.
2
معین، محمد (1353). فرهنگ فارسی. ج1. چ2. تهران: امیرکبیر.
3
نیلیپور، رضا و اکبر دارویی و مرتضی فرازی و ثروت هروآبادی و طاهرهسیما شیرازی و لیلا حیاتی و فریبا یادگاری (1390). فرهنگ آسیبشناسی گفتار و زبان. چ3. تهران: انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
4
یوسفی علیرضا (1383). واژهنامۀ توصیفی آموزش، طبقهبندیِ اهداف آموزشی. مجلۀ ایرانیِ آموزش در علوم پزشکی. 4 (2): 130- 129.
5
Morris, D. (2005). Dictionary of Communication Disorders. Fourth Edition. London:Whurr publisher.
6
Nicolosi, L. & E. Harryman & J Kresheck (2004). Terminology of Communication Disorders: Speech-Language-Hearing. Fifth Edition. Baltimore: Lippincott Williams & Wilkins.
7