%0 Journal Article %T دایرۀ نجفی، اهمیت و فواید آن در علم عروض فارسی %J زبان و زبان‌شناسی %I انجمن زبان شناسی ایران %Z 23223847 %A قهرمانی مقبل, علی اصغر %D 2019 %\ 05/22/2019 %V 15 %N 29 %P 159-180 %! دایرۀ نجفی، اهمیت و فواید آن در علم عروض فارسی %K عروض فارسی جدید %K ابوالحسن نجفی %K دایرۀ نجفی %K طبقه‌بندی وزن‌ها %R %X در میان عروض‌دانان قدیم و جدید فارسی، هیچ‌کس به اندازۀ ابوالحسن نجفی دغدغۀ طبقه‌بندی وزن‌های شعر فارسی نداشته است. نجفی همچنین کوشیده است تا معیاری برای تشخیص وزن مطبوع از وزن نامطبوع بیابد. او وزن‌های مطبوع را دو دسته می‌داند: وزن‌های متفق‌الارکان (xx) و وزن‌های متناوب‌الارکان (xy). نجفی برای دستۀ نخست کوشیده است رکن‌های عروضی را سامان دهد که تکرار هرکدام از آن‌ها به استخراج یک خانوادۀ وزنی منجر می‌شود. برای دستۀ دوم، یعنی وزن‌های متناوب‌الارکان، دایره‌ای عروضی ارائه کرده است که از آن در خلاف جهت عقربه‌های ساعت، 8 خانوادۀ وزنی و در جهت عقربه‌های ساعت 8 خانوادۀ دیگر استخراج می‌شود، به‌طوری که تمامی اوزانِ این 16 خانواده‌های وزنی در ضمن وزن‌های مطبوع قرار می‌گیرند. این دایرۀ عروضی که به نام «دایرۀ نجفی» نام‌گذاری شده، کار طبقه‌بندی وزن‌ها را تسهیل کرده و نزدیک به 200 وزن شعری را در خود جای داده است. در این جستار با روش توصیفی- تحلیلی، پس از بررسیِ تاریخیِ دایره‌های عروضی در عربی و فارسی، به تبیین فواید دایرۀ نجفی در تنظیمِ رکن‌های عروضی، شیوۀ رکن‌بندیِ وزن‌های مستخرج از دایره و سامان‌دهی طبقه‌بندی وزن‌های شعر فارسی پرداخته شده است. %U https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_5710_54be587c2a8d8cd9ed4c938535004861.pdf