2024-03-29T12:24:52Z
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=524
زبان و زبانشناسی
23223847
23223847
1395
12
24
تکیة واژه و گروه در زبان فارسی بر مبنای نظریۀ بهینگی
راضیه
شجاعی
محرم
اسلامی
محمود
بیجنخان
مقالة حاضر به بررسی الگوی تکیۀ زبان فارسی در سطوح کلمه و گروه نحوی میپردازد و نشان میدهد که در چارچوب نظریة واجشناسیِ نوایی، تکیة واژگانی در زبان فارسی از الگویی ثابت پیروی میکند. تکیۀ واژگانی در زبان فارسی تابع قاعدۀ تکیة کلمة واجی یعنی راسترو است، اما در بررسی تکیة گروه، رجوع به اطلاعات نحوی و ساخت سازهایِ درونیِ سازة نحوی امری اجتنابناپذیر است. اصل هستهگریزی (اسلامی، 1379 و 1384) بهخوبی از پس تبیین این مسئله برمیآید. از این روی، پژوهش حاضر در تحلیل دادهها از اصل یادشده بهره میجوید. هدف دیگر این مقاله، ارائة دستور الگوی آهنگِ کلمۀ واجی، گروه واژهبست و گروه واجیِ زبان فارسی در چارچوب نظریة بهینگی (OT) است. به این منظور، دادههای پژوهش که برگرفتهاند از اثر اسلامی (1384) در چارچوب نظریة بهینگی تحلیل میشوند و دستوری با استفاده از محدودیتهای نقضپذیر بهینگی ارائه میشود.
تکیة واژگانی
تکیة گروه
اصل هستهگریزی
واجشناسیِ نوایی
نظریة بهینگی
2017
04
30
1
20
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_2466_eeccd06a4969fb1619859dba908eaa8e.pdf
زبان و زبانشناسی
23223847
23223847
1395
12
24
نگرش شهروندان تبریز به تنوعات گویشی در استان آذربایجانشرقی با تأکید بر سه شاخص تفاوت زبانی، صحیحبودن و خوشایندی
علیرضا
قلی فامیان
نگرش زبانی که ناظر بر هرگونه احساس و تلقی یک فرد از زبان خود یا دیگری است، با مفاهیمی مانند فرهنگ، هویت و سازوکارهایی همچون برنامهریزی زبان سروکار دارد. در این پژوهش براساسِ سه شاخص «تفاوت گویشی»، «صحیحبودن» (اعتبار اجتماعی) و «خوشایندی»، نگرش شهروندان تبریز در خصوص تنوعات گویشی زبان ترکی آذری در سطح استان آذربایجانشرقی ارزیابی شده است. به این منظور پرسشنامهای شامل سه نقشۀ استان در اختیار 384 شهروند آذریزبان ساکن تبریز قرار گرفت. آزمودنیها نظر خود را دربارۀ میزان تفاوت گویشهای شهرستانهای استان نسبت به تبریز با مقیاس عددی 1 تا 4، و میزان صحیحبودن و خوشایندی گونههای زبانی رایج در شهرستانها را با مقیاس عددی 1 تا 7 اعلام کردند. نتایج آماری نشان داد که اصل همجواری در نگرش شهروندان تبریز نسبت به تفاوت گویشی صدق میکند، زیرا از نظر آنان، گویشهای رایج در شش شهرستان همجوار با تبریز، کمترین تفاوت را با گونۀ زبانی تبریز دارند. از سوی دیگر، اغلب آزمودنیها، گونۀ رایج در شهر تبریز را صحیحتر و خوشایندتر از گونههای زبانی سایر شهرستانها دانستند. بهجز دو استثنا - مراغه و بناب- در سایر شهرستانهای استان، میان دو شاخص صحیحبودن و خوشایندی، همبستگی مثبت مشاهده شد. گروه زنان نسبت به مردان، گونۀ زبانی تبریز را صحیحتر خوشایندتر معرفی کردند. گروه سنی 45-26 ساله به وجود تفاوت بیشتر بین گویش تبریز با گونههای سایر شهرستانها قائل شدند. گروه غیرتحصیلکرده حساسیت بیشتری به مفهوم خوشایندی گونههای زبانی استان نشان دادند. نتایج این مطالعه، ضمن ارائۀ دستاوردهای نظری در چارچوب جامعهشناسی زبان و گویششناسی، میتواند به برنامهریزی زبانی و تصمیمگیری در نهادهایی مانند صداوسیمای استان و مراکز آموزش زبان ترکی آذری کمک کند.و
نگرش
تفاوت زبانی
صحیحبودن
خوشایندی
تبریز
2017
04
30
21
44
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_2467_0b796066a7b364f18250c8c635b18877.pdf
زبان و زبانشناسی
23223847
23223847
1395
12
24
رشد ابزارهای انسجام دستوری در گفتمان نوشتاری دانشآموزان فارسیزبان
آتوسا
رستم بیک
امین
حاجی رضایی
سید مصطفی
عاصی
مهسا
پهلوان زاده
پژوهش حاضر با هدف بررسی رشد گفتمانی در کودکان، به بررسی کاربرد ابزارهای انسجام دستوری (ارجاع، حرف ربط، حذف و جانشینی) درروایتهای نوشتاری دانشآموزان فارسیزبانِ پایههای چهارم، پنجم و ششم ابتدایی (12-9ساله) در چارچوب دستور نقشگرای نظاممندِ هلیدی و متیسن (2004) میپردازد. گردآوری داده بهشیوۀ میدانی و تحلیل مبتنی بر روشِ توصیفی- تحلیلی است. نمونۀ آماری45 دانشآموز پسر یک مدرسۀ دولتی در تهران در سال تحصیلی 94-93است.با استفاده از دو داستان مصوّر، در مجموع 90 روایت نوشتاری گردآوری و ازمنظرِ فراوانی، درصد و الگوی رشد تحلیل شد تا به این پرسش پاسخ داده شود که بالارفتن سن چه تأثیری بر فراوانی و تنوع رخداد انواع ابزارهای انسجام دستوری دارد. فراوانی ابزارهای انسجام دستوری در پایههای چهارم، پنجم و ششم، بهترتیب، 1285، 1866 و 2198 گزارش میشود. بنابراین با بالارفتن سن، کاربرد انواع ابزارهای انسجام افزایش مییابد و مطابق آمار تحلیلیِ کروسکال والیس این اختلاف در سطح p≤0/05 معنادار است. همچنین نسبت رخداد انواع ابزارهای انسجام با بالارفتن سن تغییر میکند و رخداد ابزارهای انسجامیِ پیچیدهتر افزایش مییابد. در مقولۀ ارجاع، ارجاع شخصی بیشترین و ارجاع مقایسهای کمترین بسامد را دارند. در مقولۀ انسجامِ پیوندی، حروف ربطِ افزایشی، تقابلی، زمانی- مکانی، علّی شرطی و در نهایت شرحدهنده، بهترتیب، بیشترین تا کمترین بسامد رخداد را دارند. در حذف و جانشینی، بیشترین بسامد به حذفِ گروهِ اسمی و کمترین به حذفِ گروهِ فعلی تعلق دارد. در پیکرۀ مورد بررسی، 62 درصد از ابزارهای انسجامیِ مشاهده شده از نوع مقولۀ ارجاع، 22 درصد از نوع حرف ربط و 16 درصد از نوعِ مقولۀ حذف و جانشینی بودهاند.
ارجاع
حذف و جانشینی
حروف ربط
رشد
گفتمان نوشتاری
2017
04
30
45
72
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_2468_32242296e0b7a9e8e1fe8877af47aea3.pdf
زبان و زبانشناسی
23223847
23223847
1395
12
24
گفتمان روایتیِ کودکان تکزبانۀ فارسیزبانِ مبتلا به آسیب ویژه و غیرویژۀ زبانی
الهه
کمری
تحقیقات نشان داده است که کودکان مبتلا به آسیب ویژۀ زبانی ازنظر تواناییهای شناختی غیرکلامی با کودکان مبتلا به آسیب غیرویژۀ زبانی تفاوت دارند. با این حال، در رابطه با تفاوتهای این دو گروه برحسب ویژگیهای زبانی هنوز توافقی حاصل نشده است. هدف از انجام پژوهش توصیفی-تحلیلی و مقطعیِ حاضر بررسی ویژگیهای روایت داستان در کودکان مبتلا به اختلال ویژه و غیرویژۀ زبانی با توجه به مقیاسهای ساختار، محتوا و انسجام گفتمان روایتی است. به این منظور، دو گروه از کودکان مبتلا به اختلال ویژه و غیرویژۀ زبانی (هر گروه 15 پسر) با دو گروه از کودکان طبیعی، بهعنوان گروه کنترل (همتای زبانی و همتای سنی (هر گروه 15 پسر))، مورد مقایسه قرار گرفتند. کودکان با استفاده از دو مجموعه از محرکهای تصویریِ مسئلهبنیاد به روایت داستان ترغیب شدند. یافتههای پژوهش نشان داد که بین دو گروه مبتلا به آسیب زبانی، تفاوت آماریِ معناداری، ازلحاظِ مقیاسهای ساختارِ داستان، اطلاعات ارائهشده و انسجام وجود ندارد (001/0p> ). تفاوت بین دو گروه مبتلا به آسیب زبانیِ ویژه و گروه همتای زبانی، ازلحاظِ طول داستانهای روایتشده و میزان اطلاعات ارائهشده، ازنظر آماری معنادار بود (001/0p< ). با این حال، گروه مبتلا به آسیب غیرویژۀ زبانی با گروه همتای زبانی در مقیاسهای کمتری تفاوت داشتند. نتایج پژوهش نشان میدهد که تأثیر مهارتهای زبانیِ یکسانِ دو گروه بهمراتب بیشتر از تأثیر تواناییهای شناختیِ غیرکلامیِ متفاوتِ آنها بر مقیاسِ روایتِ شفاهیِ داستان است.
آسیب ویژۀ زبانی
آسیب غیرویژۀ زبانی
گفتمان روایتی
2017
04
30
74
106
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_2469_a159ee0e141732638d24afccf4a69ea9.pdf
زبان و زبانشناسی
23223847
23223847
1395
12
24
کتیبههای پهلوی ساسانی در غار کانهری در هند
سیروس
نصرالهزاده
مقالۀ حاضر دربارۀ کتیبههای خصوصی و یادبودی به خط و زبان پهلویِ ساسانی در هند است. در غارهای بوداییِ کانهری در سالسِت نزدیکِ بمبئی( مومبای)، 6 کتیبه به خط متصل پهلوی وجود دارد که مربوط به قرن 11 میلادی( 1009 تا 1021) است. این کتیبهها را چند گروه از تاجران زردشتی در سفر به هند نوشتهاند که از این غارها دیدن کردهاند و گواه قدیمیترین حضور زردشتیان تاجر در هند است. کتیبۀ نخست تاریخِ سال 378 یزدگردی (1009م.) و کتیبۀ دوم تاریخ 378 یزدگردی، 45 روز پس از کتیبۀ نخست، دارد و نامهای آمده در هر دو کتیبه مشابه هستند. کتیبۀ سوم با نامهای متفاوت و بهتاریخِ 390 یزدگردی (1021م.) و کتیبۀ چهارم بهسال 390 یزدگردی و نام یک بازدیدکننده از غار است. کتیبۀ پنجم ناخواناست و کتیبۀ ششم نام خاص آبانگشنسب پسر فرخ را دارد. در کتیبۀ سوم آمده است که بهدینان از ایران آمدهاند. بهترین پژوهش بر این کتیبهها را وست (1888) انجام داده است. برخی محققان همچون چرتی و دیگران (2002)؛ چرتی (2007)، ژینیو (1995 برای کتیبه ششم) و از محققان ایرانی مرحوم پورداوود (بر اساس ترجمه وست 1394) به این کتیبهها پرداختهاست.
کتیبههای خصوصی
خط پهلوی
ساسانی
زردشتیان
هند
غار کانهری
ایران اسلامی
2017
04
30
107
138
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_2472_714b2e9a8adc56d53c90fbc2774d0c7e.pdf
زبان و زبانشناسی
23223847
23223847
1395
12
24
حرف اضافۀ/ǰɑ/ در گونة بابلیِ زبان مازندرانی
احسان
چنگیزی
سمیهالسادات
هاشمی کمانگر
در گونة بابلیِ زبان مازندرانی، حرف اضافة /ǰɑ/ پسایند است و بر نقشهای معناییِ خاستگاه، همراهی، ابزار و روش دلالت میکند و کارکرد معناییِ آن همانند «از» و «با» در زبان فارسی است. پرسش اصلی این پژوهش آن است که با توجه به تحولات تاریخی زبانهای ایرانی، کدام نقش معنایی این حرف اضافه اصلی است و کدام حاصل تغییر معنایی. در این مقاله، صورتِ کهنِ /ǰɑ/ و کارکردهای معنایی آن در دورههای باستان و میانة زبانهای ایرانی بررسی و مشخص شده است که /ǰɑ/ بازماندة hača یا hačā در زبانهای اوستایی و فارسی باستان، و sacā در زبان سنسکریت است. کارکرد اصلی این حرف اضافه دلالت بر نقش معنایی همراهی بوده است. در تحولات تاریخی زبان، این حرف اضافه با گسترش معنایی بر نقش­های معنایی ابزار، سبب و روش دلالت کرده است. بازماندههای این حرف اضافه در دورههایِ میانه برای دلالت بر نقشهای معناییِ همراهی، ابزار، روش و سبب به کار رفتهاند. /ǰɑ/ در گونة بابلی زبان مازندرانی کارکرد اصلی این حرف اضافه را حفظ کرده است. دادههای این پژوهش به روش کتابخانهای و استفاده از شم زبانی گویشوران گردآوری شده و شیوة بررسی آنها توصیفی - تحلیلی است.
مازندرانی
خاستگاه
ابزار
همراهی
روش
2017
04
30
139
153
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_2474_68099b5d1b1efc6282bf39122988dd22.pdf
زبان و زبانشناسی
23223847
23223847
1395
12
24
تبدیل در زبان انگلیسی: رویکردی شناختیـ معنیشناختی. سندور مارتسا، نیوکسل، انتشارات کمبریج اسکالرز،2013، 320 صفحه.
فاطمه
بهرامی
ساختواژه یکی از حوزههای اصلی زبانشناسی است که بررسی آن، بهویژه در تعامل با نحو، از دیرباز مورد توجه متخصصان علم زبان بوده است و این اقبال تا زمان ساختگراییِ امریکایی و تا قبل از ظهور نسخههای اولیة دستور زایشی که ساختواژه را زیرمجموعة حوزۀ نحو میدانست، کمابیش پابرجا بود. حوزة ساختواژه از چنان اهمیتی در مطالعات زبانی برخوردار است که نگرش حاشیهای به آن نتوانست بیش از یک دهه دوام بیاورد و حتی در دستور زایشی جایگاه خود را بازیافت. از دهة ۷۰ که مطالعاتِ ساختواژه قوتِ دوباره یافتند، همواره تعامل میان دو حوزة ساختواژه و نحو مورد توجه بوده است، اما با ظهور نگرش شناختی، برهمکنشِ ساختواژه و معنیشناسی نیز در کانون توجه واقع شد و به این ترتیب، بیش از پیش تعامل میان سه حوزة ساختواژه، نحو و معنیشناسی مطرح شد.
2017
04
30
167
178
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_2475_7a4f9c2985c5b224fa337744f9da3652.pdf