2024-03-29T11:37:50Z
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=634
زبان و زبانشناسی
23223847
23223847
1396
13
25
تحلیل آکوستیکی واکههای ساده و مرکب گویش کردی کرمانشاهی در بافت کلمه/جمله
ماندانا
نوربخش
نینا
حسینی کیونانی
هدف این مقاله، بررسی تغییرات فرکانس سازه با توجه به تأثیر بافت (کلمه/جمله) و جنسیت گویشوران است. در این پژوهش پارامترهای صوتشناختی فرکانس سازههای اول (F1) و دوم (F2) واکههای ساده و مرکب گویش کردی کرمانشاهی بر اساس 20 گویشور مرد و زن که در کل 5260 نمونة آوایی حاوی واکههای /i, e, a, ɑ, o, u, y, ɑi, au, ei, ɑu/ را در بافت کلمه و جمله در اتاق آکوستیک تولید کردهاند، مورد مطالعه قرار میگیرد. نتایج نشان میدهد واکههای / y/ و / a/ بهترتیب بازترین و بستهترین و واکههای /i/ و /u/ پیشینترین و پسینترین واکهها در این گویشاند. براساس مقادیرِ بهدستآمده، واکۀ /y/ در این گویش واکة گرد محسوب میشود. طبق تحلیلهای آماری، اختلاف میانگین F1 آغازه در بافت کلمه و جمله معنیدار است و در بافت کلمه بیشتر از جمله است، درحالیکه در پایانه در بافت جمله بیشتر بوده است و F2 (آغازه و پایانه) در بافت کلمه کمتر از بافت جمله گزارش شده است. همچنین F1 و F2 در گویشوران مرد پایینتر از گویشوران زن است. در مجموع، بررسی فرکانس سازههای اول و دوم در گویش کردی کرمانشاهی حاکی از آن است که واکههای این گویش در بافت جمله به سمت مرکزیشدگی تمایل دارند.
آواشناسی صوتشناختی
کردی کرمانشاهی
واکۀ ساده
واکۀ مرکب
فرکانس سازههای اول و دوم
2017
05
22
1
26
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_2964_2081ce5d2a93d63ecc6b7b2643c8d1ad.pdf
زبان و زبانشناسی
23223847
23223847
1396
13
25
مطالعات میانحوزهای و میانرشتهای در زبانشناسی ایران
فاطمه
معصومی
علی
رضاقلیفامیان
سید مصطفی
عاصی
حیات
عامری
با وجود اهمیت مطالعات میانرشتهای در سرتاسر جهان، تاکنون مطالعهای در زمینۀ ماهیت و روند میانرشتهایشدن در زبانشناسی ایران انجام نشده است و به همین دلیل، نگارندگان مقالۀ حاضر کوشیدهاند تا خلأ پژوهشیِ مذکور را با رویکردی کمّی رفع نمایند. پیکرۀ فراهمشده برای مطالعۀ حاضر شامل 1859 مقالۀ مستخرج از 47 نشریۀ علمی-پژوهشی است. نگارندگان با تکیه بر عنوان، کلیدواژهها و گاه متن مقاله، تکتک مقالات را در پانزده حوزه و/ یا هفت میانرشتهای طبقهبندی کردند. شناسایی 1353 مقاله (73درصد از کل مقالات) با ویژگی میانحوزهای یا میانرشتهای نشان داد که دانش زبانشناسی در ایران، همگام با سایر علوم در دیگر نقاط جهان میانرشتهای شده است. براساس یافتهها، «نحو» پربسامدترین و پرنفوذترین حوزه، و «ادبیاتوزبانشناسی» نیز پربسامدترین و پرنفوذترین میانرشتهای است. بررسی تعاملِ تقاطعیِ حوزهها و میانرشتهایها حاکی از آن است که بالاترین میزان تعامل به حوزۀ «تحلیل گفتمان» با میانرشتهایِ «ادبیاتوزبانشناسی» اختصاص دارد. متغیر وابستگی سازمانیِ نویسندگانِ مقالات نشان میدهد که درمجموع، 127 دانشگاه و مرکز آموزشی و پژوهشی در نگارش مقالاتِ پیکرۀ مورد مطالعه نقش داشتهاند و البته سهم دانشگاهها کاملاً نامتوازن است، بهطوری که اعضای هیئت علمی و دانشجویان 10 دانشگاه، در تألیف 72 درصد از مقالات نقش داشتهاند و 28 درصد باقیمانده توسط محققان 117 دانشگاه ارائه شده است. بررسی دادهها، با تکیه بر متغیر زمان، نیز نشان میدهد که در 25 سال گذشته میزان میانرشتهایشدن بهگونهای چشمگیر افزایش یافته است.
حوزه
میانحوزهای
رشته
میانرشتهای
مقالههای زبانشناسی
2017
05
22
27
50
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_2965_602c36ee1ae9936dbcfc6f3c10733073.pdf
زبان و زبانشناسی
23223847
23223847
1396
13
25
بومیسازی در ادبیات امریکایی ترجمهشده: راهبردی برای مقاومت در برابر الگوسازیِ فرهنگیِ خارجی
مزدک
بلوری
بومیسازی، چنانکه ونوتی میگوید، شیوۀ غالب ترجمه در فرهنگهای قدرتمندی همچون فرهنگ انگلیسی-امریکایی است. این راهبرد ترجمهای در فرهنگهای پرنفوذ دلایل سیاسی، فرهنگی و اقتصادی دارد و در نتیجۀ اعمال آن آثار فرهنگی کشورهای کوچکتر در قالب فرهنگیِ بومی ریخته میشود و متنها بهشکلی تغییر مییابند که «شفاف» و «آشنا» بهنظر برسند. این مقاله در پی آن است که به معرفی دلایل دیگری برای پدیدۀ بومیسازی بپردازد. هدف یافتن انگیزههای بومیسازی در زمان تصدی دولتی «اصولگرا» در ایران دوران معاصر است. برای این منظور، دستکاریهای اعمالشده از طرف دولت در ترجمههای منتشرشده در این دوران را ابزار کار خود قرار میدهد تا تصویر روشنتری از نوعی بومیسازی دولتی و دلایل و انگیزههایش بهدست آورد. ازاینرو، متن اصلی و متن ترجمهشدۀ چهار رمان امریکایی که تحت نظارت این دولت به زبان فارسی ترجمه شده بودند با هم مقایسه شد و موارد تغییر در ترجمهها بررسی شد. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که جهان بهتصویرکشیدهشده در این رمانها در اثر نظارت دولت و تحمیل برخی دستکاریها به شرایط اجتماعی و فرهنگی ایران نزدیکتر شده و نوعی بومیسازی در آنها صورت گرفته است. ازاینرو، اولاً بومیسازی پدیدهای منحصر به فرهنگهای پرنفوذتر، همچون فرهنگ انگلیسی-امریکایی، نیست و فرهنگ ایرانی نیز برای حفظ ثبات سیاسی و اجتماعی خود و جلوگیری از نفوذ فرهنگ بیگانه از آن بهره میگیرد. ثانیاً بومیسازی ممکن است تحت تاثیر نهادهای قدرت و در اثر اعمال برخی سیاستها به راهبردی غالب در ترجمه تبدیل شود.
بومیسازی در ادبیات امریکایی ترجمهشده: راهبردی برای مقاومت در برابر الگوسازیِ فرهنگیِ خارجی
بومیسازی
دستکاری
حمایت
دولت «اصولگرا»
ایدئولوژی
2017
05
22
51
66
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_2966_a014d4f0661112833c06fe976b06a6e3.pdf
زبان و زبانشناسی
23223847
23223847
1396
13
25
کارآیی دستور نقش و ارجاع و دستور نقشگرای نظاممند در طبقهبندی افعال زبان فارسی: نوع عمل درمقایسه با فرآیند
والی
رضایی
معصومه
دیانتی
ازنظر رویکردهای نقشگرا، بشر زبان را بهمنزلۀ ابزاری برای ایجاد ارتباط بهکار میبرد تا بتواند به بازنمایی آنچه در جهان رخ میدهد، بپردازد. با توجه به اینکه در زبان شیوههای مختلفی برای بازنمایی این وضعیتها و رخدادها، یا بهعبارتی این وضعیتهای امر وجود دارد، یکی از بخشهای اصلی، حداقل در انگارة دستورهای نقشگرا، طبقهبندی شیوههای مختلف بازنمایی وضعیتهای امر است. هدف پژوهش حاضر بررسی شباهتها و تفاوتهای دستور نقش و ارجاع و دستور نقشگرای نظاممند و سنجش کارآیی آنها بهعنوان دو نظریۀ نقشگرا، در طبقهبندی وضعیتهای امر در زبان فارسی است. دادههای این تحقیق با جستوجو در تارنمای گوگلبوک و با محدود نمودن تصادفی انتخاب به هفت رمان فارسی معاصر، بهدست آمدهاست. ابتدا سازوکار بازنمایی وضعیتهای امر در دو رویکرد بیان میشود و پس از آن دادههای زبان فارسی در چارچوب آنها مورد سنجش قرار میگیرد. نتایج این بررسی بیانگر آن است که هرچند طبقهبندی دستور نقش و ارجاع مبنای زمانی و طبقهبندی دستور نقشگرای نظاممند مبنای معنایی دارد، اما این دو طبقهبندی قابل انطباق بر یکدیگر هستند. هر دو دستور بین بازنمایی رخدادها و وضعیتها تمایز میگذارند. این پژوهش نشان میدهد که دستور نقشگرای نظاممند توجه کمتری به رفتار زبانی فعل دارد و انگلیسیبنیاد بودن و قرارگرفتن چند نوع عمل مختلف در حوزۀ یک فرایند واحد، از ضعفهای دستور نقشگرای نظاممند است. در دستور نقش و ارجاع با درنظرگرفتن تأثیر رفتار زبانی فعل، دارابودن نگاهی ردهشناختی و کشیدن مرزهای دقیقتر بین انواع فعل، این نارسائیها کمتر بهچشم میخورد.
وضعیت امر
دستور نقشگرای نظاممند
دستور نقش و ارجاع
زبان فارسی
نوع عمل
فرآیند
2017
05
22
67
88
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_2967_1018d32f42eeaeff2f70e1b33f607d75.pdf
زبان و زبانشناسی
23223847
23223847
1396
13
25
همنامیِ یک حرف اضافه و یک ضمیر در گونۀ گفتاری کرمان
مهدیه
اسحاقی
آزاده
شریفی مقدم
حروف اضافه و ضمایر دو مقولۀ واژگانیِ کاملاً متفاوت و مجزا در زبانها محسوب میشوند. پژوهش حاضر به بررسی واژۀ «خود» در گونۀ گفتاری کرمان میپردازد که از یک سو، مانند فارسی معیار، کارکرد ضمیر انعکاسی و تأکیدی را دارد و از سوی دیگر معادل حرف اضافۀ «با» در فارسی معیار است. درواقع، با دو واژۀ «خود» در این گونۀ گفتاری مواجه هستیم. دادههای مورد بررسی در این پژوهش برگرفته از تعدادی از منابعی است که به ضربالمثلها و اصطلاحات رایج در گونۀ گفتاری کرمان پرداختهاند. از میان این ضرب المثلها، مواردی که در آنها واژۀ «خود» بهکار رفته، استخراج شده است. در تعدادی از این ضربالمثلها واژۀ «خود» کارکرد حرف اضافه دارد و در تعدادی کارکرد ضمیر انعکاسی و تأکیدی. این واژه در کارکرد حرف اضافه در گونۀ گفتاری کرمان توزیع نحویِ کاملاً مشابهِ حرف اضافۀ «با» در فارسی معیار را داراست و در کارکرد بهعنوان ضمیر انعکاسی و تأکیدی نیز کاملاً مشابه فارسی معیار عمل میکند. نتایج پژوهش حاکی از این است که رابطۀ معناییِ همنامی میان دو واژۀ «خود» در این گونۀ گفتاری برقرار است و دلیل این همنامی پدیدۀ زبانیِ دستوریشدگی در زبانهاست.
همنامی
ضمیر انعکاسی
ضمیر تأکیدی
حرف اضافه
2017
05
22
89
106
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_2968_a891a0a10e2dc93212fcf65c3a80d8af.pdf
زبان و زبانشناسی
23223847
23223847
1396
13
25
ارزیابی موردی معادلهای نجومی براساس اصول و ضوابط واژهگزینی
نصرت
حجازی
معصومه
شیری
در ترجمۀ واژههای زبان خارجی، استفاده از معادلهای مناسب و مقبول یکی از وظایف اصلی مترجمان_ بهویژه سازمانها و اندیشمندان مرتبط با علم واژهشناسی و اصطلاحشناسی است. سؤالی که همواره در این خصوص مطرح میشود، این است که آیا معادلهای مصوب در کارگروههای تخصصی فرهنگستان زبان و ادب و فارسی ایران_ بهویژه کارگروه نجوم_ مورد پذیرش مترجمان، کاربران و اهل فن بوده است؟ و اگر چنین است، دامنۀ پذیرش و استفادۀ متخصصان این رشته از واژگان مصوب تا چه اندازه است؟ برای یافتن پاسخ مزبور، این پژوهش را بر مبنای بررسی میدانی و تهیۀ جامعۀ آماری (گزینش معادلها بهصورت تصادفی، تهیه و تنظیم پرسشنامه و توزیع آن میان مترجمان اهل فن علم نجوم، مصاحبه، ...) و بررسی ساخت واژهها (ارزیابی موردی معادلهای نجومی براساس اصول و ضوابط واژهگزینی) استوار ساختیم. نتایجِ بهدستآمده از تحلیل دادهها نشان داد که در کنار رواج و کاربردِ متواترِ معادلهای از پیشتعیینشده توسط مترجمان و متخصصان این رشته، معادلهای مصوب در کارگروه نجومِ فرهنگستان زبان و ادب فارسی توانستهاند بهخوبی جای خود را در میان مترجمان اهل فن باز کنند و درصد قابل توجهی از میزان پذیرش کاربران را به خود اختصاص دهند.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی (فرهنگستان)
پذیرش
اصطلاح
نجوم
2017
05
22
107
129
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_2969_dcaaeedd80af505b0670be999dc8fe1e.pdf
زبان و زبانشناسی
23223847
23223847
1396
13
25
وزن در بئشلیکهای ترکی آذربایجانی
محمدرضا
طوسی نصرآبادی
مائده السادات
میرطلایی
بئشلیکها اشعار ده هجایی هستند و به این دلیل بئشلیک نامیده میشوند که در آنها هر مصراع شامل ده هجاست که به دو بخش پنج هجایی تقسیم میشود و هر بند از چهار مصراع تشکیل شده است. در این پژوهش، با استفاده از دیدگاه لازار در بررسی اشعار پارتی (1985 و 2007) و دیدگاه طبیبزاده و میرطلایی (1392) از اشعار فارسی و فهلویات مبنی بر وجود یک یا چند هجای سبک و یک هجای سنگین در هر پایه، به بررسی وزن در بئشلیکهای ابوالقاسم نباتی میپردازیم. لازار، وزن اشعار پارتی را براساس تکرار ضربآواهایی میداند که با کمیت هجا در ارتباطاند و بر تکیۀ کلمات منطبق نیستند اما همواره برروی هجای آخر هر پایه قرار میگیرند. در این پژوهش، با بررسی و تحلیل 50 مصراعِ 500 هجایی، در پی پاسخگویی به سه فرضیه هستیم. فرضیۀ اول اینکه هجاهایی که در هر پایه تکیه وزنی یا ایکتوس میگیرند، هجاهای سنگین هستند. فرضیۀ دوم اینکه در صورتی که این هجاها سنگین نباشند، در پایان واژه قرار دارند و درنتیجه، تکیۀ واژگانی میگیرند. فرضیۀ سوم به محل مکث شطر مربوط میشود، به این معنا که محل مکث در بئشلیکها مانند اشعار عامیانۀ فارسی از نوع قطع است، یعنی الزاماً در پایان واژه قرار نمیگیرد، بلکه در وسط واژه هم ظاهر میشود. پس از تحلیل آماری بئشلیکها به این نتیجه رسیدیم که95.5درصد از هجاهایی که تکیۀ وزنی گرفتند دارای هجای سنگین و 4.5 درصد باقیمانده دارای هجای سبک پایان واژه هستند. همچنین در مجموعِ 50 مصراع متشکل از 100 شطر، 56درصد مکثها از نوع قطع است و در وسط واژه هم ممکن است ظاهر شود. بنابراین، هر سه فرضیۀ درنظرگرفتهشده صحیح هستند.
وزن شعر
شعر عامیانۀ ترکی
بئشلیک
هجای سبک
هجای سنگین
مکث
2017
05
22
131
141
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_2970_ccebfa28b7d3468d0cd8401470d7c4e3.pdf
زبان و زبانشناسی
23223847
23223847
1396
13
25
آشنایی با نشانهشناسی اجتماعی. تئو ونلیوون، ترجمۀ محسن نوبخت، تهران، نشر علمی، 1395، 528 صفحه + 14.
گلرخ
سعیدنیا
نشانهشناسی، بهعنوان روش پژوهش در شناخت دلالتها، در میانۀ قرن بیستم همراه با جنبش ساختگرایی، بهویژه در فرانسه، اهمیت چشمگیری پیداکرد. نشانهشناسی اجتماعی نیز برپایۀ نشانهشناسی اولیۀ مطرحشده از جانب سوسور پدیدار گشته و با تمرکز بر کارکرد نشانهها، به بحث در مورد تولید معنا و چگونگی معنادارشدن نشانهها میپردازد. از این منظر، تردیدی نیست که پدیدههای اجتماعی بهخودیخود و بهتنهایی معنا پیدا نمیکنند، بلکه در درون شبکهای از معانی جای میگیرند و دارای چارچوبی فرهنگی هستند. تئو ونلیوون مدیرگروه هنر و علوم در دانشگاه تکنولوژی سیدنی است. وی در دانشگاه هنر لندن و بسیاری از دانشگاههای دیگر نیز به تدریس اشتغال داشته است. ونلیوون یکی از صاحبنظران برجسته در زمینۀ تحلیل گفتمان و نشانهشناسی است که کتابها و مقالات باارزشی در این زمینه نوشته است (رک. مصاحبه با تئو ون لیوون، 2013).
نشانهشناسی اجتماعی
تئو ونلیوون
2017
05
22
145
150
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_2971_5e926cade59f859eb1875cd83c97bb50.pdf
زبان و زبانشناسی
23223847
23223847
1396
13
25
فرهنگ فارسی گفتاری. بهروز صفرزاده، تهران: کتاب بهار، 1395، 392 صفحه.
ساغر
شریفی
با آنکه فرهنگنویسی در ایران پیشینهای طولانی دارد، در تهیۀ فرهنگهای فارسی، زبانِ نوشتار همواره بسیار بیش از زبان گفتار مورد توجه قرار گرفته است. لذا پیش از هر چیز، باید انتشار فرهنگهایی همچون فرهنگ فارسی گفتاری را مغتنم شمرد. حال باید دید که فرهنگ موردبحث تا چه حد میتواند نیازهای کاربر را در دستیابی به اطلاعات موردنظر برآورده سازد. در زیر به برخی از ویژگیهای فرهنگ فارسی گفتاری میپردازیم.
فرهنگ فارسی گفتاری
بهروز صفرزاده
2017
05
22
151
163
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_2972_0d11b636cab22ef5a1de7233f2f9d8f1.pdf