طرح‌واره‌های تداعی‌شدۀ تکواژ «کار» به‌عنوان مقوله‌ای چندمعنا: مطالعه‌ای در صرفِ شناختی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی، دانشگاه پیام نور

چکیده

در مقالۀ حاضر سعی بر آن است تا در چارچوب صرفِ شناختی، به ویژگی‌های معناییِ تکواژ زایای «کار» به‌عنوان مقوله‌ای چندمعنا پرداخته شود و امکاناتِ طرح‌واره‌های تصوری برای طبقه‌بندیِ صورت‌هایی که این تکواژ در آن به‌کار می‌رود، معرفی شود. این تحقیق نشان می‌دهد که فارسی‌زبان‌ها هنگام مواجهه با بسیاری از واژه‌های حاوی تکواژ «کار»، معنای استعاری آن را درک می‌کنند و طرح‌واره‌های تصوری آن را در ذهن خود می‌سازند. به این منظور، نخست رویکرد شناختی در مطالعۀ صرف آورده شده است و سپس مفهوم استعاره و طرح‌واره‌های تصوری از همین دیدگاه معرفی شده‌اند. لازم به ذکر است در این مطالعه پیکرۀ زبانی از مجموعۀ دادگان زبان فارسی معیار، از جمله فرهنگ فارسی معین، فرهنگ فارسی عمید و فرهنگ فارسی عامیانۀ ابوالحسن نجفی و دادگان زبان فارسی به کوشش پژوهشگاه علوم انسانی و فرهنگ واژه‌یاب آنلاین فارسی و نیازمندی‌های شغلی روزنامه، انتخاب شده است. سعی این مقاله بر آن است تا با بررسی همزمانی کارکردهای مختلفِ این تکواژ از منظر دیدگاه شناختی، طرح‌واره‌های متداعی با آن معرفی شوند.  در نهایت می‌توان گفت، برای تبیین تکواژ «کار» می‌توان آن را در حالت پسوند، تکواژ آزاد در واژۀ مرکب و به صورت استعاری در اصطلاح‌های مختلف در نظر گرفت و در اکثر موارد، چندمعناییِ همزمانی دیده می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Remarks on Embodied Schemata of "kār" Morpheme as a Polysemic Category Based on the Cognitive Morphology Approach

نویسندگان [English]

  • Behrouz Mahmoudi Bakhtiari 1
  • Faegheh Shahhoseini 2
چکیده [English]

The present study examines the notion of cognitive morphology, considering the productive Persian morpheme "kār" as a polysemic morpheme. Image schema was studied to categorize various forms of the function of this morpheme. The present research revealed that when Persian speakers encounter words which use this morpheme, they predict the metaphorical meaning and form an embodied schema of that related usage. In this paper the cognitive morphology approach is introduced, metaphor and image schemata are discussed, and previous researches on this morpheme are presented. In the final section this morpheme is analyzed and discussed synchronically based on the cognitive morphology approach, and the related embodied schemas are presented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • schema
  • "kār" morpheme
  • cognitive morphology

اصل مقاله

فایل پی دی اف را دریافت نمایید

مراجع

شقاقی، ویدا (1386). مبانی صرف. تهران: سمت.
صادقی، علی‌اشرف (1370). «شیوه‌ها و امکانات واژه‌سازی در زبان فارسی (مجموعۀ مقالات)». نشر دانش، س12. ش1، 33- 28.
کشانی، خسرو. (1371). اشتقاق پسوندی در زبان فارسی امروز. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
کلباسی، ایران. (1380). ساخت اشتقاقی واژه در فارسی امروز. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
عمید، حسن. (1389). فرهنگ فارسی عمید. تهران: راه رشد.
معین، محمد. (1386). فرهنگ فارسی. ج3، چ24، تهران: امیرکبیر.
هاجری، ضیاءالدین (1377). فرهنگ وندهای زبان فارسی. تهران: آوای نور.
نجفی، ابوالحسن. (1387). فرهنگ فارسی عامیانه. چ2، تهران: نیلوفر.
 
Booij, G. (2009). The Oxford Handbook of Grammatical Analysis. Oxford: Oxford University Press.
Langacker, R. W. (1987). Foundations of Cognitive Grammar. Vol: I. Stanford, CA: Stanford University Press.
Saeed, J. I. (1997). Semantics. Oxford: Blackwell.
http://pldb.ihcs.ac.ir
http://www.farsilookup.com

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار