2024-03-29T10:29:22Z
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=351
زبان و زبانشناسی
23223847
23223847
1387
4
7
تحلیل پوستهای گروه فعلی در زبان فارسی بر پایة برنامة کمینهگرا
چامسکی[1] (1995) به پیروی از لارسن[2] (1988، 1990) تحلیل پوستهای گروه فعلی[3] را در خصوص چگونگی اشتقاق نحوی ساختهای فعلی چند متممی مطرح کرده است. بر اساس این تحلیل، ترکیب سازهای گروه فعلی از: (الف) گروه فعلی هستهای درونی[4] با هستة فعل واژگانی[5] و (ب) گروه فعلی پوستهای بیرونی[6] با هستة فعل سبک انتزاعی[7] و تعبیری سببی[8] یا عامل گری[9] تشکیل میشود. در این مقاله شیوة اشتقاق نحوی برخی از ساختهای فعلی زبان فارسی شامل گزارههای سببی، گزارههای دارای فعل متعدی دو مفعولی با متممهای گروهی و گزارههای دارای فعل متعدی دو مفعولی با بند متممی بر پایة تحلیل پوستهای گروه فعلی مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت. تحلیل پوستهای این دسته از گروههای فعلی نشان میدهد که اشتقاق این گونه ساختهای نحوی، ضمن تبعیت از فرضیة اعطای نقش معنایی یکسان[10]، تحت تأثیر دیگر اصول و عملیات نحوی مطرح در برنامة کمینهگرا از قبیل گزینش[11]، ادغام[12]، اصل هسته[13] و اصل ترکیب دوتایی[14] نیز قرار دارد و این ساختهای نحوی میتوانند به عنوان فرافکنیهای دو جزیی[15] متشکل از گروه فعلی هستهای درونی و گروه فعلی پوستهای بیرونی توجیه و بر اساس مبانی و اصول کمینهگرایی مشتق شوند.
[1] N. Chomsky
[2] R. Larson
[3] VP shell analysis
[4] inner VP core
[5] lexical verb / V
[6] outer vP shell
[7] abstract light verb / v
[8] causative
[9] agentive
[10] Uniform Theta Assignment Hypothesis /UTAH
[11] select(ion)
[12] merge(r)
[13] head principle
[14] binary principle
[15] split projections
برنامة کمینهگرا
گروه فعلی هستهای
گروه فعلی پوستهای
فعل هستة واژگانی
فعل سبک انتزاعی
ادغام
فرضیة اعطای نقش معنایی یکسان
2008
05
21
1
29
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1634_60f52c088003c23bda2cef3cdfc3d7cf.pdf
زبان و زبانشناسی
23223847
23223847
1387
4
7
اشاراتی بر تحلیل ساختاری – محتوایی لیکو، شعر شفاهی بلوچی
آزیتا
افراشی
مقالة حاضر به هدف معرفی ویژگیهای سبکی لیکو، گونهای از شعر شفاهی بلوچی، تدوین شده است. لیکو تکبیتی است مقفا و با وزن هجایی که با استناد به یافتههای پژوهش حاضر از ویژگیهای سبکی مشخصی به لحاظ نوع واژگان، تشبیهات، سازوکار استعاری غالب، بازنمود نگرشهای قومی و محتوای واقعگرایانة آن برخوردار است. در این پژوهش یکصدو سی و پنج بیت لیکو به ترتیب از کتاب صد لیکو (مؤمنی، 1384)، خبرنامة بلوچستان (Axenov,1990)، منابع اینترنتی و مصاحبه با گویشور بلوچ مکرانی گردآوری شد. آنگاه پنجاه لیکو به طور تصادفی انتخاب و به کمک گویشور بلوچی تصحیح و ترجمه شد. سپس ترجمهها با ترجمههای موجود در منابع مذکور مقایسه شد و تصحیحات اعمال گردید و در نهایت با توجه به محدودیت فضای مقاله، بیست ودو بیت لیکو که به لحاظ سبکی و معنایی معرف خوبی برای این مجموعه به شمار میآمد و واژگان و محتوای آن در گفتمان دانشگاهی قابل عرضه بود انتخاب شد. نوع واژههای به کار رفته در لیکو، تشبیهات و سبک واقعگرای آن مهمترین ویژگیهای اینگونه از شعر شفاهی به شمار میآید. از جمله اشعار گویشی دیگری که به لحاظ ساختار و محتوا شبیه به لیکو به نظر میرسد، بیت کردی است.
لیکو
ادبیات شفاهی
شعر بلوچی
تحلیل ساختاری
تحلیل محتوایی
2008
05
21
28
41
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1635_fb366bb7a4fd44f1064d742e56ca01fb.pdf
زبان و زبانشناسی
23223847
23223847
1387
4
7
مصدر برساخته رویکردی توصیفی - همزمانی
محمدجعفر
جباری
فعلهای باقاعدة مختوم به «- یدن» - که از آنها با نامهای «جعلی»، «ساختگی» و جز آن یادشده - اکثریت قاطع مصدرهای ساده، به ویژه فعلهای با قاعدة فارسی را تشکیل میدهند. برخی از دستورنویسان بر این باورند که دیر بازی است فعلهای ساده از جمله فعلهای پیش گفته در زبان فارسی ساخته نمیشوند. این در حالی است که ساخته شدن فعلهای ساده و از جمله فعلهای مختوم به «- یدن» در فارسی گفتاری همواره ادامه داشته است. هدف این مقاله آن است که با نقد دیدگاههای پیشین، این گونه افعال را در سطوح ساختواژی، مقولة واژگانی و معنایی مورد بررسی قرارداده، اهمیت و جایگاه آن را در معادل گزینی برای واژههای خارجی یادآوری نماید. نتایج حاصل از این بررسی نشان میدهد که این گونه افعال به لحاظ برخورداری از ساخت پیوندی، در ساختن واژهها به ویژه در زبان علم، میتوانند بسیار سودمند واقع شوند.
مصدر جعلی
مصدر اسمی
مصدر برساخته
بن حال
2008
05
21
41
64
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1636_f4d5b51c7abfb1e9aae11a3c7d1befc0.pdf
زبان و زبانشناسی
23223847
23223847
1387
4
7
صفتِ فاعلیِ مرکبِ مرخم: آری یا خیر؟
علیرضا
خرمایی
در زبان فارسی و در حیطة ترکیب به عنوان یکی از دو حوزة واژهسازی، فرایند بسیار زایایی وجود دارد که طی آن عنصری غیرفعلی (اسم، ضمیر مشترک، صفت، قید) قبل از ستاک حال فعل (مثلاً آموز و بین) قرار میگیرد و ماحصل آن اسم یا صفت جدیدی (دانشآموز، خودبین) است. در مورد این فرایند سه دیدگاه وجود دارد: برخی که عموماً دستورنویسان سنتی هستند، آن را صفتِ فاعلیِ مرکبِ مرخم میدانند. پارهای استنباط دستورنویسان سنتی را صحیح قلمداد میکنند؛ اما تعبیری زبانشناسانه و نو بر آن سوار میکنند. بعضی نیز به کلی با دیدگاه دستورنویسان سنتی مخالفاند و دیدگاه خاص خود را عرضه میکنند. در مقالة حاضر نیز، با اتکا بر دلایل مختلف، ایدة سنتیِ صفتِ فاعلیِ مرکبِ مرخم به کلی مردود شمرده میشود و استدلال میشود که در فرایند مذکور صرفاً میان یک عنصر غیرفعلی و یک عنصر فعلی (ستاک حال) پیوند برقرار میشود و نوع پیوند این دو و در نتیجه، معنای ترکیب بر اساس تلویحِ کاربردشناختیِ فارسیزبانان مشخص میشود.
ترکیب
صفت فاعلی
ترخیم
ستاک حال
تصریح
تلویحِ کاربردشناختی
2008
05
21
64
80
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1637_3f9aaaaea9324be8505c578e4a1e0977.pdf
زبان و زبانشناسی
23223847
23223847
1387
4
7
آرای هاوکینز در حوزة ردهشناسی آرایش واژهها و بررسی انطباق یا عدم انطباق این آرا بر آرایش واژهها در زبان فارسی
شهلا
شریفی
در حال حاضر ردهشناسی آرایش واژهها از جمله حوزههای بسیار مورد توجه در ردهشناسی است. هاوکینز از جمله زبانشناسانی است که با دستور زایشی به خوبی آشناست؛ امّا در دو دهة اخیر توجه خاصی به مطالعات ردهشناختی پیدا کرده است و در این حوزه از توجیهات پردازشی برای توجیه الگوهای ردهشناختی استفاده میکند. او اصول، فرضیات و توجیهات متفاوتی در ردهشناسی آرایش واژهها عرضه کرده و بدین سبب در این حوزه صاحبنظر محسوب میشود. این مقاله در وهلة اول به طرح آرای هاوکینز در حوزة ردهشناسی آرایش واژهها میپردازد و در وهلة دوم سعی میکند که میزان انطباق این اصول و آرا را بر زبان فارسی (به ضرورت بحث، فارسی امروز، میانه یا باستان و یا هر سه دوره) مشخص کند و مورد ارزیابی قرار دهد. بررسی وضعیت آرایش واژگانی زبان فارسی روشن میکند که برخی از پیشبینیها، اصول و توجیهات ردهشناختی هاوکینز در مورد زبان فارسی (گاه فارسی امروز و گاه فارسی میانه یا باستان و گاه در دو یا هر سه دوره) مصداق پیدا نمیکند.
ردهشناسی آرایش واژه
آرایش واژگانی اصلی
تحرکپذیری
سنگینی
2008
05
21
78
96
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1638_4488c3819724344cfc0860bf4309c088.pdf
زبان و زبانشناسی
23223847
23223847
1387
4
7
برخی فرایندهای واجی در گونة زبانی شیرگاه از گویش مازندرانی
عالیه
کردزعفرانلوکامبوزیا
فردوس
آقاگلزاده
علی
رضایی
هدف از نگارش این مقاله بررسی برخی فرایندهای واجی از قبیل همگونی، ناهمگونی، حذف و درج واکه در گونة شیرگاه از گویش مازندرانی است. بررسی فرایندهای واجی نتایج زیر را نشان میدهد:
1- در جایگاه مرز هجا با عملکرد فرایند همگونی خوشههای همخوانی nd و st به ترتیب به صورتnn وss تولید میشوند. 2- در حالت التقاء واکهها (e+e) در مرز تکواژها به طوری که تکواژ اول به واکه /e/ ختم شود و دومی تکواژ سوم شخص این گونة زبانی یعنی/e/ به معنی"است" باشد، با عملکرد فرایند ناهمگونی واکه /e/ در تکواژ اول به صورت واکة پسین و افراشته /u/ تولید میگردد. 3- حذف همخوان چاکنایی [h] در بافت بین دو واکه موجب فعال شدن فرایند ترخیم میشود بطوری که کاهش تعداد هجاها و کوتاهتر شدن کلمه را به دنبال دارد. 4- در خوشة همخوانی پایانی در ساخت هجای(C)V به گونهای که یکی از همخوانهای گرفته و یکی از همخوانهای رسا ( lو r) باشد، واکه شوا [Ə] بین دو همخوان درج میشود.
همگونی
حذف
درج واکه
ترخیم
2008
05
21
94
107
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1639_47e402289b1365c407ae5d2ef0c09259.pdf
زبان و زبانشناسی
23223847
23223847
1387
4
7
بررسی ساختهای طرحوارهای در غزلیات حافظ به منظور معرفی طرحوارههای جدید (رویکردی شناختی)
ارسلان
گلفام
مریم
اعلایی
جدیدترین مکتبی که در حوزة زبانشناسی معرفی شده، مکتب شناختی است و با وجود اینکه کتابهای پربار و مقالات درخور توجهی در این حوزه نوشته شده، به علت تازگی، هنوز جای کار بسیار دارد. در زمینة حافظ و دیوان نفیس او هم مطالب با ارزشی علیالخصوص در حوزة ادبیات و صنایع ادبی به رشتة تحریر درآمده، اما هنوز نکات بررسینشدة اشعار او بسیار است که از آن جمله بررسی از منظر شناختی را میتوان نام برد. در این مقاله نگارندگان سعی بر آن داشتهاند به این مهم بپردازند؛ یعنی ساختهای طرحوارهای را در غزلیات حافظ بررسی کنند و از این رهگذر به نتایج جالب توجهی هم دست یافتند که عبارت است از اینکه طرحوارهها در زبان فارسی به تعداد اندکی که در کتاب جان سعید معرفی شده خلاصه نمیشود و به علت توانایی منحصر به فردی که دراین زبان وجود دارد، قابلیت استفاده از طرحواره در اشعار وجود دارد. این طرحوارهها چه به لحاظ کیفیت و چه به لحاظ کمیت بسیار غنیتر از آن چیزی است که سعید معرفی کرده است. روشی که در این مقاله از آن بهره گرفته شده است توصیفی تحلیلی است. بدین منظور ابتدا مطالعات فیلسوفان، اندیشمندان اسلامی، معنیشناسان و همینطور معنیشناسان شناختی توصیف و بررسی شد؛ سپس اشعار حافظ از منظر شناختی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته، طرحوارههای جدید از آن استخراج شد. شاعر با توانایی خود از این قابلیت زبان فارسی استفاده کرده و علاوه بر سه طرحوارة حرکتی، قدرتی و حجمی - که سعید آنها را معرفی کرده - برای رساندن مفهوم و مقصود خود از طرح وارههای دیگری نیز بهره برده که عبارتاند از طرحوارة اعضای بدن، طرحوارة طبیعی، طرحوارة رنگ، طرحوارة زمان، طرحوارة لباس و طرحوارة مکان
: معنیشناسی
معنیشناسیشناختی
استعاره
طرحواره
2008
05
21
107
124
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1640_1d8a2fbdb4cd1fd9614edc2ebcae1cd1.pdf
زبان و زبانشناسی
23223847
23223847
1387
4
7
بررسی آکوستیکی قلب نحوی مفعول صریح در زبان فارسی
ندا
موسوی
قلب نحوی، سازهای را از جایگاه بینشان خود جابهجا کرده، بدون آنکه باعث نادستوری شدن جمله شود، بار اطلاعی جمله را دستخوش تغییر میکند. در این فرایند، الگوی آهنگی جمله نیز برای تعیین ساخت اطلاعی آن تغییر میکند. دراین مقاله، به بررسی و مقایسة ساخت اطلاعی و الگوی آهنگی جملات مقلوب در زبان فارسی میپردازیم. نتایج نشان میدهد که قلب نحوی در زبان فارسی از لحاظ اطلاعی، کهنه- شنونده و کهنه- بافت بنیاد است. ضمن اینکه بررسی الگوی آهنگی سازههای مقلوب نشان میدهد که در مورد تمام گروههای اسمی غیرمشخص، گروه اسمی مقلوب دارای الگوی آهنگی L+H* بوده، بنابراین دارای تأکید تقابلی میباشد. در مورد گروههای اسمی مشخص، این الگوی آهنگیL+H* در برخی موارد وجود داشته و در برخی موارد دیده نمیشود؛ بنابراین بر اساس پیشبینی عرضه شده، نوع تأکید در این شرایط وابسته به بافت است
قلب نحوی
ساخت اطلاعی
الگوی آهنگی
تکیة تقابلی
2008
05
21
124
143
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1641_40542b0b60c11f622d8147d5abc38c58.pdf
زبان و زبانشناسی
23223847
23223847
1387
4
7
تحلیل گفتمان، تحلیل متن برای پژوهشهای اجتماعی، نورمن فرکلاف، انتشارات رات لج، 2003، 270 صفحه
گلرخ
سعیدنیا
...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
2008
05
21
144
148
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1642_78815539e29aa69626fb7a1d07a12601.pdf
زبان و زبانشناسی
23223847
23223847
1387
4
7
راهنمای فرهنگنگاری عملی آکسفورد، سو اتکینز و مایکل راندل، انتشارات دانشگاه آکسفورد، 2008، 540 صفحه
ساغر
شریفی
........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
2008
05
21
150
168
https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1643_86bd127c3cfb7bc002e0a0fb823e0cb3.pdf