بررسی سبکی یک داستانِ کوتاهِ معاصر ازمنظر نقش‌گراییِ هلیدی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری

چکیده

در زبان‌شناسیِ نقش‌گراییِ نظام‌مندِ هلیدی، سه فرانقش متنی، تجربی و بینافردی، سه لایة معنایی متفاوت هستند که با کمک آنها بندهای متن تحلیل می‌شوند و از این تحلیل، سبک‌شناسی متون حاصل می‌شود. هدف از این مقاله، تحلیل داستان کوتاه «نیمکت روبه‌رو»ی زویا پیرزاد ازمنظر نقش‌گرایی نظام‌مند و براساسِ سه فرانقش مذکور و تحلیلِ سبک‌شناسیِ آن است. نگاه زبان‌شناختی و نقش‌گرایی به سبک، با تعاریف سبک در ادبیات همپوشی ندارد اما در مواردی کلی، این مفهوم قابل انطباق است. داستان مورد بررسی 233 بند دارد که یک‌به‌یک، براساسِ این مدل، تحلیل شده‌اند اما به‌دلیل محدودیتِ حجم مقاله، تنها به ذکر 18 بند از شاخص‌ترین نمونه‌ها بسنده شده است. انتخاب این مثال­ها به گونه­ای صورت گرفته است که بندها، تمام اجزای موجود در فرانقش­ها را دارا باشند. برخی از نتایجِ حاصل از تحلیل مذکور عبارت‌اند از: در اکثرِ بندهای داستان، شخصیت اول نقطة عزیمت نویسنده است و داستان بر او و مسائلش تمرکز دارد. با توجه به روایی‌بودنِ سبک داستان، کاربرد وجه خبری و زمان گذشته فراوان است. وجود تعداد زیاد افعال به‌صورت فرایند مادی در این داستان حاکی از این است که نویسنده قصدِ بیانِ رویدادها و وقایع را دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Stylistic Study of a Contemporary Persian Story from Halliday’s Functional Approach

نویسندگان [English]

  • Pooneh Mostafavi
  • Marzieh Sanaati
چکیده [English]

There are three metafunctions in systemic functional linguistics named, textual, experiential and interpersonal metafunctions. According to Halliday these metafunctions are considered as three different semantic levels in which clauses can be analyzed. One of this analysis results is stylistics. The purpose of the present article is to analyze a contemporary short story of Zoya Pirzad named “the opposite bench” according to the said metafunctions of systemic functional linguistics, to determine stylistic patterns of the said short story. It is necessary to note that there is not complete overlap between stylistic concept in literature on the one hand and linguistic or functional approach on the other. But they are relatively coincident in some general and basic cases. The short story which is analyzed clause by clause based on the said theory in this paper, consists of 233 clauses but because of paper size limitations, we just mentioned 19 clauses which are the most important ones. We conclude that in most clauses the chief character of the story (hero) is considered as the departure point and the story focuses on him and his affairs. Plenty usage of declarative modality and past tense clauses is the result of the story style which is narrative. Using positive clauses here sustains the validity of clause based on the writer’s opinion. The existence of modal adjuncts in clauses shows the writer’s confidence and approach. Meanwhile the number of material processes indicates the different events in the story.

کلیدواژه‌ها [English]

  • functional linguistics
  • the Field of Discourse
  • the Tenor of Discourse
  • the Mode of Discourse
  • Style

اصل مقاله

فایل پی دی اف را دریافت نمایید

مراجع

اعلایی، مریم و دیگران (1389). «بررسی تبادل معنا در کتاب‌های درسی علوم انسانی: در چارچوب دستور نظام‌مند نقش‌گرای هلیدی ازمنظرِ فرانقش بینافردی (رویکردی نقش‌گرا)». پژوهش زبان و ادبیات فارسی. ش17، 228-211.
امینی، رضا (1389). بررسی تحولات معنایی و ساخت اطلاع ساخت‌های نشان‌دار در فرایند ترجمه از انگلیسی به فارسی. پایان‌نامة دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
بنائیان‌فر، لیلی (1388). رفتار گفتمانی قیدهای تفسیری در جایگاه آغازین (مبتدا) پاره‌گفت‌ها و جملات زبان فارسی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی (واحد علوم و تحقیقات).
پهلوان‌نژاد، محمدرضا و فائزه وزیرنژاد (1388). «بررسی سبکی رمان «چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم» با رویکرد فرانقش میان‌فردیِ نظریة نقش‌گرایی». ادب‌پژوهی. ش7و8، بهار و تابستان، 77-51.
پیرزاد، زویا (1383). سه کتاب (مثل همةعصرها، طعم گس خرمالو، یک روز مانده به عید پاک). چاپ8، تهران: نشر مرکز.
تبریزی، فاطمه (1385). تحلیل گفتمانی مبتدا و انواع سازوکارهای تغییر آن در زبان فارسی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی (واحد تهران مرکز).
حق‌بین، فریده (1382). بررسی صوری، نقشی و شناختی تعدی در زبان فارسی. پایان‌نامة دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی.
دریس، فاطمه (1390). بررسی تطبیقی تبلیغات بازرگانی فارسی برمبنای دستور نظام‌مند نقش‌گرای هلیدی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه کرمان.
شمیسا، سیروس (1390). بیان و معانی. ویرایش دوم، تهران: نشر میترا.
صناعتی، مرضیه (1386). مفهوم‌شناسی در واژه‌سازی زبان فارسی. پایان‌نامة دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی.
فاولر، راجر (1390). زبان‌شناسی و رمان. ترجمة محمد غفاری، تهران: نشرنی.
فرخ‌عراقی، صبا (1390). بررسی سازوکار معناپردازی در برچسب کالاها. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.
فهیم‌نیا، فرزین (1387). توصیف و تحلیل نقش‌گرایانۀ آغازگر ازمنظر رویکردِ هلیدی در کتاب‌های فارسی و انشاهای دانش‌آموزان دبستان. پایان‌نامة دکتری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
فیاض، ابراهیم و زهره رهبری (1385). «صدای زنانه درادبیات معاصر ایران». پژوهش زنان. ش4، 50-23.
قبادی، حسینعلی و احمد رضایی جمکرانی (1390). «بررسی، تحلیل و نقد چهار قصیدۀ فارسی براساسِ آموزه‌های زبان‌شناسی سیستمی نقش‌گرا». پژوهش زبان و ادبیات فارسی، ش20، 93-69.
مدنی، داود (1382). ارجاع در زبان فارسی: مقایسۀ رویکرد صورت‌گرایی (کمینه‌گرایی) و نقش‌گرایی. پایان‌نامة دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی.
مهاجر، مهران و محمد نبوی (1376). به‌سوی زبان‌شناسی شعر: رهیافتی نقش‌گرا. تهران: نشر مرکز.
نیکوبخت، ناصر و دیگران (1391). «روند تکوین سبک زنانه درآثار زویا پیرزاد، تحلیلی برپایة سبک‌شناسی فمنیستی». نقد ادبی. س5، ش18، 152-119.
وردانک، پیتر (1389). مبانی سبک‌شناسی. ترجمة محمد غفاری، تهران: نشرنی.
هاشمی، افتخارسادات (1388). بررسی ساخت گفتارهای قالبی‌شدۀ زبان فارسی در چارچوب نقش‌گرایی هلیدی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
 
Halliday, M. A. K. (1985[1994]). An Introduction to Functional Grammar (2nd edition). London: Edward Arnold.
Halliday, M. A. K. (2003). The Language of Early Childhood (J. Webster, Ed.). London: Continuum.
Halliday, M. A. K. (2004). An Introduction to Functional Grammar (Revised by Christian Matthiessen). London: Hodder Arnold.
Halliday, M. A. K. (2007). Language and Society (J. Webster, Ed.). London: Continuum.
Halliday, M. A. K. (2009). The Essential Halliday (J. Webster, Ed.). London: Continuum.
Halliday, M. A. K. and R. Hasan (1992). Cohesion in English (11th Ed.). Longman.
Iwamoto, N. (2007). “Stylistic and Linguistic Analysis of a Literary Text Using Systemic Functional Grammar”. Available online at http://human.Kanagawa-u.ac.jp/gakkai/publ/pdf/ n0162/16209.pdf pp. 61-96.
Matthiessen, C., K. Teruya, and M. Lam. (2010). Key Terms in Systemic Functional Linguistics. London: Continuum International Publishing Group.
Mills, S. (2005). Feminist Stylistics (2nd Ed.). Taylor & Francis e-Library.
Thompson, G. (1996 [2004]). Introducing Functional Grammar. London: Arnold.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار